آسم؛ از عوامل و علائم تا تشخیص و درمان

پروانه شریفی

فصل بهار برای اکثر مردم با عطسه و سرفه و حتی نفس‌تنگی‌های مزمن همراه است، این فصل، فصل گرده‌افشانی گل‌هاست و آلرژی و حساسیت می‌تواند فعالیت طبیعی و روزانه یک فرد را هم مختل کند.
بیماری آسم نوعی از بیماری‌های ریه است که بر مسیر جریان هوا که وظیفه حمل هوا به داخل ریه را برعهده دارد، تأثیر گذاشته و باعث نازک‌شدن و تورم این مسیر می‌شود.
آلودگی هوا، دود خودروها، شیوه غلط زندگی؛ همچون کمبود تحرک و مصرف غذاهای فست‌فودی و فرآوری‌شده کارخانه‌ای می‌تواند زمینه‌ساز بیماری آسم شود.
بهزاد شاکریان فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی در گفت‌وگو با کیمیای‌ وطن در این رابطه، گفت: آسم بیماری مزمنی است که در جهان بیش از ۳۰۰ میلیون نفر را مبتلا کرده است و حتی می‌تواند باعث مرگ افراد شود، این بیماری سالانه به اقتصاد سلامت جهانی خساراتی را وارد می‌کند و هزینه‌های زیادی صرف درمان این بیماری می‌شود.
وی با اشاره به شیوع بالای این بیماری در دهه‌های اخیر، اظهار کرد: شیوع بیماری آسم در ۲۰ سال گذشته دو برابر شده و منحنی این بیماری صعودی است و بیماری در حال افزایش است.
این فوق تخصص آلرژی با بیان اینکه عواملی باعث ایجاد این بیماری می‌شوند، ادامه داد: آلودگی زیست‌محیطی و آلودگی هوا، همچنین آلاینده‌هایی که مجاری تنفسی را درگیر می‌کنند و باعث می‌شوند مجاری هم به آلاینده‌ها پاسخ بیشتری دهند و هم به عوامل طبیعی که نباید پاسخ دهند، مانند گرده‌های ‌گیاهان، پاسخ بیشتری دهند و نتیجه آن افزایش میزان مبتلایان به آسم باشد.
شاکریان افزود: نوعی از آسم هم با مشاغل در ارتباط است. در تمدن امروز بشر بسیاری از شغل‌های صنعتی در تماس با مواد شیمایی هستند و هرچقدر هم که موارد ایمنی رعایت شود، درصدی از تماس اجتناب‌ناپذیر است. این عوامل شیمیایی به ریه‌ها آسیب می‌زند، تعداد بالایی از بیماری آسم با شغل در ارتباط است.
وی ادامه داد: نوع دیگری از آسم وجود دارد که فرد در حالت عادی علامتی ندارد و در زمان ورزش دچار تنگی نفس می‌شود که آسم ناشی از ورزش است.
این فوق تخصص آلرژی تصریح کرد: درباره آسم برخلاف تفکر عمومی که در برخی بیماران هم وجود دارد، درصدی از بیماران آسم با گذشت زمان برای همیشه درمان می‌شوند که این درصد به ۱۸ تا ۲۵ درصد می‌رسد و بیماری به‌طور کامل ناپدید می‌شود؛ برخلاف تصور افرادی که فکر می‌کنند آسم یک بیماری مادام‌العمر است و هرگز درمانِ کامل نمی‌شوند، اینگونه نیست.
شاکریان با اشاره به درمان بیماری آسم، خاطرنشان کرد: در درمان آسم دو دسته از داروها استفاده می‌شود، داروهایی که به‌طور مؤثر و ناگهانی آسم را متوقف می‌کند و تنگی نفس را برطرف می‌کند؛ ولی اثر طولانی‌مدت ندارد. این داروها، داروهای نجات‌بخش هستند و در زمان حمله ناگهانی آسم به کار می‌روند.
این فوق تخصص آلرژی ادامه داد: اما داروهای مهم‌تری که در درمان اساسی آسم به‌خصوص آسم‌های شدید به کار می‌روند، داروهایی هستند که آسم را کنترل می‌کنند و التهاب مجاری آسمی را کمتر می‌کنند و این به معنای حملات کمتر آسم، تنگی نفس کمتر و شرایط مطلوب‌تر است. داروهای گروه دوم عمدتا اسپری‌های کورتن استنشاقی هستند.
وی افزود: ابهامی که درباره این نوع اسپری‌ها وجود دارد و بسیاری از مردم را نگران می‌کند این است که عوارض این اسپری‌ها چیست؛ این ابهام از آنجایی شروع می‌شود که بیماران اسپری‌های کورتن استنشاقی را از لحاظ عوارض با کورتن‌های خوراکی و تزریقی یکی می‌دانند که تصور اشتباهی است؛ زیرا اسپری‌های کورتن جذب اندکی دارند و مقدار درخور توجهی از داروها هم لحظاتی بعد از جذب تجزیه می‌شود؛ بنابراین اسپری‌های کورتن استنشاقی، بسیار داروهای ایمنی هستند و عوارض جانبی چندانی ندارند.
شاکریان با اشاره به پیشگیری از بیماری آسم، گفت: مهم‌ترین نکته پیشگیری این است که عواملی را که باعث افزایش بیماری آسم شده را کاهش دهیم یا حتی از بین ببریم؛ برای نمونه می‌توانیم محیط زیست را تمیزتر نگهداری کنیم، هوای سالم‌تری داشته باشیم، خودروهای شخصی کمتر استفاده کنیم و هوای شهرها را داشته باشیم تا ریه‌های سالم‌تری داشته باشیم. این فوق تخصص آلرژی ادامه داد: بعضی از حیوانات خانگی مانند سگ و گربه از عوامل اصلی بروز بیماری آسم هستند که توصیه شدید داریم این حیوانات در منزل نگهداری نشوند.