باید و نبایدهای غلط را از ذهن خود دور کنید

پروانه شریفی

 این روزها همه وسواس را یکی از بیماری‌های روانی می‌دانند که رواج زیادی یافته است. شاید افراد زیادی با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند، شیوع آن به قدری است به محض شنیدن آن بی اختیار یاد کسانی می‌افتیم که بیش از اندازه شست و شو می‌کنند. اما خوب است بدانید که وسواس یک بیماری است که انواع مختلف دارد و به طور کلی می‌توان آن را یک بیماری روان‌پزشکی نامید که منشأ اصلی آن اضطراب است و حتی موجب کاهش طول عمر افراد می‌شود.

دکتر حسن خوش‌اخلاق در گفتگو بات خبرنگار کیمیای وطن، در رابطه با وسواس، گفت: وسواس عبارت است از عقاید، افکار، رفتارها یا تصوراتی که، ناخواسته، تکرارشونده و پایدار هستند که برخی رویکردهای روانشناسی عقیده دارند، این اختلال غریضی و ناخودآگاه است، به طوری که عقیده و میل که اغلب هذیانی و اشتباه است آدمی را در خود می‌گیرد و اختیار را از او سلب می‌کند.

این کارشناس روان شناسی ادامه داد: باید بدانیم وسواس، یک بیماری و اختلال است که با خوددرمانی از بین نمی‌رود و برای درمان مراجعه به روانشناس ضروری است.

وی افزود: ریشه بیماری وسواس، اضطراب است که به دو شکل فکری و عملی بروز می‌کند و افرادی که دچار وسواس می‌شوند با انجام عمل وسواسی، سعی در کاهش اضطرابشان دارند.

خوش‌اخلاق با بیان اینکه وسواس به انواع مختلفی تقسیم بندی می‌شود، تصریح کرد: یکی از انواع آن، وسواس نظم و ترتیب است، اگر این وسواس در رابطه با زمان انجام گیرد و شخص بدون اینکه واقعاً نیاز فوری به این موضوع که زمان را در نظر بگیرد، نداشته باشد و براساس آن عمل کند، به اصطلاح به آن، آن تایم بودن نابهنجار گفته می‌شود.

وی ادامه داد: در بعضی از فعالیت‌های روزانه، زمان و حتی ثانیه‌ها بسیار اهمیت دارد که در این موارد رعایت نظم در زمان کاملاً طبیعی است ولی در موارد نابهنجار فرد در مواقعی که در نظر گرفتن زمان لزومی ندارد، یک احساس فشار و استرس دارد که حتماً باید سر وقت، آن کار انجام شود.

چنانچه کسی در مقابل رفتار وسواسی مقاومت از خود نشان دهد، معمولاً اضطرابش افزایش پیدا می‌کند، در نتیجه وسواس تا میزان قابل تحملی در تمام افراد وجود دارد و به  صورت تردید، نداشتن تمرکز، کم‌خوابی و … ظاهر می‌شود.

این کارشناس روان شناسی با اشاره به مصداق‌های این موضوع، گفت: در رفتارهای بسیاری از اطرافیان خود شاید این موضوع را دیده باشید که مثلاً برای رفتن به یک میهمانی که زمان به آن شدت جنبه حیاتی نداشته باشد، بسیار حساسیت دارند و این موضوع ناشی از افکاری است که در ذهنشان شکل گرفته و شاید از قضاوت‌های نابجای اطرافیان خود ترس داشته باشند.

وی اذعان داشت: شکل گیری افکار غیرمنطقی در ذهن این افراد باعث می‌شود که اگر در موقعیتی دیر برسند، احساس خوبی نخواهند داشت و مدام استرس را تجربه می‌کنند و می‌خواهند به نوعی از آن استرس پیشگیری و کنترل کنند.

این مشاوره خانواده با بیان اینکه افراد با تیپ شخصیتی کمال گرا یا کامل گرا بیشتر دچار وسواس زمان هستند، اظهار کرد: در بعضی از مشاغل بیشتر این نوع شخصیت‌ها وجود دارد، به عنوان نمونه در شغل‌های نظامی، در نظر گرفتن زمان بخاطر حساسیت اختلال نیست ولی معمولاً این افراد در موقعیت‌های دیگر زندگی روزانه مانند ارتباطات خانوادگی و دوستانه نیز این وسواس را داشته باشند که باید به این دو وجه جداگانه نگاه شود.

خوش اخلاق ادامه داد: کسانی که دچار این اختلال هستند، بایدها و نبایدهای غلطی را برای خود تعریف کرده‌اند که الزام آور هستند و معمولاً در بسیاری از روابط اجتماعی و خانوادگی و حتی شغلی مشکلاتی را برای خود و دیگران به وجود آورد، پیامدهایی را که می‌توانیم برای این افراد بیان کنیم، استرس بالا و شدید نسبت به دیگر افراد جامعه، رفتارهای پرخاشگرانه، اختلال در روابط خانوادگی و فرزندان که دچار سخت گیری‌های مفرط می‌شوند که زمینه ساز اختلال‌های دیگر شود.

وی با اشاره به عواملی که در ایجاد وسواس در زمان، نقش دارد، خاطر نشان کرد: نوع تربیت خانواده در این موضوع بسیار اثرگذار است، در خانواده‌هایی که یک فرد با این اخلال وجود داشته باشد، به شدت رفتارهای خود را ترویج می‌کنند و افراد دیگر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

این شماور خانواده با اشاره به تنش‌هایی که ممکن است این وسواس به وجود آورد، گفت: زن یا مردی که دچار این شکل از وسواس هستند، اگر روابط عاطفی خود را به عنوان یک ارزش در نظر بگیرند، به این نتیجه می‌رسند که شاید واقعاً ارزش نداشته باشد که بخاطر کمی تأخیر، همدیگر را آزرده خاطر کنند.