تب در کودکان، از علل تا درمان

پروانه شریفی

بسیاری از والدین تب را یک بیماری خطرناک می‌دانند اما متخصصان معتقدند در خیلی از موارد تب مشکل حادی نیست، حتی محققان به این نتیجه رسیده‌اند بدن انسان از تب به عنوان یک سپر دفاعی استفاده می‌کند و افزایش درجه حرارت برخی میکروب‌ها و ویروس‌ها را از بین می‌برد و تب یکی از نشانه‌های خوب بالینی برای آگاهی والدین و پزشک از وجود بیماری‌های عفونی است و بدون وجود تب پیش‌بینی عفونت در بدن بسیار سخت و پیچیده خواهد بود.

دکتر محبوبه صابری متخصص اطفال در گفتگو با خبرنگار ما در این زمینه، اظهار کرد: به دمای ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر تب گفته می‌شود، تب و لرز در کودکان سالم معمولاً علامت مشکل جدی نیست، همچنین تب به تنهایی خطرناک نیست و در واقع علامت خوبی است که دلالت بر مبارزه بدن با عفونت دارد.

صابری با بیان این‌که تمام تب‌ها به درمان نیاز ندارند، ادامه داد: اما تب بالا باعث ناراحتی کودک می‌شود و مشکلات وخیم‌تری مانند بی‌آبی بدن را ایجاد می‌کند.

وی با اشاره به نشانه‌های تب در کودکان، افزود: یکی از متداول‌ترین نشانه‌های تب در نوزادان داغ بودن پیشانی و بی‌قرار و گریان بودن بی‌سابقه نوزاد است. همچنین فعالیت کمتر نسبت به روزهای گذشته، لرزیدن، بی‌آبی بدن، مشکلات خواب، بی‌علاقگی به بازی کردن، صرع یا تشنج، بی‌اشتهایی، درد عضلانی، ضعف عمومی و عصبی بودن از دیگر علائم تب در کودکان است که باید به آن توجه داشت.

این متخصص بیماری های کودکان با بیان این که در برخی موارد در صورت بروز تب باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید، تصریح کرد: مهم‌ترین موارد در این زمینه تب بالای ۳۸ درجه در کودکان زیر ۳ ماه، تب بالای ۲/۳۸ در کودکان ۳ تا ۶ ماه، تب بالای ۸/۳۸ در کودکان بالای ۶ ماه است.

صابری در همین رابطه تأکید کرد: اگر تب با علائمی مانند تهوع و استفراغ، خشکی دهان، بی‌قراری شدید، رنگ‌پریدگی، سردرد شدید، تورم مفاصل، سفتی گردن،‌ درد شدید شکم، برجسته شدن قسمت‌های نرم سر، کاهش سطح هوشیاری و مشکلات تنفسی همراه باشد باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کرد.

وی افزود: دارو فقط تب را ۱ تا ۲ درجه سانتیگراد پایین می‌آورد و دما را تا حد طبیعی پایین نمی‌آورد. برای کنترل درد معمولاً دو نوع دارو تجویز می‌شود که استامینوفن و ایبوپروفن هستند، این دو دارو به صورت‌های قرص، کپسول، شیاف و شربت در قدرت‌های مختلف موجود است. متخصص اطفال مناسب‌ترین فرمولاسیون و دوز دارو را تجویز می‌کند که دوز دارو را با توجه به وزن کودک تعیین می‌کند. هیچ‌گاه به کودک آسپرین ندهید، مگر آن که پزشک آن را تجویز کرده باشد.

وی با اشاره به اینکه بهتر است قبل از مراجعه به پزشک از داروی تب‌بُر برای کودک خود استفاده نشود، خاطر نشان کرد: زیرا ممکن است مانع تشخیص صحیح شود، ولی در صورتی‌که کودک ۳ ماهه یا بزرگ‌تر است و علامت مهم دیگری غیر از تب ندارد، می‌توان به کودک استامینوفن کودکان داد، همچنین اگر کودک حداقل ۶ ماهه باشد می‌تواند برای پایین آوردن تب از ایبوپروفن کودکان هم استفاده کرد.

این متخصص اطفال تأکید کرد: دادن داروهایی مانند استامینوفن کدئین، دیکلوفناک، بروفن به کودکان جایز نیست و تنها در مواقع ضروری از استامینوفن و داروهای دیگری که برای اطفال در نظر گرفته می‌شود، تا رساندن کودک به مراکز درمانی می‌توان استفاده کرد و والدین در نظر داشته باشند که مقدار داروی مصرف شده را به اطلاع پزشک معالج نیز برسانند تا در تشخیص علت تب و درمان خللی ایجاد نشود.

صابری تصریح کرد: اگر کودک بر اثر تب بی حال نشده است لزومی به استفاده از دارو نیست. برای پایین آوردن دمای بدن، مایعات کافی و شیر به او بدهید. همچنین بهتر است لباس کودک را کم کرده و تشویقش کنید که کمی استراحت کند و یا فعالیت کمتری در یک فضای خنک داشته باشد، از آنجایی که بخش بزرگی از حرارت بدن از راه پوست خارج می‌شود، بنابراین لباس پوشاندن بیش از حد یا قنداق کردن نوزاد تب را بالاتر می‌برد و کودک را ناراحت‌تر می‌کند. اگر فرزندتان تب و لرز دارد، یک پتوی سبک رویش بیاندازید.

وی ادامه داد: تب کودکان باعث کاهش مایعات بدن می‌شود، بنابراین فرزندتان را تشویق به نوشیدن مایعات بیشتر کنید تا بدن‌اش دچار بی‌آبی نشود، نوشیدنی‌ها یا آب سرد احساس بهتری به کودک می‌دهد.

این متخصص اطفال با اشاره به ضرورت پاشویه در کودکانی که دچار تب هستن، گفت: پاشویه برای پایین آوردن تب کودکان ضروری نیست و ممکن است کودک را ناراحت‌تر نیز بکند، پاشویه فقط بیرون بدن کودک را خنک می‌کند و باعث می‌شود کودک از سرما بلرزد، بدون این که دمای داخلی بدن‌اش پایین آمده باشد، بنابراین بهتر است والدین از روش‌های مناسب‌تری برای کاهش تب کودک استفاده کنند.