دشمن پرطرفدار
پروانه شریفی
برنامه‌ریزی برای یک تغذیه صحیح در ایام ماه مبارک رمضان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا هم بتوان با جلوگیری از پرخوری و آشفته‌خوری، اصل پرهیز را رعایت کرد و هم با تقسیم انرژی و کالری مورد نیاز از زیان‌های کمبود غذایی در امان بود.
اهمیت این قضیه به‌خصوص زمانی نمایان‌تر می‌شود که بدانیم در ۱۵روز دوم ماه رمضان بدن روزه‌داران ضعیف‌تر شده و نیاز به مراقبت و رسیدگی تغذیه‌ای بیشتری خواهد داشت چون به‌طور واضح بی‌توجهی به این مسئله در پایان این ماه و حتی در طولانی‌مدت آثار خودش را نشان خواهد داد.در این میان مصرف زولبیا و بامیه در ماه رمضان دیگر جزو سنت ما ایرانی‌ها شده است. در حالی‌که فراموش کرده‌ایم که خوردن چربی و شیرینی تا چه حد می‌تواند مضر باشد.
دکتر زهرا عسگری، متخصص تغذیه در گفت‌وگو با کیمیای وطن در مورد خطرات مصرف زولبیا و بامیه این‌طور توضیح می‌دهد: البته این سنت غلط به اشکال دیگر در کشورهای اسلامی دیگر هم دیده می‌شود. اگر این مواد به مقدار کم مصرف شوند، مانعی ندارد ولی مشکل اینجاست که روغن مصرفی در طبخ زولبیا و بامیه چندین بار استفاده می‌شود و ترکیبات مضر در اثر استحاله روغن تولید خواهند شد.
این متخصص تغذیه ادامه داد: در حال حاضر همه مواد غذایی تقریبا مسئول فنی دارند به غیر از زولبیا و بامیه. برای همین است که ما توصیه می‌کنیم خانواده‌ها دستور طبخ این مواد را یاد گرفته و خود اقدام به تهیه آنها کنند. البته فراموش نشود که قند زولبیا و بامیه به‌علت چربی بالا دیر جذب می‌شود و این ماده هیچ نقش مثبتی در افزایش قند خون ندارد. برای همین توصیه ما به مصرف خرما، عسل، آبمیوه و موادی از این قبیل سر سفره افطار است.
دکتر حسین شریفیان، متخصص تغذیه نیز معتقد است زولبیا و بامیه‌ای که با روغن چندبار مصرف شده، درست می‌شود، دشمن قلب و سیستم گردش خون است.
وی با بیان اینکه روزه خود یک درمان است، می‌گوید: به‌دلیل فاصله زمانی زیاد بین نخستین و آخرین وعده غذایی در ایام روزه‌داری، گلیکوژن کبد (منبع ذخیره قندی) مصرف می‌شود و فرد ولع زیادی برای خوردن شیرینی پیدا می‌کند و متأسفانه به‌دلیل باور غلطی که در جامعه وجود دارد، افراد در مصرف زولبیا و بامیه که مملو از قندهای تصفیه شده و چربی‌های اشباع هستند و ممکن است در اثر جوشیدن، مواد سمی در آنها ایجاد شده باشد، افراط می‌کنند. روزه‌داران با خوردن مقدار زیادی از زولبیا و بامیه هم در روزهای ماه رمضان حال بدی پیدا می‌کنند و هم بعد از ماه مبارک رمضان دچار چاقی و افزایش وزن می‌شوند.
این متخصص تغذیه با تأکید بر اینکه بهتر است روزه‌داران از مصرف زولبیا و بامیه اجتناب کنند، کرد: متأسفانه برخی افراد ۳۰۰ تا ۴۰۰گرم زولبیا و بامیه را یکجا مصرف می‌کنند، در حالی که به نفع آنهاست که قند مورد نیاز بدنشان را با خوردن خرما، شیر ،کشمش، عسل، چای یا حتی آبمیوه تازه جبران کنند تا ولع خوردن زولبیا و بامیه هم در آنها کاهش پیدا کند.
شریفیان با ابراز تأسف از اینکه بیشتر زولبیا و بامیه‌ها به‌صورت غیراستاندارد و غیربهداشتی تهیه می‌شوند و در تهیه آنها از روغن‌های مانده و فاسد و همچنین مواداولیه رو به فساد استفاده می‌شود، گفت: هنگام خرید زولبیا و بامیه باید به رنگ آن توجه کنیم. هر چه زولبیا و بامیه قهوه‌ای‌تر و سوخته‌تر باشد نشانه مرغوبیت آن نیست بلکه نشان‌دهنده این است که در روغن بیشتر جوشیده و حرارت بیشتری دیده و در نتیجه حاوی مواد سمی بیشتری است.
وی همچنین می‌گوید: مردم تا حد امکان باید از مصرف زولبیا و بامیه و حتی کیک و شیرینی صرف‌نظر کنند تا سلامت آنها به خطر نیفتد. مقدار مصرف زولبیا و بامیه باید محدود و در حد رفع نیاز ذائقه فرد باشد نه رفع نیاز وعده غذایی، مصرف زیاد آن در وعده افطار باعث افزایش قند و چربی خون شده و تعادل چربی‌های بدن را خنثی می‌کند و از سویی باعث افزایش فشار خون، چربی‌های بدن، بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.
بهتر است به جای تامین قند بدن در طول روزه‌داری، از غلات (نان و برنج) استفاده کنیم و از خوردن خوراکی‌های چرب و شیرین مثل حلوا، زولبیا، بامیه، گز و سوهان پرهیز شود.
مرضیه کدخدایی کارشناس ارشد بهداشت محیط به خبرنگار کیمیای وطن گفت: بهتر است زولبیا و بامیه از شیرینی فروشی‌هایی دارای مجوز بهداشتی تهیه شود، چرا که برخی اماکن تهیه زولبیا و بامیه از روغن جامد، نیمه سوخته و رنگ‌های غیر مجاز استفاده می‌کنند که تهدید کننده سلامت افراد است.
این کارشناس ارشد بهداشت محیط با تأکید بر اینکه از خرید محصولات روباز که در فضای معمولی نگهداری می شوند، باید خودداری کرد، ادامه داد: شیرینی سنتی از جمله زولبیا بامیه از مراکز مجاز خریداری شده و از خرید کردن از مراکز و محل های غیر مجاز و دستفروشان خودداری شود.
وی تاکید کرد: خرید شیرینی های سنتی از جمله زولبیا بامیه در جعبه های مشخص و دارای مهر استاندارد و سازمات غذا و داروی وزارت بهداشت باشد. مردم در صورت مشاهده هرگونه تخلف بهداشتی در هنگام خرید و تهیه مواد غذایی از جمله عدم رعایت بهداشت فردی، نظافت و بهداشت محیط ، نگهداری و فروش مواد غذایی غیر بهداشتی و تاریخ گذشته و موارد مشابه، از طریق سامانه شکایات مردمی ۱۹۰ وزارت بهداشت را مطلع کنند.
کدخدایی گفت: رعایت بهداشت فردی به ویژه در هنگام تهیه و سرو مواد غذایی، رعایت نظافت و بهداشت محل کار خود، به ویژه محل و کارگاه های تهیه و طبخ شیرینی های سنتی، زولبیا بامیه و آش و حلیم و سایر موادغذایی الزامی است.
وی تصریح کرد: فروشندگان شیرینی سنتی و زولبیا بامیه توجه کنند که جهت توزیع و فروش این مواد از جعبه های مقوایی و یا بسته های بهداشتی دارای مجوز و مهر استاندارد و سازمان غذا و دارو استفاده کنند. همچنین فروشندگان شیرینی سنتی و زولبیا و بامیه از نگهداری این مواد به صورت روباز و خارج از ویترین خود داری کرده و هنگام بسته بندی از انبرک و یا دستکش یکبار مصرف استفاده کنند.
