سایه سنگین فضای مجازی بر سر تفریحات تابستانی
پروانه شریفی
سوتی‌تر: اوقات فراغت دانش آموزان در ایام تعطیلات تابستان فرصتی بسیار مناسب برای مهارت آموزی و شکوفایی استعدادهای کودکان و نوجوانان است اما در سال‌های اخیر فعالیت در فضای مجازی بخش عمده‌ای از اوقات فراغت این قشر را به خود اختصاص داده است.
اگرچه بازی‌های رایانه‌ای مهیج توانسته جای خالی والدین را در کنار فرزندانشان پر کند، اما باید به این موضوع مهم توجه داشت که این رویکرد می‌تواند سلامت جسمی آنها را به خطر اندازد. در این سنین برقراری ارتباط عاطفی بین فرزندان و والدین از اهمیت زیادی برخوردار است و مهم‌تر این که آنها در این سنین بیش از هر زمان دیگری باید فعالیت جسمی داشته باشند. حال این که سرگرم شدن آنها با بازی‌های رایانه‌ای، فعالیت جسمانی فرزندان را به حداقل می‌رساند. اوقات فراغت دانش آموزان در ایام تعطیلات تابستان فرصتی بسیار مناسب برای مهارت آموزی و شکوفایی استعدادهای کودکان و نوجوانان است اما در سال‌های اخیر فعالیت در فضای مجازی بخش عمده‌ای از اوقات فراغت این قشر را به خود اختصاص داده است.
در ادامه با آمینه سادات طباطبایی کارشناس ارشد روان شناسی بالینی ذز این زمینه به گفتگو نشسته‌ایم، با ما در بخش پایانی این گفتگو همراه باشید.
چگونه فرزند خود را مجاب کنیم که از فضای مجازی فارغ شود و برای اوقات فراغت در کلاس‌های تقویتی و سرگرمی شرکت کند؟
ابتدا باید برای تأثیر پذیری کلام، ارتباط عاطفی با فرزند اصلاح شود. و والدین خود را رو در روی فرزندشان قرار ندهند و از او بخواهند اهدافی را که دوست دارد در تابستان به آن برسد مشخص کند و در این راستا در جایگاه مشاور برای او جایگزین‌هایی را برای فضای مجازی با علاقه او و توجه به توان مالی انتخاب کنند.
بعضی از والدین ترجیح می‌دهند بجای ثبت نام در کلاس‌ها، به صورت آموزش‌های مجازی در خانه اوقات فراغت را بگذرانند، این اقدام درست است؟
در کنار آموزش در فضای مجازی که در برخی موارد آموزش‌های خوب و تخصصی‌ای هم می‌باشد چند مشکل وجود دارد از جمله؛ چون این آموزش‌ها به صورت فردی است مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی فرد رشد نیافته و در زندگی واقعی با مشکل روبرو شده و به مرور زمان فرد دچار دوری گزینی اجتماعی می‌شود، خود حضور در این فضا اعتیاد آور است و ممکن است در برخی از موارد این حضور از حیطه آموزش خارج شود و اتلاف زمان مفید آموزشی و آسیب‌های جبران ناپذیر را در پی داشته باشد، پژوهش‌ها اثبات کرده افرادی که مدت طولانی از فضای مجازی استفاده می‌کنند دچار مشکلات روانشناختی می‌شوند.
اگر جامعه‌ای فراغت بیشتر و بهتری داشته باشد، می‌توانیم بگوییم به سمت توسعه پیش می‌رود؟
فراغت بیشتر نه بلکه فراغت بهینه و بهتر، و این فراغت باید توزیع مناسبی بین افراد جامعه داشته باشد تا با دانش، مهارت آموزی، سلامت جسمانی و روانی این افراد، جامعه به سمت توسعه پیش رود.
فصل تابستان که اوقات فراغت است، فصل بسیار حساسی است، چه کنیم تا استفاده بهتری ببریم.
توجه به علایق، استعداد، اصل لذت، انگیزه، تربیت و مهارت آموزی به دور از افراط و تفریط. در این راستا با هدف گذاری و هدایت غیر مستقیم همراه با برنامه ریزی می‌توانیم بستری را فراهم آوریم تا فرزند عزیزمان از این اوقات فراغت نهایت بهره را ببرد و با کسب انرژی بیشتر برای شروع یک فعالیت مستمر و جدید پس از پایان فصل تابستان قدم در راه‌های پیشرفت بگذارد.
نظارت خانواده‌ها بر اوقات فراغت فرزندان باید چگونه باشد؟ به نظر شما اصلاً لزومی دارد؟
نظر به اینکه خانواده‌ها علاوه بر تجربه و خیرخواهی، اشراف کامل به توانایی‌ها و تا حدی علایق فرزندانشان دارند مسلماً می‌توانند مشاوران و ناظران خوبی باشند ولی این نظارت‌ها باید غیر مستقیم بوده و نقش هدایت کننده را داشته باشند. والدین نباید رو در روی فرزندان و علائقشان قرار بگیرند.
فراغت به معنای ارتقای کیفیت زندگی است، چگونه می‌توانیم فرزندمان را در این زمینه توجیه کنیم؟
باید از فرزندان بخواهیم تا هدف خود را در پایان تابستان (و حتی هدف‌های بلند مدت) مشخص کنند و در این زمینه خودشان راهبردها را با هدایت غیر مستقیم ما مشخص کرده و برنامه ریزی صحیح انجام دهند. در این زمینه نصیحت و تحکم خیلی کاربردی نیست بلکه به چالش کشیدن، ایجاد انگیزه، طرح مسئله، حل مسئله و نتیجه گیری مشترک است که اثربخش است.
همانطور که قبلاً هم شنیده‌ایم ممکن است در زمان‌هایی آموزش پایان یابد اما تربیت همیشگی است.
سخن پایانی
اطلاع خانواده‌ها از سالم بودن فضای اینترنتی که جوانان و دانش آموزان در آن وقت خود را صرف می‌کنند و هوشیاری از آسیب‌های اجتماعی که ممکن است دامن گیر آنها شود باید در اولویت قرار گرفته و تا حد ممکن نسبت به تشویق والگوسازی برای فرزندانشان برای گذراندن فراغت خود با تفریحات سالم و کلاس‌های آموزشی ورزشی و فرهنگی دغدغه مند باشند.
