سرطان پایان زندگی نیست

پروانه شریفی

هنر پزشک خوب، این است که بیمارش را بشناسد و با توجه به شناختی که از بیمار به دست می‌آورد راه درست اطلاع رسانی به او را انتخاب کند. پزشک با برقراری ارتباط درست با بیمار، گوش دادن به سابقه بیمار، نحوه برخورد او با درد و بیماری و ارتباط دقیق با او به شناختی برسد که بر آن اساس بتواند تشخیص دهد، چگونه بیمارش را با بیماری آشنا کند.

عبارت “سرطان پایان زندگی نیست” جمله معروفی است که هر پزشک متخصصی در حوزه سرطان آن را سرمشق خود کرده است و به بیماران آموزش می دهد.

با پیشرفت علم پزشکی باید بدانیم که به راستی سرطان پایان زندگی نیست و اصلاً جای ترسی هم ندارد. شاید این حرف ها کلیشه ای باشد. برای بهتر لمس کردن این موضوعات با یک فوق تخصص رادیوتراپی و آنکولوژی هم کلام شدیم. دکتر پوریا عادلی به ما گفت از قول من به مردم بگوئید که کسانی که به سرطان مبتلا می شوند دوباره زندگی می کنند و فقط کافی است به پزشک خود اعتماد کنند. گفتگوی ما با این پزشک

سرطان را در یک جمله تعریف کنید.

دکتر پوریا عادلی: سرطان رشد مهار گسیخته سلول های یک ارگان را می گویند. سرطان پایان زندگی نیست، بلکه فرصتی است برای زندگی دوباره.

دلیل ترس از سرطان از دید شما که پزشک متخصص در این حوزه هستید چیست؟

این ترس دو منشأ دارد. یک قسمت به این علّت است که مردم ما دیدی که از چندین سال قبل از سرطان داشتند در ذهنشان است ولی اینکه بسیاری از بیماران ما که بهبود می یابند خودشان نیز اطّلاعی از بیماری سرطان در خود نداشته اند. بر عکس اگر خدای نکرده بهبود نیابد و یا فوت کند همه متوجّه می شوند که از سرطان فوت کرده است.

مانند مسئله ای که این روزها با آن مواجه هستیم که بسیاری از خدماتی که در جامعه پزشکی ارائه می شود دیده نمی شود ولی کوچکترین کاستی بزرگ می شود. با اینکه کاستی در هر سیستمی وجود دارد و خود سیستم باید به صورت هوشمندانه کاستی ها را حل و فصل کند.

شما از دید خود سرطان را می بینید به عنوان یک پزشک، بیماران مبتلا به سرطان شاید این گفته های شما را نپذیرند. چرا که آنها مبتلای به این بیماری هستند و با سرطان دست و پنجه نرم می کنند.

ببینید، دو مطلب وجود دارد. من به خاطر این ساده می گیرم که انسان دو بار ترسی ندارد. یک بار زمان کودکی که علم ندارد و زمانی که به قدرتی می رسد.

من به عنوان یک پزشک از موضعی صحبت می کنم که از توانایی های خود و همکارانم مطمئن هستم و می دانم که می توانم به بیمارانم کمک کنم. ما سه ضلع مهم در موفقیت در درمان داریم. اوّل و مهم تر از همه خواست خداوند، دوّم خواست بیمار برای بهبودی و بعد خواست پزشک برای درمان است.

اگر من از ابتدا بیمارم را با این دید نگاه کنم که این بیمار خوب نمی شود مطمئن باشید بهبودی حاصل نمی شود. ما به این قصد درمان می کنیم که همه بیماران ما بهبود پیدا کنند و به زندگی برگردند. سرطان یک بیماری مانند بقیه بیماری ها است. البتّه در برخی از موارد که پیشرفته است خطرناک است.

چند درصد از سرطان ها مداوا می شوند؟

براساس آمارها ۴۰ درصد از سرطان ها بهبودی کامل پیدا می کنند، ۳۰ درصد کنترل می شوند و به هر حال ۳۰ درصد نیز کسانی هستند که در مراحل پیشرفته مراجعه می کنند و آن دسته ای است که مردم از آن می ترسند.

چه نوع سرطان هایی به مرحله بهبودی می رسد؟

نمی شود به طور خاص مشخص کرد. بیشتر درجه و زمان بیماری مدّ نظر قرار می گیرد. در اصل به وسعت بیماری بستگی دارد. ما زمانی می توانیم به افراد کمک کنیم که خودمان القاء ترس نداشته باشیم. به نظر من ترس از سرطان بیش از اندازه در مردم ما رسوخ کرده است و همین ترس ممکن است خودش باعث بیماری شود. در یک مطالعه مشخص شد افرادی که بیشتر از این بیماری ترس و نگرانی دارند، بیشتر دچار می شوند.

من به عنوان یک پزشک روزانه ممکن است با بیش از ده مورد بیمار سرطانی مواجه باشم، اگر بخواهم به تک تک آنها با این دید نگاه کنم که بهبودی حاصل نمی شود کار حرفه ای خود را نمی توانم درست انجام دهم.

من از همه بیماران درخواست می کنم فقط با قصد و نیّت بهبودی برای درمان مراجعه کنند. بحث دیگر اعتماد به پزشک است. ما با مشکلی که روبرو هستیم این تعویض پزشک در بیماران است.

ممکن است تایم درمانی بیماران سرطانی با مراجعه با پزشکان مختلف از دست برود؟

از همه مهم تر تایم درمانی بیمار با مراجعه از پزشکی به پزشک دیگر از دست خواهد رفت. ما همیشه می گوئیم که دولت و وزارتخانه چه کنند، بهترین کار این است که بگوئیم مردم چه کنند و در بین مردم فرهنگ سازی شود.

بهترین کار این است که مردم سعی کنند به پزشک اعتماد کنند و از تعویض بی مورد پزشک خودداری نمایند. همانگونه که مشترکین مختلف در موضوعات مختلف نظرات گوناگونی دارند در علم پزشکی هم پزشکان مختلف هر کدام نظراتی دارند که ممکن است همه صحیح باشند. در واقع هدف یکی است با مسیرهای مختلف.

من به بیماران قول می دهم که هیچ بیماری با مطالعه یک سایت یا مقاله و با دوبار مراجعه به یک پزشک نمی تواند در مورد سطح علمی او قضاوت کنند. مردم اگر بیش از پزشکان بدانند می توانند قضاوت کنند، ولی متأسفانه در کشور ما در تمام زمینه ها افراد غیر متخصص خیلی بیشتر صحبت و اظهارنظر می کنند.

از هزینه های درمان سرطان برای مخاطبان ما بگوئید.

بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت که هزینه های درمان سرطان تقریباً به صورت رایگان شده است ولی هزینه های دارویی تا حدودی به عهده خود بیمار است. در مجموع بسیار کاهش یافته است. بعضی از داروها با برندهای خاص هنوز وجود دارد.

البته کسانی که دفترچه بیمه ندارند و همچنین مهاجرین کشورهای دیگر شامل این موضوع نمی شوند.

در بحث سرطان چقدر کمبود دارویی وجود دارد؟

الحمدالله ما کمبود دارویی نداریم. در اکثر پروتکل هایی که ما تجویز می کنیم مشکلی وجود ندارد. ما باید در عرصه سلامت بحث هزینه های موجود با بهره وری را نیز انجام دهیم.

وضعیت استان اصفهان در بحث بیماری سرطان چگونه است؟

به علت اینکه ثبت سرطان آنگونه که باید در کشور ما انجام نشد، آمار دقیقی وجود ندارد. البته در حال انجام است و اصفهان از استان های پیشتاز در این زمینه است که معاونت درمان آماری را نیز اعلام کرده است. ولی آنچه که بنده بصورت بالینی مشاهده کردم شیوع سرطان سینه در خانم ها زیاد شده است. ولی آن طور که می گویند اصفهان مقام اول سرطان در کشور نیست.

سرطان علائم اولیه دارد؟

هر نوع سرطان علامت خاص خودش را دارد. اگر بیمار با سردردهایی مراجعه کند که مسکن ها پاسخگو نیستند، اگر خال هایی در دست به وجود آمد که جدیداً ایجاد شده است و یا تغییر رنگ و اندازه داده است، اگر بیمار دفع خلط خونی دارد، اگر در خانم ها توده در سینه ایجاد شد، اگر در ادرار خون ایجاد شد حتی برای یکبار و بدون درد است، اگر خانمی یائسه شده و دوباره خونریزی او شروع شده است، مراجعه به متخصص سرطان را جدی بگیرند.

توصیه عمومی شما به مردم چیست؟

توصیه من به مردم عزیز این است که حتی المقدور تلفن همراه و تبلت را دور از دسترس کودکان خود قرار دهند. این مسئله هم از بعد فرهنگی و هم از بعد ایجاد بیماری حائز اهمیت است. همچنین از الکل و سیگار و قلیان و کم تحرّکی دوری کنند. اضطراب را کاهش دهند و از فست فودها بصورت محدود و کنترل شده استفاده کنند.