سلامت دستگاه گوارش در ایام روزه داری

شاید یکی از بیماری های شایع که اغلب مردم گرفتار آن هستند و به نوعی از عوارض آن رنج می برند، مشکلات گوارشی است. این در حالی است که نقش مثبت روزه داری در کاهش عوارض بیماری ها، ثابت شده است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند نخوردن غذا در طی روزه داری، موجب بروز بیماری‌های مختلف شده و سلامت دستگاه گوارش را به‌خطر می‌اندازد، در حالی‌که متخصصان تاکید می‌کنند کم‌آبی بدن مساله‌ای است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

الگوی های غذایی صحیح و ساده در ماه مبارک رمضان مانند نخوردن آب غذا، نوشیدن کافی آب، کم کردن مصرف چای و نخوابیدن بلافاصله بعد از غذا باعث می شود بسیاری از بیماری های شایع گوارشی و کبدی بدون مصرف دارو درمان شوند و آسیب های کمتری ببینند. در همین رابطه گفت و گویی با دکتر محسن شریفی، متخصص داخلی و فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام داده ایم، با ما همراه باشید.

برای سالم تر ماندن در ماه مبارک رمضان چه کار هایی را باید انجام داد؟

تغییر فیزیولوژیک بدن امری ثابت شده در این ماه بوده و لازم است مواردی را رعایت کنیم تا بعد از ماه مبارک رمضان دچار مشکل نشویم. زیرا ممکن است بیشتر بیماری ها بعد از ماه مبارک خود را نشان دهند. ما از کم غذایی دچار مشکل نمی شویم، بلکه از کم آبی دچار مشکل می شویم. به ویژه افرادی که مشکلات کلیوی دارند و افراد عادی هم به ۸ الی ۹ لیوان آب در روز نیاز دارند.  این آب باید در فواصل بین افطار تا سحر نوشیده شود. برخلاف عادت ایرانی ها در استفاده از چای برای رفع تشنگی، چای باید تبدیل به آب شود، زیرا چای ادرار آور است و تشنگی را بیشتر و همچنین علائم بیماری های گوارشی را تشدید می کند و بهترین جایگزین چای سیاه، چای به و سیب است.

اگر آب بیشتر به صورت شربت استفاده شود بهتر است؟

خیر، نوشیدنی های شیرین اعم از شربت های صنعتی و خود آبمیوه ها اصلا توصیه نمی شود، زیرا به سرعت قند خون را بالا می برد و دفع قند هم از ادرار بیشتر می شود، در نتیجه کالری بیشتری هم از دست می رود و شانس تشنگی را بیشتر می کند، ولی مصرف شربت هایی با خاکشیر و تخم شربتی را به دلیل داشتن فیبر بسیار تاکید به مصرف می کنیم.

چه توصیه ای برای وعده های غذایی مصرفی در افطار و سحردارید؟

از مصرف غذاهای چرب و سرخ شده در این دو وعده غذایی پرهیز کنید و بیشتر از سوپ، آش و غذاهای آبکی استفاده شود و همچنین فیبرها که بسیار اهمیت دارند به ویژه سبزیجات و میوه جات در سبد غذایی خود قرار دهید. در واقع فیبر ها هستند که ایجاد سیری و در طول روز احساس گرسنگی را رفع می کنند. مصرف برنج محدود کنید چون خود برنج یبوست را تشدید می کند و به دلیل نداشتن سبوس، ارزش غذایی هم ندارد.

آیا بهتر است وعده افطار دو قسمت شود؟

بهترین نوشیدنی که می توان روزه را با آن افطار کرد، شیر ولرم و یا آب ولرم است نه چای. شیر یک غذای کامل است که بعد از آن با خوردن نون و پنیر و خرما اولین وعده افطار صرف می شود. افرادی که دچار نفخ می شوند بهتر است پوست خرما را جدا کنند که با این نکته نفخ از بین می رود. توصیه می شود که افطار دو قسمتی باشد که  قسمت اول با شیر، نان و پنیر، سبزی و خرما روزه باز و یک ساعت و نیم بعد وعده شام جایگزین شود.

علت مزه و بوی بد دهان در ایام روزه داری چیست؟

به طور کلی ۸۵ درصد بوی بد دهان ناشی از حفره دهان، دندان ها، ترشحات پشت حلق به دلیل آلرژی و سینوسیت است و ۱۵ درصد آن مربوط به دستگاه گوارش و دستگاه تنفسی است. در ماه مبارک رمضان به دلیل بالانس میکروبی، حرفه دهان تغییر می کند و افرادی که رفلاکس دارند به دلیل خوابیدن بعد از وعده سحری بوی بد دهانشان تشدید می شود. بنابرین بوی بد دهان در ماه رمضان ناخودآگاه تشدید می شود و باید علت آن مشخص شود. اکثر بوی بد دهان به دلیل دندان های خراب است. برای کاهش بوی بد دهان توصیه می شود حتما مسواک بزنند و نخ دندان استفاده کنند و  بعد از وعده سحری مقداری گلاب استفاده کنند ولی عرق نعنا برای افراد رفلاکسی توصیه نمیشود.

روزه داری با کبد چرب ارتباطی دارد؟

دلیل اصلی نارسایی کبد، کبد چرب است و به دلیل الگوی غذایی غلط و بی تحرکی این مسئله تبدیل به بحران شده و حدود ۳۰ درصد افراد جامعه دچار کبد چرب هستند. کبد زمانی چرب می شود که توازن بین دریافتی های بدن با خروجی به هم بخورد و طبق مطالعه انجام شده ایرانی ها ۳۰ درصد اضافه غذا می خورند یعنی باید ۳۰ درصد از حجم غذا را کم کنند و سپس فعالیت های هوازی را بیشتر کنند.

آیا اسید معده با روزه داری بیشتر می شود؟

رفلاکس معده یا برگشت محتویات  اسیدی معده که ناشی از نارسایی دریچه بین معده و مری است و شایع ترین علامت رایج مراجعه کنندگان مشکلات معده است، با الگوی رژیم غذایی، اضافه وزن و ژنتیک مرتبط است. در ماه مبارک رمضان رفلاکس بیشتر می شود ولی دال بر این نیست که روزه نگیرند. در افراد رفلاکسی توصیه می شود که مصرف چای سیاه و چای سبز را به حداقل برسانند و از چای به و سفید و غیر نعنایی استفاده کنند. پرخوری و با عجله غذا خوردن شدیدا برای معده ضرر دارد و نباید بیمار بعد از غذا بخوابد و نماز را با فاصله با غذا به جا آورند.

شایع ترین بیماری در ماه مبارک رمضان چیست؟

رفلاکس معده و سوء هاضمه که بیشترین علامت آن نفخ و سنگینی سر دل است با رعایت الگویی غذایی رفع می شود. این افراد نباید بین غذا آب بخورند زیرا با خوردن آب شیره معده و اسید معده را رقیق کرده و غذا هضم نمی شود. غذای هضم نشده تحویل روده داده می شود که در این صورت وظیفه روده جذب است نه هضم غذا.

از نوشابه و نوشیدنی های شیرین اصلا استفاده نکنند و بیشتر ازآب و دوغ استفاده کنند ولی با فاصله از غذا. افرادی که نفخ دارند باید غذا را به خوبی بجوند و زمان غذا خوردن را طولانی کنند.

منع مطلق روزه داری در بیماران گوارشی چه کسانی هستند؟

افرادی که ناراسایی کبد و سیروز پیشرفته و  هپاتیت حاد دارند. افرادی که بیماری زخم اپتیک و یا زخم اثنی عشر دارند که بیماری های التهابی روده و تحریک پذیر است، از روزه داری منع می شوند.