کم‌خونی از علائم تا درمان
پروانه شریفی
کم‌خونی فقر آهن یک نوع معمولی از کم‌خونی است، به عبارتی وضعیتی که خون آن به اندازه کافی دارای گلبول‌های قرمز سالم نیستند، گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را به بافت‌های بدن منتقل می‌کنند. همان‌طور که از نامش برمی‌آید، کم‌خونی کمبود آهن ناشی از کمبود آهن است. بدون مقادیر کافی آن، بدن شما نمی‌تواند به‌اندازه کافی هموگلوبین که یک ماده در گلبول‌های قرمز است که آن‌ها را قادر به حمل اکسیژن می‌کند، بسازد؛ درنتیجه کم‌خونی فقر آهن ممکن است شما را خسته و دچار تنگی نفس کند.
*علائم کم‌خونی فقر آهن
در ابتدا، علائم کم‌خونی فقر آهن می‌تواند بسیار خفیف باشد که بی‌توجهی می‌شود؛ اما چون کمبود آهن و کم‌خونی در بدن بدتر می‌شود، علائم و نشانه‌های ابتلا تشدید می‌شود.
علائم و نشانه‌های کم‌خونی فقر آهن عبارت‌اند از: خستگی شدید، ضعف، پوست رنگ‌پریده، درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا تنگی نفس، سردرد یا سرگیجه، سردی دست‌ها و پاها، شکنندگی ناخن، گرایش غیرمعمول برای خوردن مواد غیر تغذیه‌ای مانند یخ، خاک یا نشاسته و همچنین کمبود اشتها، به‌ویژه در نوزادان و کودکان دچار کم‌خونی فقر آهن.
* کم خونی یک علامت است
فریبرز مکاریان فوق تخصص خون و آنکولوژی با بیان اینکه کم خونی یک علامت است، اظهار کرد: کم خونی آنومی اختلال خونی شایعی است که در آن گلبول‌های قرمز وظیفه اکسیژن رسانی به سلول‌ها را انجام نمی‌دهند و به همین دلیل کم خونی با علائمی مانند کوتاهی نفس، احساس ضعف و خستگی بروز می‌کند.
وی ادامه داد: کم خونی تنها با بررسی نتایج آزمایش اثبات می‌شود، در بسیاری از مواقع علائم کم خونی غیر اختصاصی هستند، ممکن است که فرد با دیدن این علائم غیر اختصاصی معتقد به کم خونی خود شده و با انجام درمان‌های خودسرانه مسیر درمان را اشتباه برود.
فوق تخصص خون و آنکولوژی با اشاره به علائم کم خونی گفت: در بسیاری از افراد کم خوابی، خواب دیدن و کابوس در شب به صورت اضطراب و دلهره، ضعف و بی حالی، علائم گوارشی، تپش قلب و کوتاهی نفس علایم کم خونی بوده و درمان بر مبنای این علائم تجویز می‌شود.
* کم خونی می‌تواند علامت یک بیماری بسیار جدی باشد
وی با بیان اینکه مراجعه نکردن به پزشک تشخیص دیرهنگام اصل بیماری را به دنبال دارد، تأکید کرد: کم خونی می‌تواند علامت یک بیماری بسیار جدی باشد، ممکن است فردی به دلیل خون ریزی دستگاه گوارش دچار کم خونی شده و خودسرانه قرص آهن مصرف کند و علائم کم خونی به طور موقت از بین برود، اما این احتمال هم وجود دارد که خونریزی دستگاه گوارش علائمی از یک سرطان روده باشد.
مکاریان ادامه داد: کم خونی یک علامت بوده و باید با جبران مواد اولیه و اصلاح تغذیه نسبت به رفع آن اقدام کرد، شایع‌ترین علل کم خونی نرسیدن مواد اولیه به مغز و استخوان و فقر آهن است.
* رفع کم خونی با تغذیه مناسب
فوق تخصص خون و آنکولوژی با یان اینکه افراد با مصرف دارو بین سه تا شش ماه می‌توانند نسبت به درمان کم خوبی ناشی از فقر آهن اقدام کنند، گفت: همچنین در کنار مصرف داروها باید مصرف مواد غذایی مانند گوشت قرمز و جگر، استفاده از تنقلات، پسته، گردو، ماش و عدس به افراد برای پیشگیری از کم خونی در دستور کار قرار گیرد.
سید مرتضی صفوی متخصص تغذیه و رژیم درمانی در ارتباط با رفع کم خونی از طریق تغذیه مناسب اظهار کرد: هر فردی که دچار کم خونی است و احساس می‌کند با این مشکل مواجه بوده باید به پزشک مراجعه کند تا ریشه کم خونی در آن رفع شود و سپس درمان مناسب برای آن انجام گیرد چراکه کم خونی ممکن است علل مختلفی داشته باشد.
وی افزود: به طورکلی افرادی که دچار کم‌خونی بسیار شدید هستند باید علاوه بر مصرف لبنیات، سبزیجات، از مکمل‌های B12 و اسید فولیکاستفاده کنند، همچنین مصرف گوشت و تخم‌مرغ می‌تواند مؤثر باشد.
*توصیه
مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند در فرآیند جذب آهن اختلال ایجاد کند. از خوردن چای، قهوه، نوشابه و مواد غذایی غنی از کلسیم همچون شیر و لبنیات همراه مواد غنی از آهن خودداری کنید. همچنین کم‌خونی ممکن است به دلیل فقر مواد مغذی همچون مس، پروتئین، انرژی، ویتامین ۶ B و ویتامین E باشد. لازم است فرد با مصرف وعده‌های غذایی مغذی از عوارض کم‌خونی پیشگیری کند.
از آنجا که ما نمی‌توانیم مصرف مداوم و مادام‌العمر داروهای مربوط به انواع کم‌خونی را توصیه کنیم، مصرف کوتاه‌مدت داروها را برای رفع کم‌خونی شدید و علامت‌دار توصیه می‌شود و پس از اینکه کم‌خونی فرد تا حد قابل‌قبولی برطرف شد، پیروی از یک رژیم غذایی اصولی و مناسب لازم است.
