اقتصاد مقاومتی نیاز به فداکاری و بخشش دارد

پروانه شریفی

اقتصاد یکی از مهم ترین مسائل یک کشور است. بنا به اهمیت والای موضوع، رهبری معظم انقلاب امسال را هم با کلید واژه اقتصاد مقاومتی معرفی کردند. تأکید معظم له روی اقتصاد مقاومتی نشان از حساسیت موضوع در این برهه از زمان است که نشانگر خالی بودن جای کارهای عظیم در کشور است. امّا به راستی ما اقتصاد مقاومتی را درست می شناسیم؟ و اقتصاد مقاومتی چرا مهم است، وظیفه ما در اقتصاد مقاومتی چیست؟ این ها سؤالاتی است که برای هر ایرانی می تواند مهم باشد و کیمیای وطن برای پاسخ به این سؤالات به سراغ دکتر مهدی طغیانی، دانش آموخته دانشگاه امام صادق(ع) و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان رفت تا پاسخ سؤالات خود را بگیرد.

* تعاریف اقتصاد چه وجه اشتراکی با اقتصاد مقاومتی دارد؟

گاهی اوقات شما در زمانی می خواهید تصمیماتی را بگیرید که مشکلاتی سد راه شما وجود دارد. مانع می تواند ما را از انتخاب برخی گزینه های خوب دور می کند. فضای اقتصاد مقاومتی چنین فضایی است. یعنی ما هزاران مانع در داخل مانند سوء مدیریت و جهل و … داریم و یک مانع بیرونی هم به موانع ما اضافه شده است. مانع بیرونی یا همان دشمن بیرونی با بهانه های مختلف می خواهد ما را در حوزه اقتصاد زمین گیر کند تا اهداف خود را که می تواند در زمینه های هسته ای، حقوق بشر و یا حتّی اصل یک نظام اسلامی باشد زمین گیر کند.

حال ما می خواهیم تصمیم گیری کنیم تا این موانع داخلی و خارجی ما را از انتخاب های بهتر منحرف نکند. برای مثال می خواهیم دانشگاه را به عنوان یکی از ساختارهای نظام مدیریت کنیم. یک مدیریت این است که پول نفت را خرج کنیم و این مجموعه را مدیریت کنیم. زمانی اوضاع خوب است بیشتر خرج می کنیم و بلعکس؛ اما برنامه ریزی علمی برای یک مرکزی مانند دانشگاه باید از ثبات برخوردار باشد. بهترین کار این است دارایی هایی که در اختیار است را ببینیم و از داشته ها بهترین بهره را ببریم تا آن فشار بیرونی که در اثر وابستگی به نفت است و همین عامل بهانه هم شده است کمترین تأثیر را روی ما بگذارد.

اگر این مثال را بزرگ تر کنیم و وارد اقتصاد کشور شویم می بینیم که منابع بی شماری داریم که تا به حال از آن ها یا استفاده نشده یا استفاده ناقص شده، برای مثال ما منایع عظیمی در کوه ها و دریاها و جنگل ها داریم ولی چرا تا به حال استفاده نشده است؟ چرا ما نمی توانیم سنگ تولیدی خودمان را در دنیا بفروشیم که به عنوان جایگزین درآمد نفتی باشد. دریا و اقتصاد دریا صرفاً ماهیگیری نیست. هزاران کشتی در خلیج فارس تردد می کنند و هر کدام از این ها ۲۹ خدمت لازم دارند. ما در حال حاضر ۵ درصد از این فرصت استفاده می کنیم و کشورهای همسایه دارند بیشترین استفاده را به جای ما می برند و در نتیجه هم بیکاری داریم و در مناطق مرزی قاچاق بالاست که خود همین موارد مشکل اجتماعی را هم ایجاد می کند. حال ما با تمامی این موانع داخلی و یک مانع بیرونی که همان دشمن خارجی است می خواهیم تصمیم گیری کنیم و به بهترین راه را انتخاب کنیم و هر تصمیمی که بگیریم در واقع همان راهبردهای اقتصاد مقاومتی است که رهبر معظم انقلاب(حفظهم الله) طبق ۲۴ اصل این سیاست ها را معرفی کردند.

* بانک ها یکی از مراکزی هستند که می توانند در اقتصاد کشور نقش مستقیمی داشته باشند. آیا واقعاً بانک ها به اقتصاد مقاومتی کمک می کنند؟

یکی از راه های سرمایه گذاری تأمین مالی از طریق بانک است و بانک باید انتخاب خود ما را تسهیل کند. ولی الآن بانک خودش مانع است و با قراردادهایی که دارد سد راه تولید و سرمایه گذاری مولد شده است و سرمایه گذاری نا مولد را تسریع می کند. زمانی که نرخ بازدهی کسب و کارها ۲۰ درصد نیست شما باید بهره وام های ۲۴ درصد را بدهید. این سودها را کجا می دهد؟ تولید که قطعاً نمی تواند چنین بازدهی داشته باشد. پس سراغ بخش های واسطه گری و خرید و فروش و قاچاق می روند، بهترین کارهای ممکن این هاست. یعنی بانکی که برای انتخاب های خوب لازم بود خودش تبدیل به مانع انتخاب های خود می شود.

* آیا واقعاً کشور ما از رکود عبور کرد؟

همه دولت ها مایل هستند بعد از ۴ سال دستاوردهایی را اعلام کنند. شما اگر رکود را رشد منفی بدانید و خروج از رکود را به معنای خروج از رشد منفی و رشد مثبت تعریف کنید، بله رشد ما مثبت شده اما مثبت چند؟ و دوماً در چه زمینه ای رشد کردیم؟ از بین بخش های مختلف اقتصادی یکی از این بخش ها که نفت بوده رشد داشته و فروش و صادرات زیادی تری را در این زمینه شاهد بودیم. با فروش نفت بیشتر درآمد بیشتر داشتیم. یعنی به جای این که بیشتر کار کنیم دارایی های خودمان را بیشتر فروختیم. این رشدی نیست که واقعاً از اقتصاد توقع داریم.

* نقش مردم در اقتصاد مقاومتی را چگونه توصیف می کنید؟

دو وظیفه در این جا وجود دارد. مردم باید از مدیران مطالبه کنند. مطالبه گری در این رابطه که باید در حوزه اقتصاد جدی بود. دومین وظیفه مردم این است که خود مردم جزء عوامل اقتصادی باشند، بخشی از اقتصاد مقاومتی بدون حضور مردم اتفاق نمی افتد. برای مثال مردم باید برای سرمایه گذاری تولیدی خرج کنند حتی اگر ساختارهای اقتصادی همراهی نکند. من ۲۰ میلیون پول دارم و گاهی اوقات بدترین کار ممکن انتخاب می شود و پول در بانک سپرده می شود در حالی که این کار به نقع اقتصاد نیست. یا باید کسب و کاری شروع شود و یا باید در کسب و کاری شریک شد. شاید سود نداشته باشد اما فداکاری و عمل جهادی در اقتصاد مقاومتی همین است. اقتصاد مقاومتی نیاز به فداکاری و بخشش دارد که همین مصداق را می توانیم برای این مورد معرفی کنیم.

گاهی اوقات هم می بینیم که مواردی مانند فساد اعتماد مردم را تخریب کرده است که به فرموده رهبری فساد مانند موریانه است. اعتماد مردم خدشه دار شده است که باید جلب اعتماد شود تا مردم هم وارد اقتصاد شوند و فداکاری کنند حتی اگر سودی نداشته باشد. خروج اقتصاد ایران از وضعیت فعلی در گرو همین فداکاری هاست.