طعم تلخ تنبیه کودک

پروانه شریفی

متاسفانه بعضی از مادران امروزی به دلیل تشنج های مختلف خانوادگی که دارند کمتر به کودک خود اهمیت می دهند و گاهی با کتک و دعوا خواسته های کودک را سرکوب می کنند. تنبیه به اعمال هر فعالیت و رفتاری گفته می‌شود که از سوی پدر و مادر یا بزرگسال برای کاهش میزان رفتار کودک در زمینه‌ای اعمال می‌شود. به نظر می رسد میزان محبتی که والدین نسل حاضر نسبت به بچه‌های خود دارند، کمتر از نسل قبل شده است. علاوه بر این، اقتدار والدین در استفاده از روش‌های درست تنبیه پایین آمده و اتفاقا از تنبیه بدرستی استفاده نمی‌کنند.

تمام بدرفتاری ها با کودک تنبیه است

مریم زارعان کارشناس مسائل خانواده در این خصوص به خبرنگار ما گفت: بیشتر افراد به اشتباه گمان می کنند که تنبیه کودک فقط به معنای کتک زدن، زندانی کردن و محروم ساختن وی از علایقش بوده در صورتی که چنین نیست؛ بلکه به تمام بدرفتاری هایی که با کودک می شود تنبیه می‌گویند.

وی ادامه می دهد: مقایسه کردن کودک با سایر همسالانش نیز یکی دیگر از بدترین تنبیه‌ها است که موجب تخریب اعتماد به نفس او خواهد شد. این کارشناس خانواده تصریح کرد: محروم ساختن کودک از محبت والدین در صورت انجام اشتباه و همچنین تحقیر، تخریب شخصیت او به خصوص در مقابل دیگران، مثلا گفتن این جمله ها که کاری که انجام دادی احمقانه بود؛ تو دیوانه یا بی‌عرضه هستی، باعث لجبازی کودک خواهد شد.

زارعان تاکید کرد: هیچ گاه کودک خود را در هنگام انجام اشتباه با جمله هایی نظیر تو را در خیابان رها می کنم، دیگه دوستت ندارم و یا با وجود تو دیگر در این خانه نمی مانم، تهدید نکنید زیرا موجب مشکل های دیگری از جمله شب ادراری و یا لکنت زبان خواهد شد.

رفتار منطقی والدین با کودکان

محمدرضا حسینی روان‌شناس کودک در این رابطه اظهار کرد: در هنگام انجام عمل ناپسند از سوی کودکان، عکس‌‌العمل‌های شدید والدین می‌تواند سبب لجبازی کودک و اصرار وی به انجام آن کار شود.

وی تصریح کرد:  رفتارهایی همچون تهدید کردن، فریاد‌زدن، ترساندن، کمک زدن، به کار بردن اصطلاحات زشت، نه تنها سبب تحقیر کودک شده بلکه وی را خشمگین کرده و می‌تواند در خفا و  به دور از چشم خانواده‌ آن کار را تکرار کند.

محروم کردن از بازی های مورد علاقه

حسینی تأکید کرد: والدین در صورت انجام عمل ناپسند از سوی کودک ابتدا با فرزند خود از عواقب آن کار با ملایمت و قاطعیت صحبت کرده و بگویند که در صورت تکرار او را تنبیه خواهند کرد.

وی خاطرنشان کرد: تنبیه کودک نباید جسمی یا روانی و به صورت تهدید باشد بلکه باید وی را از موارد مورد علاقه‌اش همچون تماشای تلویزیون، بازی کردن، بردن به میهمانی و پارک محروم کنند.

این کارشناس روان شناسی کودکان تصریح کرد: میزان، نوع، شدت و مدت زمان محروم کردن کودک باید متناسب با عملکرد وی و با مشورت روانَشناس کودک طبقه‌بندی شده و صورت بگیرد.

از تشویق کودکان غافل نشویید

این روان شناس خاطر نشان کرد: می توان برای تنبیه  کودکان از جایگزین کردن رفتار صحیح به جای رفتار اشتباه استفاده کرد و هنگامی که کودک به جای کار اشتباه کار درست را انجام داد او را تشویق کرد و به او جایزه داد.

حسینی اظهار کرد: در بسیاری از جوامع تعلیم و تربیت به معنی تنبیه کردن است در حالی که این امر کار اشتباهی است و  والدین باید رفتار درست و صحیح را به فرزندشان آموزش بدهند تا اینکه بخواهند با آزار و اذیت بدنی و زبانی آن ها را متوجه رفتار اشتباهشان کنند.

وی ادامه داد: بعضی از پدر مادرها آخرین راه چاره را در تربیت فرزندان ، تنبیه بدنی می دانند، اما به جای اعمال خشونت، راه بهتری هم می توان پیدا کرد، چون تنبیه بدنی عوارض متعددی در رفتار و روحیه کودکان به جای خواهد گذاشت.

آموزش همراه با رشد و تکامل

این روانشناس  افزود: اگر کودکی کاری ناشایست انجام داد،به جای تنبیه بدنی، باید امتیازات خاصی مانند حق تماشای تلویزیون و بازی های کامپیوتری و غیره را از او سلب کنند.

حسینی با بیان اینکه تنبیه زیاد نتیجه عکس دارد، تاکید کرد:کودکانی که با تنبیه بزرگ شده اند کمتر رفتار درست و نادرست را از هم تشخیص می دهند، و در غیاب والدین خود بیشتر از سایر کودکان رفتارهای غلط  انجام می دهند.

وی گفت :آموزش یکی از وظایف والدین است، آموزشی که همراه با رشد و تکامل  باشد از اهمیت بیشتری برخوردار است.

خشونت ممنوع

حجت الاسلام جعفری کارشناس مسائل تربیتی در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه تنبیه کودکان به صورت محرومیت توصیه می شود و نباید به شکل خشونت باشد، گفت: بچه ای که نافرمانی کرده اما شلوغ کاری نمی‌کند باید او را از چیزهایی که دوست دارد محروم کرد.
جعفری ادامه داد: محرومیت باید به نسبت کاری که کودک انجام می دهد صورت گیرد، منتهی بهتر است با تشویق کار درست همراه باشد به عنوان نمونه برای پیشرفت او از تشویق و یک تنبیه استفاده کرد و در این صورت محرومیت می تواند یک جایگزین مناسب برای تنبیه بدنی کودک به شمار رود.

مسئولیت را از کودکان نگیرید

 کارشناس مسائل تربیتی افزود:  برای تنبیه  کودک نباید مسئولیت را از او سلب کرد زیرا با این کار او یاد می گیرد برای فرار از مسئولیت خود کار بدی انجام دهند تا تنبیه شود و در حین آن استراحت کند که موجب می شود او تنبل و بی مسئولیت بار آید.

وی تصریح کرد: تنبیه کودک امری ضروری است اما نباید با خشونت و به صورت ضرب و شتم انجام گیرد و برای این کار باید به سن و توانای جسمی و ذهنی کودک توجه کرد و او را به هدلیل کاری که درک آن را ندارد تنبیه نکرد.

حجت الاسلام جعفری خاطرنشان کرد: استفاده از کلاس‌های آموزشی و کتاب‌های خوب فرزندپروری بدون شک راهکارهای موثر و متفاوتی را پیش روی والدین می‌گذارد.

طعم تلخ تنبیه

شاید بسیاری از ما هنوز طعم تلخ تنبیه را به خاطر داشته باشیم. این ناخوشایندی باعث شده برخی والدین با هر گونه تنبیه مخالف و برخی دیگر همچنان موافق باشند و از اعمال تنبیه فیزیکی یا کلامی اجتناب نکنند. برخی والدین، حتی بدون دلیل یا برای خالی کردن خشم خود، کودک را مورد تهاجم قرار می‌دهند. پرداختن چرایی این نوع رفتار نیاز به بررسی دیگری دارد.