اعتیاد اینترنتی

فاطمه احمدی

سوتیتر: مبتلایان به این اختلال روزانه به طور میانگین بین ۱۵ تا ۲۰ بار صفحه گوشی هوشمند خود را چک می کنند. این افراد همیشه نگران هستند که گوشی هوشمند آن ها خاموش شود و همیشه شارژر به همراه خود دارند و اگر هم به دلیل نبود آنتن دهی نتوانند از تلفن همراه خود استفاده کنند کم یا زیاد دچار حمله عصبی می شوند.

امروزه کمتر کسی را می بینیم که گوشی هوشمند در دست نداشته باشد و این وسایل با ورود بی رویه آن ها در بازارهای داخلی تبدیل به یک وسیله دیجیتالی همه گیر شده است. آمار به ما می گوید که ۴۰ میلیون کاربر تلفن همراه هوشمند در کشور ما وجود دارد. البته جالب است بدانیم که علی رغم تحریم های فراوان علیه جمهوری اسلامی، تلفن های همراه هوشمند یکی از آن وسایل انگشت شماری است که همیشه به وفور وارد شده و جز تحریم های فراوان نبوده و احتمالاً با همین سیاست واردات آن ادامه خواهد داشت.

خودتان را تصور کنید یک روز از خانه بیرون می آیید و متوجّه می شود که گوشی هوشمند خود را در خانه جا گذاشته اید، ولی آن قدر از منزل دور شده اید که دیگر نمی شود برگشت و گوشی را برداشت. قرار است امروز بدون گوشی باشید. در دفتر محل کار خودتان نشسته اید و اوّلین چیزی که به ذهنتان می رسد این است که می خواهید با احساس نگرانی خود کنار بیایید. از محل کار تماسی با همسر خود می گیرید و جا ماندن گوشی را به وی اطّلاع می دهید. ذهن ناخودآگاه شما می خواهد با این موضوع کنار بیایید که اگر همسرتان تماس گرفت و جواب ندادید نگران شما نمی شود؛ پس راحت باشید.

امّا شما در واقع راحت نیستید؛ یک جامانده ای در درون خود احساس می کنید که مدام شما را اذیّت می کند. درست است، منظورمان همان عادت شما به گوشی هوشمند است. همان عادتی که نمی تواند شما را حتّی یک ساعت از آن دور نگه دارد. در حالی که اگر گوشی شما کنارتان بود شاید سه ساعت به آن دست هم نزنید. شما هم همین طور هستید؟ اگر جواب شما مثبت است، دچار اختلال روانی شده اید. آری؛ همان طور که بیماری های جسمی علائمی دارند و در صدد درمان آن می شتابید، بیماری های روحی و اختلالات روانی هم علائمی دارند که این ها همه علائم اختلال روانی جدید نوموفوبیا هستند ولی دلیل این که اختلال نوموفوبیا شما آزار می دهد و برای شما مهم نیست را باید در خود جستجو کنید. چرا که افراد برای درمان این گونه بیماری پیگیری و مراجعه نمی کنند و نیاز روانی خود را از همین طریق تأمین می کند.

نوموفوبیا چیست؟

کلمه فوبیا یعنی هراس، این هراس نوعی ترس بیمارگونه است. بر خلاف ترس معمولی که واکنشی زودگذر و طبیعی به یک عامل خطرناک خارجی است، هراس بیشتر ترس از قرار گرفتن در یک موقعیت خطرناک مانند ترس از پرواز یا ماشین سواری و یا جا ماندن گوشی تلفن همراه هوشمند است. علّت واقعی این اختلال هنوز شناسایی نشده است ولی علّت احتمالی فوبیا، می تواند یک واکنش یاد گرفته شده یا ساخته شده در ذهن باشد. در علم روان از این بیماری به عنوان ترس شدید بیمار گونه نام برده می شود.

نوموفوبیا یا همان no mobile phone phobia برای نخستین بار توسط یک سازمان تحقیقاتی انگلیس به نام Yougovplc و از سال ۲۰۰۸ مطرح شد؛ یعنی همان سال هایی که پدیداری گوشی های تلفن هوشمند در بازارهای دنیا رواج پیدا کرده است. خیلی درگیر اصطلاحات نشوید و این قضیه را بزرگ ندانید؛ چرا که بسیاری از ما درگیر نوموفوبیا هستیم.

من هم نوموفوبیا دارم؟

مبتلایان به این اختلال روانی علائمی را در خود بروز می دهند که خودشان هم به راحتی می توانند ابتلای به این اختلال را متوجه شوند. این دسته از افراد روزانه به طور میانگین بین ۱۵ تا ۲۰ بار صفحه گوشی هوشمند خود را چک می کنند. انتظار کشیدن برای این که شخصی به ما پیام بدهد و یا زنگ بزند هم از دیگر علائم است. این افراد همیشه نگران هستند که گوشی هوشمند آن ها خاموش شود و همیشه شارژر به همراه خود دارند. اگر هم به دلیل نبود آنتن دهی نتوانند از تلفن همراه خود استفاده کنند کم یا زیاد دچار حمله عصبی می شوند.

بقیه هم نوموفوبیا دارند؟

در یک آمار سنجی مشاهده شده که ۷۷ درصد از افرادی که در سنین ۱۸ تا ۲۴ سال هستند در صورت جدایی از تلفن همراه احساس نگرانی می کنند. البته این آمار بیش از مقدار اعلام شده است چرا که نسل امروزی با این وسایل بزرگ شده اند. متأسفانه خانواده ها به راحتی برای تشویق فرزندان در درس خواندن و سرگرم بودن و یا هر دلیل دیگری سنّ شیرین ۱۰ سالگی یا ۱۲ سالگی را به دست تلفن های همراه هوشمند و دستگاه های مشابهی نظیر تبلت ها می سپارند و این پدیده حتّی در سنین کمتر هم قابل مشاهده است. امّا غافل از این که نمی دانند هم یک خلأ عاطفی برای فرزند خود به وجود می آورند و هم آن ها را درگیر اختلالات روانی می کنند.

آمار چه می گوید؟

آمار به ما گوید نوموفوبیا شایع ترین فوبیای موجود در جهان است و این می تواند خیلی نگران کننده باشد. در کل می توان گفت ۶۶ درصد مردم درگیر نوموفوبیا هستند و دقیقاً همین مقدار هم ترس از دور بودن گوشی خود را دارند که البتّه این آمارها تا سه سال پیش ۵۳ درصد بود. ۷۰ درصد مردم با سن ّ۱۸ تا ۲۴ سال به این اختلال دچار شده اند و این مقدار در سنّ ۲۵ تا ۳۴ سال هم به ۱۸ درصد می رسد. همچنین ۴۷ درصد از آقایان و ۳۶ درصد از خانم ها علاقمند به داشتن تلفن همراه هوشمند هستند. ۷۲ درصد مردم هم نمی توانند بیش از یک متر و نیم از گوشی هوشمند خود دور باشند.

جالب ترین آمار هم این است که ۶۶ درصد مردم قبل از خواب گوشی خود را چک می کنند ولی این مقدار تا سه سال پیش تنها ۵۲ درصد بود.

ترک اعتیاد اینترنتی

با خودتان کنار بیایید و برای استفاده تفنّنی از گوشی هوشمند زمان خاصی و تحت کنترلی را تعیین کنید. همین الآن از گروه های تلگرامی و نرم افزارهای مشابه که ضرورتی ندارند خارج شوید و از مکالمات متنی بیهوده با دوستان خود پرهیز کنید. سرگرمی های واقعی و مناسب تری را انتخاب کنید. تحت تأثیر عقاید و صحبت های دوستان خود مبنی بر استفاده بیشتر از تلفن همراه هم قرار نگیرید؛ شاید روزهای اوّل سخت باشد امّا به راحتی می بینید که چقدر زود خود را نجات دادید. اگر خیلی برایتان سخت بود از مشاوره به کارشناسان مربوطه هم غفلت نکنید. هر چه برای شما سخت تر باشد یعنی بیشتر در این بیماری غوطه ور شده اید.

برنامه ریزی برای پیشگیری، اصل مهم این ماجراست. نوجوانان و جوانان بر رفتارهای بزرگ سالان خود به خوبی نظارت می کنند و استفاده غیر استاندارد والدین از شبکه های مجازی، خود مهر تاییدی برای استفاده بی قید و شرط فرزندان از این محیط هاست. والدین و فرزندان ارشد خانواده ها باید نحوه استفاده صحیح از شبکه های اجتماعی خوش رنگ و لعاب را برای اعضای کوچک تر خانواده تشریح کنند و در پاسخ گویی به سوالات احتمالی فرزندان که ناشی از بلوغ فکری آن هاست، حوصله به خرج دهند. غنی سازی فضای خانواده از عاطفه و محبت هم کمک زیادی به مدیریت این ماجرا می کند.