حافظه، یادگیری و فراموشی

پروانه شریفی

همه ما گاهی اوقات دچار فراموشی می‌شویم. ما به طور طبیعی با افزایش سن، درجات خفیف از دست دادن حافظه را تجربه می‌کنیم و هیچ دلیلی برای نگرانی وجود ندارد، اما درجات شدید فراموشی و از دست دادن حافظه به غلت بیماری هایی مانند آلزایمر می تواند موضوعی جدی و قابل توجه باشد. اگر احساس می‌کنید کم حافظگی زندگی روزانه شما را تحت تأثیر قرار داده و یا با علائم و نشانه‌های دیگری همراه است، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما نوع کم‌حافظگی و علت‌های کاهش حافظه را تشخیص داده و درمان مناسبی را برای شما در پیش خواهد گرفت.

با تشخیص زود هنگام، بسیاری از موارد از دست دادن حافظه قابل درمان هستند. اما تأخیر در مراجعه به پزشک و تشخیص صحیح آن، سبب پیشرفت بیماریهای مربوط به حافظه شده و درمان را مشکل‌تر خواهد کرد.

تمامی قشر مغز در ثبت اطلاعات دخالت دارد

یک متخصص مغز و اعصاب با اشاره به تعریف فراموشی، به خبرنگار ما، گفت: اصولاً افراد نیاز دارند تا اطلاعاتی در مغزشان ثبت شود، تحقیقات جدید نشان داده که تمامی قشر مغز در ثبت اطلاعات دخالت دارد.

دکتر ضیایی ادامه داد: مغز انسان در بدو تولد ۵۰ بیلیون سلول دارد که این سلول ها با رشد انسان رشد می کنند ولی تعداد آن ها زیاد نمی شود، این تعداد سلول به صورت شبکه فعالیت دارند.

وی با بیان این که همه مغز در ثبت و یادگیری مطالب نقش دارند، تصریح کرد: در مغز ۵۲ ناحیه وجود دارد که همه آن ها با هم فعالیت می کنند که هر کدام عملکرد و وظایف جداگانه بر عهده دارد، به عنوان نمونه قسمتی مربوط به بینایی، قسمت دیگری مربوط به شنوایی، و قسمتی هم با چشایی در ارتباط است که باز تأکید می کنم به صورت یکپارچه فعالیت می کنند.

این متخصص مغز و اعصاب ادامه داد: انسان اطلاعاتی در حافظه دارد که در طول روز می خواهد از آن ها استفاده کند، حافظه به سه دسته بلافاصله که منظور همین لحظه است، حافظه نزدیک که ۲۴ ساعت قبل را شامل می شود و دور که چند سال قبل را شامل می شود، تقسیم بندی می شود.

اولین نشانه ایجاد آلزایمر آسیب به حافظه نزدیک است

ضیایی افزود: هنگامی که آلزایمر رخ می دهد، حافظه نزدیک از بین می رود ولی حافظه دور آسیبی نمی بیند، به بیانی می توان گفت اولین نشانه ایجاد آلزایمر آسیب به حافظه نزدیک است.

وی گفت: اطلاعاتی که ما از محیط کسب می کنیم از مرکز بینایی، شنوایی و یا بویایی به دست می آید که باید این اطلاعات از حافظه بلافاصله به حافظه نزدیک انتقال پیدا کند و ذخیره شود، اگر مغز سالم باشد این روند ادامه پیدا می کند تا اطلاعات به حافظه دور منتقل شود.

این متخصص مغز و اعصاب تصریح کرد: اطلاعات باید به گونه ای در حافظه دور ما ذخیره شود، تا بتوانیم در مواقعی که لازم است به حافظه نزدیک بازگردانی و از آن ها استفاده کنیم، زمانی که چنین اتفاقی صورت نگیرد و نتوانیم اطلاعات را به یاد آوریم، بیماری آلزایمر آغاز می شود.

ضیایی با اشاره به طول عمر انسان و رابطه با یادگیری و فراموشی، اظهار کرد: انسان دو نوع طول عمر دارد، اول طول عمری که خداوند برای ما مشخص کرده، به این معنا که هر موجود زنده ایی برایش یک طول عمر هم تعیین شده است، اگر هیچ اتفاق بیرونی مانند سیل، زلزله، تصادف و …. اتفاق نیافتد هر انسانی باید به طور معمول ۸۷ سال عمر داشته باشد و به طور معمول در حال افزایش است.

وی افزود: تحرک، ورزش کافی و تغذیه مناسب در طول عمر انسان اثرگذار است، وقتی سن بالا می رود احتمال فراموشی و دیگر ضایعات مغزی نیز به وجود خواهد آمد که باید توجه داشته باشیم.

این متخصص مغز و اعصاب، گفت: معمولاً اختلال در حافظه از سن چهل سالگی آغاز خواهد شد، به عبارتی سلول های مغز در انسان تا سن چهل سالگی ادامه دارد و بعد به صورت معکوس از بین می رود و فراموشی آغاز خواهد شد.

بسیاری از افراد گاهی فراموشی می‌گیرند و مسائل کوچکی را برای مدت کوتاهی به یاد نمی‌آورند. معمولاً این افراد در چنین شرایطی گمان می‌کنند که این فراموشی‌های کوچک نشانه‌های اولیه آلزایمر است؛ اما آلزایمر تنها دلیل فراموشی نیست. فراموشی و از دست دادن حافظه ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد و دلایل مختلفی دارد.