ترس، علت اصلی دروغگویی کودکان

پروانه شریفی

والدین نقش مهمی در شکل گیری شخصیت کودکان دارند، یکی از رفتارهای غلط کودک دروغ گفتن است که این موضوع به دلیل ترس کودک از خشم والدین و اشتباهات عمدی و غیر عمدی که انجام می‌دهد، گفته می‌شود.

محمد توکلی کارشناس ارشد روانشناسی کودکان در رابطه با دروغ‌گویی در کودکان، به خبرنگار ما گفت: کودک درکی از مفهوم دروغ به عنوان عبارت فریب دهنده و به منظور گمراه کردن دیگران ندارد.

وی ادامه داد: به طور معمول کودک بین ۷-۵ سالگی تفاوت بین عمل عمدی و اشتباه غیرعمدی را درک می‌کند، اما قادر به تمایز بین این دو نیست و هر دو را دروغ می‌داند، او از حدود ۷ سالگی کم کم اشتباه غیرعمد را از دروغ تشخیص می‌دهد ولی طبق مراحل رشدی در حدود ۱۱-۱۰ سالگی دروغ را چیزی می‌داند که حقیقت ندارد.

این روان شناسی کودک افزود: آن‌ها همچنین از حدود ۱۲ سالگی می‌فهمند اگر حقیقت را نگویند، نمی‌توانند اعتماد اطرافیان را جلب کنند، بنابراین کودکان در مراحل رشدی مختلفی که قرار دارند که نمی‌توانند بین تخیل و دروغ فرق بگذارند و به علت عدم آگاهی والدین، حرف‌های آنان دروغ برداشت می‌شود.

دلایل دروغگویی

 توکلی با بیان اینکه همزمان با افزایش سن، دروغگویی به دلایل متفاوتی شروع می‌شود، تصریح کرد: دروغگویی در کودکان دلایل متنوعی دارد که والدین با آشنایی با این دلایل می‌توانند در فرزند خود علت دروغگویی را پیدا کرده و قبل از تثبیت این رفتار، آن را از بین ببرند.

وی با اشاره به مهم‌ترین دلایل دروغگویی در کودکان اظهار کرد: ترس از تنبیه والدین از مهم‌ترین دلایل دروغگویی کودکان است، در این حالت کودک از ترس اینکه کتک بخورد، فحش بشنود، تحقیر یا مسخره شود یا این که احساسات پدر و مادر را جریحه‌دار کند که منجر به محرومیت و تنبیه شود، دست به دروغگویی می‌زند.

این روان‌شناس کودک در ادامه با اشاره به دلایلی که دروغگویی کودک را افزایش می‌دهد افزود: جلب توجه والدین، اعتماد به نفس پایین کودک، درک نشدن احساس کودک توسط والدین، دریافت تشویق از والدین، بیان آرزوها و تخیلات کودک که توسط والدین دروغ قلمداد می‌شود، جلوگیری از مقایسه‌ها و سرزنش‌های والدین، از دیگر دلایل دروغگویی در کودکان است.

وی با بیان اینکه والدین از بیان واژه‌هایی مثل الکی حرف نزن، دروغ نگو، … باید خود داری کنند، تصریح کرد: خود را جای کودک بگذارید و تمام حس‌های او را حس کنید، خودتان الگوی مناسبی باشید و ترس‌های کودک را بشناسید و کاهش دهید، همچنین توانمندی‌های کودک خود را بشناسید و او را با هیچ کس مقایسه نکنید.

روش‌های پیگیری از دروغگویی در کودکان

نسرین امیری فوق تخصص روانپزشکی کودک با بیان اینکه در صورت مشاهده دروغگویی کودک، والدین و مربیان نباید کودک را تنبیه کنند، اظهار کرد: برای جلوگیری از دروغگویی و اصلاح رفتار کودک، باید روش و برخورد مناسبی متناسب با موقعیت انتخاب شود تا دروغگویی تکرار نشود.

فوق تخصص روانپزشکی کودک ادامه داد: کودکی که دروغ گفته باید درک کند که دروغگویی کار نادرست و ناپسندی است و راستگویی عملی باارزش و پسندیده است، کودک باید ارزش راست گفتن را در عمل تجربه کند، از طرف دیگر، والدین و مربیان نباید در برابر دروغ‌های کودکان برآشفته شوند و او را کتک بزنند بلکه در این شرایط، بیان نتایج زشت و تلخ دروغگویی به‌صورت داستان برای کودکان می‌تواند در آموزش عواقب تلخ دروغگویی مفید واقع شود.

امیری افزود: اگر والدین و مربیان، کودک را در خلوت در فضایی محبت‌آمیز و پرعطوفت با معایب و نتایج دروغگویی آشنا کنند، اقدامی مؤثر در جلوگیری و درمان دروغگویی انجام داده‌اند.

فوق تخصص روانپزشکی کودک با اشاره به روش‌های پیگیری از دروغگویی در کودکان، گفت: برای پیشگیری و درمان دروغگویی، والدین و مربیان باید واقعیات را بپذیرند و برای شنیدن حرف‌های شیرین و تلخ از طرف کودکان آماده شوند و با رفتار خود به کودک بیاموزند که گفتن واقعیات به هر صورتی که باشد، بهتر است.

وی با بیان اینکه باید به کودکتان فرصت دهید تا حرف راست را بگوید تصریح کرد: اگر کودک به خاطر خطایی که مرتکب شده دروغ گفت، شما باید او را تنبیه کنید، البته به هیچ عنوان منظور تنبیه فیزیکی نیست، مثلاً می‌توانید خرید اسباب بازی مورد علاقه‌اش را به تعویق بیندازید و علت این کار را هم به او توضیح دهید اما هرگز کودک را با نام دروغگو صدا نزنید، چرا که با این کار ممکن است ناخودآگاه صفت دروغگویی در شخصیت کودک نهادینه می‌شود.