زلزله

همان طور که در شماره قبل اشاره شد استاندارد ملی در مورد طراحی ساختمانها در برابر زلزله آیین نامه ۲۸۰۰ می باشد که در موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تصویب نهایی شده است. در این آیین نامه ملاحظات مختلفی نظیر ملاحظات ژئوتکنیکی ،ملاحظات معماری وملاحظات پیکر بندی سازه ای مد نظر قرار گرفته است که در این شماره ملاحظات ژئوتکنیکی به طور خلاصه تقدیم خوانندگان محترم نشریه می گردد. شایان گفتن است شماره های منظور شده در زیر همان شماره بند های ذکر شده در آیین نامه یاد شده است.
۶-۱- به طور کلی باید از احداث ساختمان بر رو و یا مجاور گسل های فعا لی که احتمال به وجود آمدن شکستگی در سطح زمین ، در هنگام وقوع زلزله وجود دارد، اجتناب شود . در مواردی که در محدودۀ گسل ،احداث ساختمان مورد نظر باشد، باید علاوه بر رعایت ضوابط این آیین نامه، تمهیدات فنی ویژه منظور شود.
۶-۲- در زمین هایی که ممکن است بر اثر زلزله، دچار ناپایداری های ژئوتکنیکی نظیر : روانگرایی، نشست زیاد،زمین لغزش و یا سنگ ریزش گردد، و یا زمین متشکل از خاک رس حساس باشد، بررسی امکان ساخت بنا وشرایط لازم برای آن، با استفاده از مطالعات ویژه، توصیه می گردد . ولی بر ای احداث ساختمان های با اهمیت خیلی زیاد و زیادنظیر ساختمان نیروگاهها مطالعات ویژه الزامی است.
۶-۳- در زمین هایی که مستعد روانگرایی می باشند باید احتمال ناپایداری، حرکت نسبی ژئوتکنیکی، گسترش جانبی و یا کاهش ظرفیت باربری شالوده و یا وقوع نشست های زیاد از حد بررسی شود و در صورت نیاز با استفاده از روش های مناسب بهسازی خاک، نسبت به ایمنی شالوده ساختمان، اطمینان حاصل گردد.
زمین هایی مستعد روانگرایی تشخیص داده می شوند که حداقل دارای یکی از شرایط زیر باشند:
الف- سابقه روانگرایی در آنها مشاهده شده باشد.
ب- زمین هایی که از نوع خاک ماسه ای با تراکم کم، اعم از تمیز، یا رس دار با مقدار رس کمتر از ۲۰ درصد، یا دارای لای و یا شن بوده و تراز سطح آب زی ر زمینی در آنها نسبت به سطح زمین کمتر از حدود ۱۰ متر باشد ماسه با تراکم کم به ماسه ای اطلاق می شود که عد د ضربه استاندارد آن در آزمایش نفوذ استا ندارد، ۶۰۱N1، کمتر از ۲۰ باشد.
۶-۴- برای احداث ساختمان در دامنه، بالا یا پایین شیب، هر گونه خا ک برداری و یا خاک ریزی بر روی آن باید همراه با تحلیل و بررسی پایداری شیب و در صورت نیاز تمهیدات لازم برای تأمین پایدارسازی کلی شیب باشد. در صورت احداث بنا در بالا یا روی شیب، ظرفیت باربری پی و پایداری موضعی و کلی شیب باید تأمین گردد.
۶-۵- شالوده های ساختمان باید حتی المقدور بر روی یک سطح افقی ساخته شود و در مواردی که به علت شیب زمین و یا علل دیگر احداث همه آنها در یک تراز میسر نباشد، باید هر قسمت از آنها بر روی یک سطح افقی قرار داده شود. دکتر علیرضا حاجیان استاد دانشگاه