۳ درصد از جمعیت هر جامعه‌ای را افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی تشکیل می‌دهند
خدیجه توسلی دینانی
ناتوانی رشدی به معلولیت‌های مادام‌العمری گفته می‌شود که اختلالهای ذهنی یا جسمی یا هر دو، که تا پیش از سن ۱۸ سالگی نمود پیدا می‌کند، را شامل می‌شود.
نقصان در مهارتهای مهم زندگی بیشتر در حیطه‌هایی مانند، حل مسئله، تصمیم‌گیری، تعامل با دیگران، تعیین اهداف و کسب موفقیت، در کودکان دارای ناتوانی دیده می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با ناتوانیهای هوشی و رشدی با با دکتر قاسم نوروزی فوق تخصص کودکان استثنائی از انگلستان به گفتگو نشسته ایم. با با در قسمت دوم این گفتگو همراه باشید:
ناتوانی هوشی و رشدی براساس توصیف‌گرهای پزشکی
از نظر دکتر نوروزی افراد دارای ناتوانی هوشی و رشدی براساس توصیف‌گرهای پزشکی شامل افراد می‌شود که از نظر ظاهری از بدو تولد قابل تشخیص بوده مثل نشانگان الکل جنینی، نابهنجاریهای کروموزومی همانند سندرم یا نشانگان داون، اختلالهای سوخت و سازی همانند فنیل کتونوریا.
ناتوانی هوشی و رشدی براساس حمایتهای مورد نیاز
عضو هیات علمی دانشگاه اشاره کردند که افراد دارای ناتوانی هوشی و رشدی براساس توانمندیها و نیازهای خود به حمایتهای گوناگونی نیاز دارند که این نوع حمایتها را می‌توان به حمایتهای متناوب، محدود، گسترده و فراگیر تقسیم کرد.
حمایتهای محدود معمولا برای افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی خفیف؛ حمایتهای متناوب برای افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی متوسط؛ حمایتهای گسترده برای افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی شدید و حمایتهای گسترده برای افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی عمیق ارائه می‌گردد. مثلا در حمایتهای گسترده، برای ارائه خدمات تخصصی و ویژه برای این گروه از افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی، نیاز به نیروهای متخصص، هزینه‌های گسترده، خدمات ویژه و تخصصی به صورت شبانه‌روزی می‌باشد و در صورت محرومیت از دریافت خدمات، حیات این افراد با مشکل جدی مواجه می‌گردد.
میزان شیوع ناتوانی هوشی و رشدی
استاد دانشگاه اصفهان می گوید: ۳ درصد از جمعیت هر جامعه‌ای را افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی تشکیل می‌دهند. از این افراد ۷۵ درصد دارای ناتوانی هوشی و رشدی خفیف و متوسط هستند و ۲۵ درصد از آنها با ناتوانیهای هوشی و رشدی شدید و عمیق هستند.
اگر جمعیت ایران را ۸۰ میلیون فرض کنیم. تعداد ۲میلیون و ۴۰۰ هزار نفر دارای ناتوانی هوشی و رشدی می‌باشند هستند که جمعیت زیادی می‌باشد.
ویژگیهای افراد ناتوانی هوشی و رشدی
دکتر قاسم نوروزی ویژگیهای افراد دارای ناتوانی هوشی و رشدی را چنین توصیف می کند: ازنظر یادگیری و حافظه، به طور کلی ارتباط مستقیمی بین میزان بهره هوشی افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی و میزان توانایی یادگیری و حافظه افراد با ناتوانی هوشی و رشدی وجود دارد. مثلا میزان یادگیری و حافظه در افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی خفیف به مراتب بهتر از گروههای متوسط، شدید و عمیق می باشد ولی میزان یادگیری و حافظه آنان در مقایسه با همسالان عادی آنها، به طور معناداری پایین تر از میانگین است، آنان کمتر می توانند مفاهیم انتزاعی را درک کنند، از آموزشهای معنادار، مفید و عینی به خوبی بهره مند می شوند، در تعمیم یادگیریها و تجربیاتشان به موقعیتهای جدید مشکل دارند، یادگیری آنان با آهستگی همراه است و مطالب را دیر می آموزند، در حافظه کوتاه مدت و بلند مدت بویژه کوتاه مدت مشکل اساسی دارند، قدرت تمرکز آنان بر مطالب یادگیری کم است، مطالب یادگرفته شده را زود فراموش می کنند، دیر می آموزند و زود فراموش می کنند، در پردازش اطلاعات و حل مسایل مشکل دارند، به هنگام برخورد با موقعیتهای جدید از راهبرد مناسب استفاده نمی کنند، اما می توانند نحوه انجام کار را بیاموزند.
مهارتهای سازشی افراد دارای ناتوانی هوشی و رشدی
دکتر نوروزی در این زمینه تاکید کردند که ارتباط مستقیمی بین میزان بهره هوشی این افراد با میزان سازگاری آنان با محیط دارد که در این مورد افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی عمیق و شدید بیشترین اختلال و افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی خفیف کمترین اختلال را دارند. مثلا افراد با ناتوانیهای هوشی و رشدی خفیف تواناییهای سازگاری با نیازمندی های محیطی، ارتباط با دیگران و برآورده ساختن نیازهای شخصی که همگی از جنبه های مهم زندگی مستقل می باشند را دارا هستند. همچنین در محیط مدرسه این گروه توانایی بکارگیری مهارتهای آموخته شده در کلاس درس، فعالیتهای روزمره و محیط های طبیعی را دارا می باشند.
افراد ناتوانی هوشی و رشدی خفیف به دلیل حواس پرتی، بی توجهی، ناتوانی در تشخیص سرنخ ها و نشانه های اجتماعی، در یادگیری و بکارگیری مهارتهای سازشی مشکل دارند اما می توانند با آموزش و پرورش ویژه مهارتهای اجتماعی لازم را برای نیل به زندگی مستقل بیاموزند. این گروه از افراد نیازمند آموزش مناسب در زمینه استدلال کردن، قضاوت و مهارتهای اجتماعی هستند که به آنان در ایجاد روابط مفید اجتماعی کمک کند.
