بعد از زلزله

هامون رشیدیان

بهار ۹۷ آخرین روزهای خود را طی می‌کند. صدای پای تابستان در این روزهای گرم بهاری بهتر از هر زمان دیگری شنیده می‌شود. تابستان فصل بچه‌هاست. نام تابستان با کودکی گره خورده است. هر چند تابستان‌های دوران مدرن با تابستان‌هایی که ما تجربه کرده‌ایم قابل مقایسه نیست اما به هر حال تابستان با وجود گرما و کم آبی همچنان شیرین و خاطره انگیز است. البته روزهای گرم و طولانی تابستان فرصت مناسبی برای کتب خواندن است. به رسم کتابگردی های گذشته در گزارش امروز هم به معرفی چند کتاب خواندنی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

شازده احتجاب

شازده احتجاب مشهورترین اثر هوشنگ گلشیری بعد از سال‌ها همچنان خوانده می‌شود و یکی از معتبرترین نمونه‌های رمان ایرانی به شیوه روایت جریان سیال ذهن است. شازده احتجاب روایت فروپاشی نظام شاهی و خانی در سنت فرهنگی ایران است. شخصیت اول رمان، که «شازده احتجاب» نامیده می‌شود، در اوهام و گذشته، به روایت قسمتی از استبداد و بیداد خود و خانواده‌اش می‌پردازد. گلشیری در رمان شازده احتجاب با شکل روایتی که بر می‌گزیند، پیرنگی را که می‌توانست در قالب رمانی چند جلدی ارائه شود در تعداد صفحاتِ داستانی بلند می‌پردازد و در همین باب می‌گوید: «اگر می‌خواستم روایت عادی و پرداخت رئالیستی را در پیش بگیرم، این اثر یک رمان سه جلدی یا حتی پنج جلدی می‌شد. یا اصلن نوعی تریلوژی به وجود می‌آمد». از این اثر هوشنگ گلشیری فیلمی نیز به همین نام به کارگردانی بهمن فرمان آرا ساخته شد که در سال ۱۹۷۵ در جشنواره کن به نمایش در آمد. این کتاب با قیمت ۹۵۰۰ تومان از سوی انتشارات نیلوفر عرضه شده است.

نبرد من

کتاب «نبرد من» نوشته‌ی «آدولف هیتلر» و ترجمه‌ی «فرشته اکبرپور» است. نبرد من تنها کتابی است که انتشار آن در آلمان ممنوع است. هیتلر در این اثر دیدگاه‌های خود را تئوریزه کرده، اثری که مبنای برپایی حزب ناسیونالیسم (نازی) شد و جهان را درگیر مصیبتی همه گیر کرد. کتاب نبرد من مانیفست اندیشه‌های تمامیت‌خواهانه‌ی هیتلر است. اما چرا این سرجوخه سابق ارتش آلمان که اندکی ذوق نقاشی هم داشت به چنین افکاری ره جست؟» این کتاب از ۱۵ فصل تشکیل شده؛ «در خانه پدری»، «سال‌های تحصی و درد و رنج»، «مونیخ»، «تبلیغات جنگ»، «انقلاب»، «آغاز فعالیت سیاسی من»، «حزب کارگر آلمان»، «نژاد و مردم»، «شهروندان و اتباع دولت»، «تبلیغات و سازمان» و «حق دفاع از خود» عنوان برخی از فصل‌ها است. در پیشگفتار کتاب آمده است: «پاره‌ی نخست این کتاب زمانی نوشته شد که نویسنده در دژی نظامی در باواریا زندانی بود. او چگونه راهی دژ شد و به چه دلیل؟ پاسخ به پرسش مهم است، زیرا این کتاب با رویدادهایی سر وکار دارد که نویسنده را دچار این گرفتاری کرد و به این دلیل که نویسنده زیر فشارهای عاطفی ناشی از وقایع تاریخی روزگار خود این کتاب را نوشته است. آن زمان، دوره‌ی خواری و تحقیر آلمان و تا حدودی ادامه‌ی رویدادهایی بود که کمابیش در یک قرن گذشته رخ داده بود؛ این دوره از هنگامی آغاز می‌شود که ناپلئون امپراتوری کهن آلمان را تکه پاره کرد و سربازان فرانسوی تقریباً سراسر آلمان را به اشغال درآوردند.» کتاب نبرد من را انتشارات «نگاه» با قیمت ۴۹۰۰۰ تومان منتشر کرده است.

کلیدر

رمان «کلیدر» نوشته‌ی «محمود دولت‌آبادی»، نویسنده‌ی نام‌آشنای معاصر است. این رمان که به صورت دوره‌ی ده‌جلدی تدوین شده، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات معاصر ایران دارد. بسیاری از منتقدان و صاحب‌نظران حوزه‌ی ادبیات، این اثر را بزرگ‌ترین و ماندنی‌ترین رمان در ادبیات فارسی می‌دانند. کلیدر نام کوه و روستایی در خراسان است و داستان، سرنوشت غم‌انگیز یک خانواده‌ی کرد را که به سبزوار کوچانده شده‌اند و زندگی رعیت‌ها و قبایل چادرنشین این منطقه را در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۷ روایت می‌کند. با این جمله‌ها وارد جهان داستان کلیدر می‌شویم: «اهل خراسان مردم کرد بسیار دیده‌اند. بسا که این دو قوم با یکدیگر در برخورد بوده‌اند؛ خوشایند و ناخوشایند. اما اینکه چرا چنین چشم‌هاشان به مارال خیره مانده بود، خود هم نمی‌دانستند. مارال، دختر کرد دهنه‌ی اسب سیاهش را به شانه انداخته بود، گردنش را سخت و راست گرفته بود و با گام‌های بلند، خوددار و آرام رو به نظمیه می‌رفت. گونه‌هایش برافروخته بودند. پولک‌های کهنه‌ی برنجی از کناره‌های چارقدش به روی پیشانی و چهره‌ی گرد و گرگرفته‌اش ریخته بودند و با هر قدم پولک‌ها به‌نرمی دور گونه‌ها و ابروهایش پر می‌زدند… چشم‌هایش به پیش رویش دوخته شده و نگاهش را از فراز سر گذرندگان به پیشاپیش پرواز داده و لب‌های چو قندش را بر هم چفت کرده بود و چنان گام از گام برمی‌داشت که تو پنداری پهلوانی است به سرفرازی از نبرد بازگشته. هم اسب سیاهش قره‌آت چنان گردن گرفته، سینه پیش داده و غراب سم بر سنگفرش خیابان می‌خواباند، که انگار بر زمین منت می‌گذاشت و به آنچه دورش بود فخر می‌فروخت. درویشی که پرده‌ی شمایل را به دیوار آویخته بود، زبانش از صدا باز ماند. چه که تماشاگرانش همه چشم از پرده و گوش از صداش واگرفتند، سر به سوی اسب سیاه و دختر گرداندند و گوش فرادادند به درق‌درق باوقار سم اسب بر سنگفرش خیابان، که پرده‌دار نفیر از سینه برکشید و خلق را به خویش فراخواند.» دوره‌ی ده‌جلدی رمان «کلیدر» در پنج مجلد و در قطع جیبی از سوی انتشارات «فرهنگ معاصر» با قیمت ۷۵۰۰۰ تومان منتشر شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

بعد از زلزله

مجموعه داستان «بعد زلزله» نوشته‌ی «هاروکی موراکامی» را «بهرنگ رجبی» به فارسی برگردانده است. موراکامی در نوشتن این اثر، از زلزله‌ی بزرگ سال ۱۹۹۵ در ژاپن تأثیر گرفت. «بشقاب پرنده در کوشیرو»، «منظره‌ای با اتوی چدنی»، «تایلند»، «قورباغه عظیم توکیو را نجات می‌دهد» و «شیرینی عسلی» عنوان‌های داستان‌های این مجموعه است. بهرنگ رجبی درباره‌ی این اثر می‌گوید: «یکی از ویژگی‌های اصلی این مجموعه داستان این است که یک سری نکات و رمز، این داستان‌ها را به هم پیوند می‌دهد. در واقع برخی منتقدان آمریکایی براین باورند که “بعد زلزله” مجموعه داستان نیست، بلکه یک رمان است.» در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «چند روزی بعدتر وقتی جونکو عصری داشت در ساحل قدم می‌زد، میاکی را دید که تنهایی گرم برپا کردن آتشی است؛ آتش کوچکی از کنده‌هایی که خودش جمع کرده بود. جونکو با میاکی سلام و احوالپرسی کرد و بعد پای آتش بهش ملحق شد. کنار او که می‌ایستاد زوج خوبی می‌شد برایش؛ جونکو چند اینچی بلندتر بو. دوتایی خوش و بش ساده‌ای کردند و بعد هم خیره شدند به آتش و هیچ نگفتند.» کتاب حاضر را نشر «چشمه» با قیمت ۱۴۵۰۰ تومان منتشر کرده است.