جولان قاچاق در بازارهای رسمی کشور

پروانه شریفی

قاچاق؛ موضوعی که امروزه فریاد بسیاری از مردم و تولیدکنندگان را در آورده است. این موضوع هم از گزارشات میدانی ما و هم از آمارهای بسیار بالای قاچاق لوازم و ادوات مختلف که می تواند ضربات مهلکی بر پیکرده اقتصاد کشور وارد کند. اهمیت قاچاق  تا آن جاییست که رهبر معظم انقلاب فرموده کالای قاچاق را هر کجا دیدید آتش بزنید. این واردات غیر مجاز هم مربوط به یک کالا و دو کالا نمی شود و گستره بسیار زیادی دارد. برای واکاوی بیشتر این موضوعات به گفتگو با جواد محمدی فشارکی، مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف استان می نشینیم.

قاچاق امروزه کلمه آشنایی برای مردم است. این قاچاق ها از چه راه هایی وارد کشور می شود؟

جواد محمدی فشارکی: قاچاق هم از مبادی رسمی و هم از مبادی غیر رسمی وارد می شود. گاهی اوقات یک جنس وارد گمرک می شود که قاچاق است؛ یعنی یک جنس که ثبت سفارش و قانونی وارد می شود را بارگیری می کنند و وسط این کانتینر را قاچاق جاسازی می کنند. شاید در یک کمرگ روزانه یک هزار کانتینر وارد شود و با توجه به کمبود امکاناتی مانند دستگاه های X-ray و نیروی انسانی چنین مشکلاتی وجود دارد و ایراد جدی ای با این مشکلات به گمرک وارد نیست.

مقدار کمی از این راه وارد می شود و مقداری هم سازمان یافته می آید. قاچاق های سازمان یافته یعنی تیم و مجموعه ای هستند که کار را بین خودشان تقسیم می کنند و در موارد نادری هم در ادارات نیرو و یا نفوذ دارند که بیشتر از مبادی غیر رسمی قاچاق می کنند.

همیشه مسئولان می گویند قاچاق وجود دارد و علّت آن هم کمبود نیروی انسانی و امکانات است. علّت که پیداست؛ این دومینوی تکراری تا چه زمانی می خواهد ادامه پیدا کند؟

این سؤال را باید از مسئولان رده بالاتر کشوری پرسید. سال گذشته جلسه کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به ریاست استاندار مصوبه ای داشت که بر اساس آن بتوانیم دستگاه های  X-Rayرا حداقل در گلوگاه های مهم مثل نائین و شهرضا بگذاریم. اگر دستگاه را بگذاریم حداقل این است که گلوگاه ها برای قاچاق چیان نا امن می شود. البته دستگاه های X-Ray باید در گمرک هم زیادتر شود که لازمه این کار تخصیص بودجه است و باید در سطح کشوری یک تصمیم مهمی گرفته شود. در استان اصفهان برای بحث قاچاق خیلی خوب کار می شود. اصفهان در سال ۹۵ استان برتر در حوزه مبارزه با قاچاق کالا و ارز شناخته شد. همّت در استان اصفهان وجود دارد ولی مشکلات باید از سوی سیاست گذاران کلّی در این زمینه و در سطح کشوری مطرح شود.

قاچاق میوه یکی از مواردی است که برای عموم مردم از حساسیت بالایی برخوردار است. در این زمینه هم اقداماتی داشتید؟

تعامل بین بازرسی و اتحادیه عمده فروشان میوه و تره بار باعث شد تا اتفاق خوبی در استان بیفتد. البتّه از طرفی هم با سازمان میادین شهرداری تعامل داشتیم. یک تعامل مثلثی شکل دادیم که باعث شد اصلاً در سال ۹۶ میوه قاچاق در میدان میوه و تره بار نگرفتیم. ما در میدان میوه و تره بار هم دفتر داریم و بازرسان ما هر روز از ساعت سه بامداد در دفتر کارشان حاضر می شود.

کشفیاتی که در زمینه قاچاق میوه داشتیم اغلب از مغازه های میوه فروشی سطح شهر بود. به خاطر برخورد قاطع در میدان های میوه و تره بار، قاچاقچیان میوه به این نتیجه رسیدند که میوه را مستقیماً در انبارها و سردخانه های بدون شناسنامه مخفی می کند و به صورت مویرگی و خُرد درب مغازه ها به اندازه نیاز مغازه دار تحویل دهند. این روش، کار را برای بازرسان ما سخت کرد ولی با این حال در سال ۹۵ پنج پرونده تشکیل دادیم و ۷۵۸ میلیون و ۳۰۰ هزار ریال سیب سبز فرانسوی، سیبری و لیموترش قاچاق کشف کردیم.

در سال ۹۶ به خاطر این تعامل و همکاری هشت پرونده با ارزش ریالی  دو میلیارد و ۴۶۳ میلیون ریال کشفیات شامل پرتقال، لیموترش و انبه داشتیم. پرونده ها ۶۰ درصد و بازرسی ها ۲۰۰ درصد و ارزش ریالی پرونده ها هم ۲۲۱ درصد افزایش پیدا کرد.

نحوه شناسائی میوه قاچاق به چه صورت است؟ میوه که برچسب و نماد ندارد.

فقط اجازه ورود چهار نوع میوه به کشور صادر شده است. غیر از نارگیل، موز و انبه و آناناس هر میوه خارجی در بازار بود قطعاً قاچاق است. البتّه در همین چهار میوه هم پنج درصد احتمال قاچاق وجود دارد و این احتمال کم است زیرا برای قاچاقچی صرف اقتصادی خاصی ندارد.

درباره این چهار قلم میوه اگر هم از کشورهای دیگر وارد شد باید فاکتور و برگه شناسائی الکترونیکی گمرک داشته باشد که در غیر این صورت ما آن میوه ها را به عنوان میوه قاچاق ضبط می کنیم.

پوشاک هم یکی از مواردی است که با سلامت مردم سر و کار دارد. وضعیت استان اصفهان در زمینه قاچاق پوشاک به چه صورت است؟

در سال ۹۵ شش پرونده با ارزش ریالی یک میلیارد و ۳۶۰ میلیون ریال تشکیل دادیم که در این کشفیات هم پوشاک تاناکورا و دست دوم و هم پوشاک نو وجود داشت. سال ۹۶ تعداد بازرسی های کمتری در پوشاک داشتیم. این حوزه به خاطر مشکلات اقتصادی و فرهنگ غلطی که در مردم ایجاد شده کار را سخت تر می کند. مردم دنبال برند و بیشتر هم دنبال برند ترکیه هستند. بسیاری از پوشاک های موجود در بازارهای داخل کشور، تولید داخل است ولی فروشنده برای این که بتواند کالای خودش را عرضه کند و مشتری پیدا کند برند ترک را روی آن می زند. کارشناسان ما بعد از کشفیات خیلی از پوشاک ها را بررسی کردند و فهمیدند که مقدار زیادی از آن ها تولید داخل است. ولی این لباس ها که  برند ترک داشت، به عنوان پوشاک خارجی که اسناد گمرکی برای آن موجود نبود جمع آوری شدند.

اغلب چه پوشاک هایی قاچاق می شوند؟

بیشتر تی شرت، شلوار و پوشاک ترکیه ای قاچاق می شود. اگر ما بتوانیم به جایی برسیم و این فرهنگ در مردم جا بیفتد که پوشاک ایرانی از همه لحاظ بهتر از همه دنیاست برخی مشکلات ما حل می شود. ملکه انگلستان زمانی ایران را به خاطر تولید پوشاک تهدید به جنگ می کند؛ یعنی حرف اول را در دنیا ایران می زد. ولی آرام آرام فرهنگ غربی در حوزه پوشاک رخنه پیدا کرد و مردم را به سوی برند کشاند. لباسی که در منطقه معمولی می فروشند را در منطقه برند چند برابر عرضه می کنند. منطقه و فروشگاه که برند باشد مردم گرایش به آن جا پیدا می کنند و مبلغ بیشتری هم می دهند تا بگویند این را از فلان فروشگاه خریدم.

امروزه پارچه ایرانی به ترکیه فرستاده می شود و بعد از دوخت به عنوان پوشاک ترک وارد کشور می شود و از طرفی هم تولید کننده های داخلی هم واحد های تولیدی را تعطیل می کنند. در برخی موارد تولیدکنندگان داخلی هم برند های ایتالیایی و ترک را می زنند و قیمت های اضافه تری هم اخذ می کنند.

مگر در داخل کشور پوشاک به اندازه کافی تولید نمی شود؟

مصرف پوشاک ما در کشور ۸٫۱ میلیارد دلار در سال است که از این مقدار ۹۵ میلیون دلار رسمی وارد کشور می شود، ۵٫۵ میلیارد تولید داخل است و بیش از ۲ میلیارد به صورت قاچاق وارد می شود. سال ۹۴ در حوزه پوشاک، میزان قاچاق از میزان واردات رسمی ۵۰۰ برابر بیشتر بود؛ البتّه این میزان در سال های بعد کمتر شد.

قاچاق علاوه بر این به اقتصاد کشور لطمه های سنگینی وارد می کند می تواند در زمینه های سلامت محور هم بر سلامت مردم تأثیر بگذارد و این موضوعی نیست که کسی بتواند آن را انکار کند. نظر شما چیست؟

درباره لوازمی هم که به طور رسمی و قانونی وارد می شود باید بگوئیم که هر کالایی مجوز ترخیص نمی گیرد. در شرایطی که بازرسی اصناف، استاندارد و غذا و دارو و سایر ارگان های نظارتی بر آن نظارت می کنند. کالا وقتی با شرایط و استانداردهای کشور ما مطابقت نداشته باشد اجازه ورود ندارد. این در مورد کالاهایی است که وارد کننده به طور رسمی و علنی می خواهد وارد کند. کالای قاچاق که هیچ نظارتی روی آن نمی شود. حتماً در حوزه های حساسی مانند کالاهای سلامت محور، میوه و پوشاک می تواند سلامت مردم را هم تحت تأثیر قرار دهد و توصیه اکید ما به مردم این است که به هیچ عنوان از اجناس قاچاق استفاده نکنند.

وارد بحث قاچاق لوازم آرایشی و بهداشتی شویم. چقدر در این زمینه قاچاق داریم؟

لوازم آرایشی و بهداشتی از دسته کالاهایی حساس و سلامت محور است و از این رو اهمیت ویژه ای دارد. در سال گذشته ۷۶ پرونده با ارزشی بالغ بر ۱۱ میلیارد و ۳۶۳ میلیون ۱۳۳ هزار و ۴۳۰ ریال برای یکصد و ۷۴ هزار و ۲۵۲ قلم کالا تشکیل شد. این کالاها اغلب ژل خنک کننده، شامپو، ریمل، لاک، رژ لب و خط چشم بود. در سال جاری ۵۸ پرونده با ارزش سه میلیارد و ۹۶۸ میلیون و ۳۸۳ هزار و ۵۲۰ ریال با میزان کشفیات ۶۲ هزار و ۷۰۵ قلم کالا تشکیل شد.

مصرف سالانه کشور ما در زمینه لوازم آرایشی و بهداشتی بیش از دو میلیارد دلار است که حدود ۲۷۵ میلیون دلار به طور رسمی وارد می شود، حدود ۶۵۰ میلیون دلار هم سهم تولید داخلی است و در نهایت هم یک میلیارد و پانصد میلیون دلار به طور قاچاق وارد کشور می شود.