رنگ‌های غیرمجاز، سلامت شهروندان را به تاراج برده‌اند
زهرا نصیری
در سال‌های اخیر استفاده از رنگ‌های طبیعی به دلیل گرانی قیمت و کم‌بودن آن بسیار محدود شده است و رنگ‌های معدنی نیز به دلیل ناخالصی‌های موجود، به‌ویژه وجود عناصر فلزی سنگین به‌ندرت در مواد غذایی کاربرد دارند. برعکس رنگ‌های مصنوعی با داشتن همان ترکیبات شیمیایی به طور گسترده‌ای در بیشتر فرآورده‌های غذایی مثل غلات، صنایع قنادی، پودر دسرها، ژله‌ها و بستنی‌ها مصرف می‌شود؛ به طوری که در حال حاضر کمتر فرآورده‌ای را می‌توان یافت که در آن رنگ مصنوعی مصرف نشده باشد.
استفاده از رنگ‌های غیرمجاز در نبات و شکلات، مواد نگهدارنده در نان، آنتی‌بیوتیک‌ها در فرآورده‌های لبنی، بلنکیک یا جوهر قند برای سفیدکردن قند، ضایعات گوشت در سوسیس و همبرگر، کدو به جای گوجه در رب، تولید آبلیمو بدون لیمو و تولید عسل بدون زنبور و …، فقط بخشی از واقعیات جامعه صنعتی امروز ماست؛ چرخه معیوبی که در کارخانه‌های غذایی هر روز سلامت مصرف‌کنندگان را با خطر مواجه می‌کند.
با وجود سروصدای زیادی که استفاده از موادی با عنوان پالم در لبنیات در سال‌های اخیر به پا کرد، باز هم سخنان دوپهلوی مسئولان وزارت بهداشت باعث نشد تا کارخانه‌های تولیدات لبنی دست از استفاده از این مواد در تولیدات خود بردارند. همچنین هیچ نهاد مسئولی مانند اداره استاندارد جلوی تولید محصولاتی مانند آبلیمو را که در آن از جوهر لیمو یا مخلفات دیگر استفاده می‌شد، نگرفت.
این تخلفات همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، در بسیاری از صنایع غذایی و خوراکی مانند چیپس و پفک و شکلات که مصرف زیادی نیز دارند، به‌خوبی مشهود است؛ حتی در نوشابه‌ها هم این تخلفات قابل رؤیت است که کارخانه‌ها با استفاده از رنگ‌های صنعتی و مصنوعی غیرمجاز چه رنگ و لعابی به تولیدات خود می‌دهند تا مردم از آنها استفاده کنند.
نبود نظارت کافی بر تولیدات
یکی از نکات جالب و عجیب در کارخانه‌های تولید محصولات غذایی وابستگی مالی مسئول فنی است؛ کارشناسی که در یک شرکت غذایی موظف به نظارت بر کیفیت تولید است و باید به کارخانه‌دار ایراد بگیرد؛ اما این روزها انگار خبری از کارشناسان فنی در کارخانه‌ها نیست؛ زیرا تولیدات بی‌کیفیت و همراه با غل و غش کارخانه‌های مواد غذایی حکایت از نبود نظارت‌ها در بخش‌های فنی و اجرا دارد.
عضو هیئت‌مدیره صنایع غذایی استان اصفهان به این مسئله معتقد است که وقتی نظارت دقیق از ابتدا بر روی مواد غذایی وجود ندارد، با دست خودمان سلامت مردم را به خطر می‌اندازیم.
حمدی با اشاره به وابستگی مسئول فنی به کارفرما و قفل‌شدن بسیاری از تخلفات در این زمینه گفت: با ایجاد صندوقی که مستقل از کارفرمایان مدیریت شود، می‌توان جلوی بعضی تحکم‌ها را که از سوی کارفرما به مسئولان فنی می‌شود گرفت تا یک کارشناس بتواند در فضای تخصصی خود به‌خوبی کار انجام دهد.
وجود مافیا برای جلوگیری از اجرای نظارت‌های دقیق
در این میان بسیاری از مسئولان فنی شرکت‌های مواد غذایی ادعا می‌کنند، وجود مافیایی قدرتمند در پس پرده باعث شده است تا آنان نتوانند در نظارت‌های خود آنچه را که باید به اجرا درآورند.
آنان معتقدند با استقلال مسئول فنی مدیران کارخانه‌ها مجبور به رعایت قوانین خواهند شد؛ درنتیجه بسیاری از کارفرمایان از نفوذ خود برای به نتیجه نرسیدن صندوق مستقل سوءاستفاده کرده‌اند.
وقتی یک کارخانه تولیدی تنها با ۴ لیتر اسید سولفور و گوگرد می‌تواند بدون استفاده از لیمو، ۱۰ تن آبلیموی تقلبی تهیه کند یا متوسط برداشت عسل طبیعی از هر کندو بین ۳ تا ۱۴ کیلوگرم است، در حالی که در شرایط تولید عسل تغذیه‌ای و با استفاده از آب و شکر برداشت از یک کندو تا ۸۰ کیلوگرم نیز می‌رسد، چگونه می‌توان انتظار داشت که سدی مقابل این کارخانه‌ها ایجاد شود تا جلوی اعمال خلاف آنها را بگیرد.
محصولات اصل داریم یا نداریم؟
نکته غم‌انگیز ماجرا این است که این روزها نمی‌توان به هیچ محصولی برچسب اصل را زد؛ به عنوان مثال در بازار روغن زیتون نیز بعضی تجار در بسته‌بندی‌های شیک، کالایی با عنوان روغن زیتون خارجی به مشتریان عرضه می‌کنند
که درواقع یک نوع روغن خطرناک صنعتی و ارزان‌قیمت است که برای ساخت کرم و پمادها مورد استفاده قرار می‌گیرد و مصرف خوراکی آن در تمام کشورها منع شده است و متقلبان داخلی نیز بدون میوه زیتون و با استفاده از پارافین و روغن مایع و اسانس شیمیایی زیتون، اقدام به تولید روغن زیتون تقلبی می‌کنند.
مسئله تقلب در تولیدات غذایی تا جایی است که حتی استفاده از طمع و رنگ و اسانس در بازار محصولات دخانی نیز وارد شده است و امروزه با تنباکوهایی روبه‌رو هستیم که از همه این عوامل در تولیدات خود بهره می‌برند. البته استفاده از رنگ‌ها و افزودنی‌های غیرمجاز فقط به کارخانه‌ها ختم نمی‌شود. با مراجعه به رستوران‌های سطح شهر می‌توان فهمید که بسیاری از ادویه‌های به کار رفته نیز رنگ‌های شیمیایی هستند که نه‌تنها برای سلامت مردم مضرند، بلکه استفاده درازمدت عوارض جانبی بر روی کبد و صفرا دارد.
بالاتر از خبر…
همواره معیارهایی همچون باورهای دینی و مذهبی، سلامتی محصول، طمع و مزه آن و همچنین پرهیز از مصرف مواد حساسیت‌زا و درنهایت قدرت خرید، میزان استقبال از مواد غذایی مورد عرضه را تحت تأثیر قرار داده است؛ اما در دهه اخیر روش‌های نوین بیوتکنولوژی امکان کنترل سلامتی و جلوگیری از تقلبات تولیدکنندگان مواد غذایی را فراهم کرده است. نمونه‌هایی از دستاوردهای کاربردی این علم در کنترل و نظارت بر تولیدات غذایی را می‌توان در تقلبات فروش گوشت چه به صورت خام و چه در مواد غذایی مشاهده کرد.
به نظر می‌رسد مسئولان کشور باید برای سلامت مردم ارزش بیشتری قائل شوند و سازمان بهداشت و غذا و دارو در این رابطه از اهرم‌های محکم‌تر نظارتی بر مواد غذایی بهره گیرد تا علاوه بر کاهش هزینه‌های درمانی، شاهد رشد جمعیت و کاهش مصرف در جامعه باشیم.
