صنایع نساجی اصفهان در حال احتضار

زهرا نصیری

نزدیک به ۹۰ سال قبل راه‌اندازی کارخانجات نساجی در اصفهان، این شهر را به یکی از قطب‌های این صنعت در منطقه تبدیل کرد،رسیدن اصفهان به جایگاه یک شهر صنعتی و تبدیل شدن آن به «منچستر شرق» در دوره پهلوی اول، یک اتفاق ناگهانی و بدون زمینه نبود. این حادثه ریشه در استعدادهای شهری و فراهم آمدن محیط مساعد کشوری داشت؛

در آن روزگار کارخانجات بافندگی یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی مردم اصفهان به شمار می‌رفت، برپایی ۹ کارخانه عظیم نساجی تا سال ۱۳۲۰ و بعد از آن رسیدن این کارخانه‌ها به تعداد بیست کارخانه، تا سال ۱۳۴۵، شهر اصفهان را وارد مرحله تازه‌ای کرد.

در مقدمه کتاب «تاریخ نساجی اصفهان» نوشته عبدالمهدی رجایی،آمده است که برخی از کارخانجات نساجی که در دهه ۴۰ و ۵۰ توسعه گسترده‌ای یافته بودند و روز به روز به اوج می‌رسیدند و امتیازهای متعددی از تولید این سرزمین را به خود اختصاص می‌دادند، به یکباره از اواخر دهه۶۰ به بعد به دلیل واردات بی‌رویه، اجناس ارزان قیمت خارجی، عدم عاقبت اندیشی و به روز نشدن تکنولوژی، چرخ‌های از رده خارج شده ،مالیات بر ارزش افزوده ،جرائم بانکی و سوء مدیریت‌ها در بخش‌های فنی یکی یکی تعطیل شوند و هم اکنون به جز چند کارخانه محدود که گج دار و مریض مشغول فعالیت هستند بقیه در کمای تعطیلی به سر برند .

 اگرچه اقتصاد دان ها صنعت نساجی، را صنعتی سودآور و استراتژیک در استان اصفهان قلمداد می کنند،اما با پایین آمدن تولیدات در این کارخانجات و باز شدن درهای واردات چندین سال است که به گفته اهالی صنعت نساجی آشفته بازاری جدی در صنعت های مرتبط با نساجی به وجود آمده است که باید مسئولان در این زمینه تدبیر کنند.

سایه رکود بر نساجی اصفهان

دبیر انجمن صنایع نساجی استان اصفهان، کشورهای چین، ترکیه، پاکستان و کره را از عمده کشورهای وارد کننده محصولات نساجی به کشور عنوان کرد و از سایه رکود بی سابقه بر سر این صنعت خبر داد و گفت: در میان کشورهای واردکننده محصولات نساجی، چین رتبه نخست میزان واردات به کشور را دارا هستند که متاسفانه این گونه محصولات چینی ارزان قیمت در مقایسه با منسوجات داخلی ازکیفیت بسیار پایینی برخوردار هستند و قابل رقابت با تولیدات داخلی نیستند.

مظفر چلمقانی درگفتگو با خبرنگار کیمیای وطن با انتقاد از ورود ۷۰ درصد مواد اولیه  به کشورو همچنین واردات نخ و پارچه به بازار های اصفهان افزود: قیمت بالای انرژی و مواداولیه مورد نیاز واحدهای نساجی در داخل سبب افزایش قیمت تمام شده محصولات داخلی شده است، گفت: واحدهای تولیدی داخلی با مدنظر قرار دادن کیفیت بالا در تولیدات خود در مقایسه با اجناس وارداتی، بازار فروش محصولات در داخل را در مقایسه با تولیدات بی‌کیفیت خارجی از دست داده‌اند.

۱۳۰ هزاردر اصفهان از صنعت نساجی روزی می خورند

وی با اشاره به اینکه از ۸ هزار واحد صنعتی دارای پروانه استان ۲ هزار و ۳۰۰ واحد به صنعت نساجی اختصاص دارد که متاسفانه اغلب این واحدها زیر ۵۰ درصد ظرفیت مشغول فعالیت هستند ودر مجموع ۱۳۰ هزار نفر در این صنعت دراصفهان مشغول به کار هستند گفت: ورود محصولات ساخته شده در خارج همچون پارچه، پوشاک از ترکیه، تایوان، هند و چین به صورت قاچاق سبب ایجاد مشکلات بسیاری در این صنعت شده و قاچاق کمر کارخانه‌ها را شکسته است.

چلمقانی، اضافه کرد: برخی از افراد با استفاده از رانت، اقدام به واردات بی‌رویه منسوجات کرده‌اند که این امر نه تنها سبب خمیدگی کمر کارخانه‌ها نساجی استان شده، بلکه با تداوم واردات این منسوجات در آینده تار و پود نساجی اصفهان رشته خواهد شد.

وی با تأکید بر اینکه جلوگیری از ورود پوشاک به اصفهان در رونق دوباره صنعت نساجی استان اصفهان نقش به‌سزایی دارد، اظهار داشت: فعالان صنعت نساجی اصفهان انتظار دارند مسئولان با جلوگیری از واردات و قاچاق بی‌رویه کالاهای نساجی به صنعت نساجی کمک کنند تا این صنعت به موقعیت و جایگاه گذشته خود برسند.

 ضربه مالیات به بدنه نساجی بیشتر از قاچاق بوده است

دبیر انجمن صنایع نساجی استان اصفهان،  با تأکید بر اینکه مالیات بر ارزش‌افزوده بیشتر از قاچاق به صنعت نساجی ضربه‌زده است، گفت: در این شرایط ما در زمان رونق تولید هم در رکود بودیم و در حال حاضر انبارهای کارخانه‌ها پر از محصولات است.

چلمقانی، با بیان اینکه در شرایط فعلی وضعیت نساجی استان اصفهان مناسب نیست، افزود: بنگاه‌های دارایی و بانک‌ها هر روز مشکلی را برای این صنعتگران ایجاد می‌کنند.

وی ادامه داد:در حال حاضر بسیاری از واحدها و کارگاه‌های نساجی در اصفهان تعطیل و نیمه تعطیل هستند و با فشارهایی که روی تولیدکنندگان وارد می‌شود، حمایت از تولید در حد شعار باقی مانده است.

وی تصریح کرد: بسیاری از کارشناسان معتقد هستند در صورتی که مردم به سمت استفاده از تولیدات داخلی روی بیاورند، باز هم می‌توانیم به همان شرایط دوران رونق صنعت نساجی اصفهان بازگردیم.

وقتی اجناس ایرانی رنگ و لعاب خارجی می گیرد

رئیس صنف بافندگان نساجی استان اصفهان نیزدرگفتگو با کیمیای وطن در تشریح وضعیت اقتصادی صنف بافندگان کارگاه‌های نساجی استان اصفهان به این مسئله اشاره دارد،تعرفه های مالیات، عقب‌ماندگی واحدهای تولیدی از فناوری روز و فرسودگی ماشین‌آلات نساجی، واردات نساجی از چین و ترکیه بزرگ‌ترین ضربه هایی است که نه تنها به پیکره صنعت نساجی  وارد شده بلکه دربخش‌های پارچه، پوشاک و تریکو نیز با واردات بی‌رویه در قالب قاچاق و غیرقاچاق ریشه دوانده است .

 ابراهیم شیشه‌گر ، با انتقاد از برخی سیاست‌های دولت در امر تجارت افزود: در حال حاضر، تولیدکنندگان ترکیه‌ای، در تهران دفتر دارند و مستقیماً کالای خود را به بازار تزریق می‌کنند و و وزارت صنعت و معدن نیز برگ خرید آنان را قبول می‌کند.

فراگیری اجناس ایرانی در بازارها و رکود در فروش

وی از مهمترین مشکلات نساجی اصفهان را وجود دستگاههای با عمر ۶۰ تا ۷۰ ساله دانست و گفت: وجود این دستگاهها نه تنها کمکی به رونق تولید نمی کند بلکه باعث افزایش قیمت تمام‌شده محصولات و کاهش قدرت رقابت‌پذیری نیز می گردد.

وی با اشاره به اینکه در بازار داخل، جنس خارجی را یک سوم قیمت جنس داخلی بفروش می رسانند افزود: در حال حاضر بازار اصفهان، بازارهای ایران و بازارهای منطقه‌ مملو از محصولات صنایع نساجی داخلی هستند، اما با تأسف بسیار باید گفت بعضی از فروشندگان فقط به منظور کسب درآمد بیشتر منسوجات و پوشاک عالی و مرغوب که دست رنج هموطنان و جوانان همین مرز و بوم است را به عنوان کالاهای خارجی تحویل ملت می‌دهند و با این کار به اشتغال جوانان این کشور آسیب می رسانند.

وام دولت برای تولید گنندگان شفا بخش نبود

شیشه‌گر، البته به این مسئله هم اذعان کرد که هندوستان و پاکستان نیز اخیراً به بازار ایران وارد شده اند و سهم مهمی از بازار را از آن خود کرده‌اند. کاهش هزینه تأمین مالی برای تولید، نوسازی ماشین‌آلات و مقابله با واردات بی‌رویه از جمله راهکارهایی است که باید برای انجام آن چاره‌ای اندیشیده شود.

 رئیس صنف بافندگان نساجی استان اصفهان در مورد وام ۱۸ درصدی پیشنهادی دولت برای تولیدکنندگان به این نکته اشاره داشت که این وام به دلیل بلوکه شدن میزانی از آن، دارای سود ۲۰ تا ۲۲ درصد است و برای تولید کننده جوابگو نیست.

وی ادامه داد: در بازار شب عید بنای افزایش قیمت محصولات را نداریم و فروش محصولات اغلب زیر قیمت است.

بازار زمستانه پوشاک ،گرمایی برای فروشندگان نداشت

اما صحبت های رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک دوخته ، درباره ورود پوشاک قاچاق که وضعیت بدی را برای تولید کنندگان ایجاد کرده است حکایت ازان دارد که بیشترواحد های تولیدی به دلیل این واردات در آستانه تعطیلی قرار دارند.

ابراهیم خطابخش ، گفت:هم اکنون نظارت ها دربازار پوشاک به صورت جدی دنبال می شود و اگر واحد صنفی پوشاک قاچاق داشته باشد با آن برخورد خواهد شد هر چند که میزان آن کم باشد این اقدام در راستای رونق بازار و حمایت از تولید کننده داخلی است.

وی با بیان اینکه در اصفهان حدود ۱۵ واحد صنفی نماینده رسمی برندهای خارجی هستند، افزود:برای کنترل واردات پوشاک قاچاق،   تا قبل از سال ۹۵ و دستورالعمل وزارت صنعت، معدن و تجارت برای فعالیت برندهای خارجی در کشور، بسیاری از واحدهای صنفی فقط تابلوی آن برند را داشتند در حالی که نماینده رسمی آن نبودند و پس از اجرای این قانون باعث شد که فعالیت این برندها در کشور قانونمند و منظم شود و هر کسی ادعای نمایندگی آن‌ها را نداشته باشد.

تولیدات اصفهان بالاتر ازاجناس خارجی

وی در رابطه با عدم استقبال مردم از تولیداتی چون کت و شلورا و مانتو به این مسئله اشاره داشت: اگر چه تولیدات اصفهان با نمونه های خارجی قابل رقابت است اما عدم استقبال از تولیدات ملی بیشتر به دلیل قیمت آن است نه پایین بودن کیفیت.

خطابخش،گریزی هم به بازار شب عید پوشاک زد واجرای دیر هنگام فروش محصولات زمستانه انتقاد کرد و گفت: بازار فروش زمستانه سال ۹۶ بسیار نامساعد بود و از ۱۰۰ درصد تنها ۱۰ درصد خرید زمستانه  وجود داشت، این مسئله تنها به دلیل رکود حاکم بر بازار و قیمت بالای اجناس نبود بلکه  شرایط آب و هوایی نیز در این مسئله دخیل بود .

 بالاتر از خبر …..

  صنعت نساجی که یکی از ۷ صنعت استراتژیک کشور به شمار میرود تنها ۵ درصد هزینه سرمایه‌گذاری صنعتی را به خود اختصاص می دهد این در حالی است که این صنعت ۱۲ درصد اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است و از نظر اشتغال‌زایی در رده برترین صنایع قرار دارد.

کارشناسان اقتصادی دراین زمینه تاکید دارند که صنعت نساجی  علیرغم اینکه دومین صنعت پس از نفت در ایران است و برد قابل توجهی برای اشتغال دارد اما به دلیل بی مهری مسئولان هر ساله شاهد ان هستیم که از اعتبار و امتیاز این صنعت کاسته می شود و هر روز کارخانه های قلیل این رشته در آستانه تعطیلی و کاهش تولید قرار می گیرند، در صورتی که صنعت پوشاک اصلی ترین وابستگی به این صنعت را دارد و می تواند زمینه ای اشتغالزایی زیادی را برای جوانان فراهم کند.

اما متاسفانه صنعت پوشاک و نساجی در میدان رقابت با اجناس خارجی هنوز نتوانسته است خود را بالا بکشد و این مسئله به دلیل ضعیف بودن صنعت نساجی در اصفهان است، بالاخره مدیران ملی و استانی باید یکبار برای همیشه این معضل را برای فعالین این رشته حل کنند تا ضمن حفظ اشتغال در این واحد ها به افراد جویای کار نیز فرصت شغل یابی بدهند.

مسئولان باید بدانند که با تولیدات به روز در زمینه های مختلف نساجی ، پوشاک و غیره می توانیم به بازار های رقابتی خارجی ورود پیدا کنیم و اجناس با کیفیت ایرانی را به مرز های صادراتی برسانیم، همان گونه که در دهه های قبل پارچه ها و تولیدات ایرانی حرف اول را در بین دیگر کشور ها می زد .