نگاهی به میراث مکتوب آیت الله هاشمی رفسنجانی : در آیینه
بردیا عباس زاده
سردار سازندگی در کنار تمام میراث سیاسی و اقتصادی‌ای که از خود باقی گذاشته است بخش مهمی از تاریخ کشور را به عنوان یکی از ارکان مهم انقلاب اسلامی به صورت مکتوب به نگارش درآورده است. مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی یار دیرین امام و رهبری هم کتاب‌هایی را به رشته تحریر در آورده و هم خود موضوع کتاب‌هایی بوده است. در این گزارش نگاهی خواهیم داشت به تعدادی از این کتاب‌ها.
«امیرکبیر یا قهرمان مبارزه با استعمار»
این کتاب درباره صدراعظم ماندگار عصر قاجار است. این کتاب، در سال۱۳۴۶، درست ۴سال بعد از شروع نهضت اسلامی انقلابیون ایران و زیر فشار و نظارت شدید ساواک به چاپ رسید. انتشارات امیرکبیر، ریسک بزرگی در انتشار این کتاب انجام داد؛ کتابی که بعد از انقلاب نیز توسط همین انتشارات بازنشر شد.
«دوران مبارزه» (مقطع تولد تا پیروزی انقلاب اسلامی)
این اثر اولین کتاب از سری کتاب‌های خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی است که مربوط به خاطرات قبل از انقلاب اسلامی او یعنی از سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۵۷ است. کتاب دو جلد دارد که جلد دوم آن به انتشار اسناد ساواک و سایر تصاویر و مدرک‌ها اختصاص یافته است.
«انقلاب در بحران» (۱۳۵۹)
در مقدمه کتاب آمده است: “سال ۱۳۵۹ در تاریخ انقلاب اسلامی از سال‌های بسیار مهم و قابل توجه در تحولات بعدی انقلاب، محسوب می‌شود. آغاز به کار مجلس شورای اسلامی، تشکیل دولت شهید رجایی و آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، در کنار چالش‌های سیاسی ناشی از اختلافات درونی مسئولان نظام، رویدادهای مربوط به این سال را از سال‌های دیگر ممتازتر ساخته است”. در کتاب علاوه بر متن خاطرات و تعدادی از عکس‌ها و اسناد مرتبط، روزشمار وقایع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۹ نیز درج شده است.
«عبور از بحران» (۱۳۶۰)
خاطرات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از رویدادهای سال ۱۳۶۰ در قالب یادداشت‌های روزانه به چاپ رسیده است. این خاطرات افزون بر آن‌که یکی از کامل‌ترین وقایع‌نامه‌های سال‌های اخیر تلقی می‌شود، به دلیل قرار داشتن نویسنده در متن حوادث و ثبت روزانه آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. توضیحات لازم درباره اوضاع و احوال موضوع یا زمان ذکرشده در زیرنویس‌ها آمده است. کتاب با تصاویر متعددی از نویسنده و دیگر شخصیت‌های سیاسی مرتبط با حوادث و وقایع کتاب همراه است.
«آزاداندیشی اسلامی و روشنفکری دینی»
کتابی است از اکبر هاشمی رفسنجانی و گردآورنده آن یاسر هاشمی است که در ۱۶۹ صفحه توسط انتشارات دفتر نشر معارف انقلاب در سال ۱۳۹۳ به چاپ رسیده است.
«در آینه» (چهار گفت‌وگوی صریح و صمیمی با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی)
کتابی است از اکبر هاشمی رفسنجانی و غلامعلی رجایی (مصاحبه‌گر) که در ۱۸۴ صفحه توسط انتشارات کویر در سال ۱۳۹۵ به چاپ رسیده است. موضوع اصلی این کتاب سیاستمداران است. کتاب حاصل چهار گفت‌وگوی شفاهی غلامعلی رجایی، استاد دانشگاه در رشته تاریخ و مشاور آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با وی است. پرسش‌های بی‌شمار و بسیار جزئی رجایی، کندوکاوی تازه در زندگی شخصی آیت‌الله هاشمی است. این سوال‌ها صریح و مبتنی بر زوایای ناگفته یا کمتر گفته‌شده از هشت دهه زندگی خصوصی و مسئولیت‌های اجتماعی هاشمی رفسنجانی است. از آیت‌الله هاشمی در این مصاحبه‌ها درباره موضوعات مختلفی اعم از تبار و خاندان، دوره نوجوانی، مهاجرت به قم، شرح یک روز کاری و یک روز تعطیل و برخی مطالب ویژه شخصی پرسیده شده است.
