صف بندیهای جدید در غرب آسیا

علیرضا صدر

در هنگامه سکون در نبردهای نظامی، این دیپلمات‌ها هستند که در حال تصمیم‌گیری بر سر مناطق درگیری‌اند.

بده‌بستان‌های سیاسی و مذاکرات کشورهای ضد مقاومت با یکدیگر و ارتباطات کشورهای حامی مقاومت از یک سو و زد و بندها و چنگ و دندان نشان دادن طرفین از سویی دیگر، حاکی از یک بازی شطرنج پیچیده و بازیگرانی قدرتمند در پس پرده است.

دیدار روز یکشنبه ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با سران کشورهای اسلامی در ریاض از مهم‌ترین رویدادهای موثر بر وقایع سوریه در این هفته است که آثار آن برای مدت‌ها باقی خواهد ماند. در این‌باره به تفصیل خواهیم نوشت.

از هنگامه نبرد و فتح حلب که نقطه عطفی در تحولات سوریه  بود، نگاه‌ها به این سمت متمایل شده که شهر بعدی کجا خواهد بود؟

یکی از اهداف اولیه ارتش سوریه پس از فتح حلب، حرکت به سمت شهر رقه بود تا هم جلوی پیشروی ترک‌ها از شمال گرفته شود و هم اجازه پیشروی بیش از حد به نیروهای ارتش دموکراتیک سوریه (SDF) که تحت حمایت آمریکا هستند به نقاط مرکزی سوریه داده نشود.

اگر نیروهای ارتش دموکراتیک موفق به تصرف رقه شوند، مطمئنا چشم طمع به «دیرالزور» هم خواهند داشت. البته تصرف رقه به هیچ عنوان کار ساده‌ای نخواهد بود.

پس از شروع پیشروی ارتش سوریه در شرق حلب و آزادسازی نقاط بسیاری از دست داعش، اتاق فکر آمریکایی برای معطل کردن این پاک‌سازی دست به دو حمله شدید و  ایذایی در دو منطقه سوریه زد؛ ابتدا شهر مهم و استراتژیک تدمر در مرکز سوریه و شرق استان حمص و دوم یورش سنگین به شمال استان حماه. این حملات شدید و گسترده باعث شد تا ارتش سوریه برای دفع آن‌ها، نیروهای ویژه خود را به حماه و حومه تدمر اعزام کند. با کندی عملیات در حومه شرقی حلب و همچنین داد و ستدهای پشت پرده روسیه و آمریکا، ارتش سوریه از رسیدن به رقه بازماند. با وجود این ارتش سوریه با شروع پاک‌سازی‌ها در مناطق جنوب شرقی استان حلب و حمله به مواضع داعش در شمال تدمر، در پی ایجاد یک طوق برای اتصال این مناطق و استحکام عقبه مسیر مواصلاتی به دیرالزور است.

در آخرین دور پاک‌سازی‌ها در جنوب شرق حلب مزیونه، نافعیه، عطیره، تل حسن جب العالی توسط ارتش سوریه آزاد شدند.(نقشه «الف» شماره ۱)

در شرق حماه نیز نیروهای داعش با حمله به چند روستا علوی‌نشین شروع به کشتار اهالی این روستا کردند که بالغ بر ۴۶ شهید و بیش از ۱۰۰ زخمی حاصل این حمله بود که با پاتک سنگین نیروهای ارتش و دفاع وطنی با بر جا گذاشتن تلفات سنگین به مواضع خود بازگشتند.

اما نبرد مهم همچنان که در شماره پیشین نیز اشاره شد، نبرد بر سر جاده استراتژیکی است که از عراق به سوریه امتداد دارد.

 اهمیت راهبردی این مسیر یک نگاه دوباره به این جاده بیندازیم! (گذرگاه با فلش رو به بالا مشخص شده است و فاصله تا بلندی‌های اشغالی جولان مشخص شده است.)

اگر این مسیر به دست نیروهای ارتش سوریه آزاد شود، یک مسیر راهبردی برای جمهوری اسلامی باز می‌شود که یک راست به مرزهای اسرائیل می‌رسد. این مسیر در خاک عراق کاملا به دست نیروهای حشد شعبی و ارتش عراق آزاد شده است.

نکته مهم در این باره، اخبار تاییدنشده‌ای از سفر چندی پیش داماد رئیس‌جمهور آمریکا، ریچارد کوشنر، به عراق است که یکی از نکات مهم این سفر سپردن تامین امنیت این مسیر به یک شرکت آمریکایی است.

اینکه آیا دولت حیدر العبادی امنیت این  جاده مرزی را به یک شرکت آمریکایی سپرده است و چرایی آن، جای سوال بسیاری دارد.

از دست دادن زمان راهبردی برای تصرف این نقطه مهم در خاک سوریه در هنگامه‌ای که انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا در حال برگزاری بود، شاید باعث خسارات زیادی به جبهه مقاومت شود. در حال حاضر آمریکا با ارسال پیامی به روسیه درخصوص حضور نیروهای مقاومت در نزدیکی این مرز هشدار داده و چندی پیش اخباری مبنی بر هدف‌گیری یک کاروان نیروهای مقاومت در منطقه شحمیه منتشر شد.(شماره ۳)

علت این حمله، کشف یک خودروی مشکوک دارای دستگاه پیشرفته ماهواره‌ای در یک ایست بازرسی بود. بلافاصله پس از این اتفاق جنگنده‌های متعلق به کشور اردن وارد فضای هوایی کشور سوریه شدند
و مبادرت به بمباران نیروهای مقاومت کردند که طی این حمله، ۶ نفر به شهادت رسیدند و ۳ نفر زخمی شدند.

طی مدت تشکیل ائتلاف ضد داعش این اولین حمله نیروی هوای ائتلاف به نیروهای ارتش سوریه بود. البته با پررنگ‌تر شدن حضور روس‌ها در مسیر تنف، احتمال هدف قرار دادن این نیروها به حداقل خواهد رسید. با توجه به وضعیت منطقه هر لحظه باید منتظر رسیدن نیروهای مقاومت به صورت چراغ خاموش به این منطقه باشیم.

جمعه‌شب هم خبری مبنی بر حضور نیروهای نروژی در این گذرگاه مرزی منتشر شد. از سویی دیگر نیروهای دروزی مذهب و نیروهای ارتش سوریه از سمت استان سویدا در جنوب سوریه به سمت گذرگاه تنف در حال حرکت هستند. (نقشه شماره یک و شماره ۴)

سد الزُلَف و محیط اطراف این سد جزو اولین مناطق تصرف‌شده است. این نکته را درباره دروزی‌ها اضافه کنم که دروزی‌ها مردمانی هستند قدرتمند و جنگنجو که فقط به دفاع از مناطق مسکونی خویش مبادرت می‌کنند. البته فرماندهان قدرتمندی مانند عصام زهرالدین نیز از این طایفه در ارتش حضور دارند.

فاصله این گذرگاه از سویدا ۱۳۰ کیلومتر و فاصله از نزدیک‌ترین نقطه داخل استان  حمص که ظاظا نامیده می‌شود ۷۵ کیلومتر است. پیشروی نیروها در این منطقه که مسطح و بیایانی است، در صورت حضور تعداد زیاد نیروها و پشتیبانی هوایی با سرعت انجام خواهد گرفت.

در منطقه شرقی دمشق هم با تصرف کامل قابون و تشرین هر لحظه بر دایره امنیت شهر دمشق افزوده می‌شود. (شماره ۵) مسلحین و خانواده‌هایشان طی توافق صلح از منطقه برزه در حال حرکت به سمت استان ادلب در شمال سوریه هستند.

در شمال استان حمص نیز با تخلیه ۲۵۰۰ نفر شامل ۶۰۰ ترویست از منطقه الوعر در شمال حمص به سمت جرابلس در شمال استان حلب از وجود مسلحین، به‌زودی بار دیگر این مناطق روی آرامش را خواهند دید.

خبری که روز یکشنبه از استان ادلب اعلام شد، عملیات انتحاری داخل یک مرکز تربیت نیروی نظامی متعلق به تروریست‌های احرار شام در این استان بود. (شماره ۶)

در این مرکز بیش از ۲۰۰ نیروی نظامی در حال آموزش بودند که این اتفاق به وقوع پیوست. منابع منطقه‌ای از جلیقه انتحاری به عنوان عامل انفجار نام می‌برند؛ ولی تصاویر انفجار شدت بسیار زیادی را نمایش می‌دهد که نشان از حمله با ماشین انتحاری است.

 اما عراق نبردها در استان موصل به کندی، ولی به صورت مداوم در حال انجام است. نیروهای عراقی در حال محاصره موصل قدیم هستند. یکی از دلایل کندی نبرد در موصل، حجم زیاد تله‌های انفجاری و نیز تعداد زیاد مردم غیرنظامی در مناطق تحت سیطره داعش به‌ویژه موصل قدیم است.

در نقشه مقابل (ب) می‌توانید مراحل پیشرفت بازپسگیری شهر موصل از نیروهای تکفیری را طی دو ماه گذشته ملاحظه کنید.

در غرب موصل نیز نیروهای حشد شعبی که هدفشان رسیدن به مرزهای سوریه است با تصرف روستاهای شمال و جنوب قیروان، این منطقه را از سه جهت در محاصره قرار داده‌اند. (نقشه «ج» شماره ۱)

نیروهای حشد شعبی همچنین در جنوب قیروان توانستند فرودگاه سهل سنجار را از دست نیروهای داعش بازپس بگیرند.(شماره ۲) هدف بعدی در این منطقه روستای بزرگ‌تر باعج است. (شماره ۳)

 نکته حیاتی و مهم پایانی همان‌طور که در ابتدای نوشته عنوان شد سران کشورهای اسلامی با ترامپ در ریاض دیدار کردند. در این دیدار ترامپ و شاه سعودی قرارداد معامله بیش از ۴۵۰ میلیارد دلاری را با یکدیگر امضا کردند که فاز اولیه توافق تحویل بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار اسلحه از جانب نیروهای آمریکایی به سران مرتجع سعودی است. انباشت این حجم عظیم سلاح در منطقه غرب آسیا، هشدار روزهای سخت و حساسی را در فرآیند ثبات در منطقه می‌دهد. رئیس‌جمهور آمریکا طی یک سخنرانی تند علیه ایران در نشست سران کشورهای اسلامی، ایران را عامل اصلی بی‌ثباتی در منطقه نامید.

ترامپ اذعان کرد که آمریکا در از بین بردن به اصطلاح تروریسم تنها به کمک بسنده می‌کند و مشاوره ارائه می‌دهد و تلویحا به سران سعودی اشاره کرد که خودشان باید آتش‌افروز جدید منطقه باشند.

باید منتظر بود و دید آیا حماقت سران سعودی انتهایی دارد یا خیر.