شهروندان برای تماشای آسمان با رصدگران همراه می‌شوند
زینب دبیری
همه برای سفر به اعماق آسمان آماده شده‌اند، کودکان در آغوش مادران خود به آسمان چشم دوخته‌اند و پسران و دختران نوجوان، با نگاه پرسشگر آسمان را می‌کاوند.
شمارش معکوس آغاز می‌شود، سقف گنبدی رصدخانه می‌چرخد همه به شوق آمده‌اند یکی از کودکان فریاد می‌زند مامان داریم می‌چرخیم نگاه کن! و در نهایت تلکسوپ در یک سمت آسمان متوقف می‌شود.
سفر به صورت فلکی ذات‌الکرسی
قرار است در ابتدا سفری به خوشه باز صورت فلکی ذات الکرسی داشته باشیم. تلسکوپ آسمان را کاوش می‌کند، حامد لاله‌زار مسئول رصدخانه مرکز نجوم ادیب در تلاش است تا از لابه‌لای ابرها بتواند ستاره‌های پرنور این صورت فلکی را با تلکسوپ در آسمان پیدا کند.
لاله‌زار سپس به دو ستاره نزدیک هم یا همان دوقلو در این صورت فلکی اشاره می‌کند و می‌گوید: این دو ستاره در اصل به هم نزدیک نیستند و میلیون‌ها سال نوری با یکدیگر فاصله دارند، اما به علت خطای چشم ناظر زمینی آنها را به هم چسبیده می‌بیند.
بچه‌ها اشتیاق فراوانی برای دیدن آسمان دارند، یکی از پسرها پشت دوربین است و برای دوستان خود آنچه را می‌بیند شرح می‌دهد اما ناگهان از هیجان جیغ می‌زند و می‌گوید بچه‌ها آسمان می‌چرخد!
آسمان که می‌چرخد، علت چیست؟
لاله‌زار علت این نوع چرخش را حرکت زمین در آسمان می‌داند که در حالت عادی توسط ساکنان زمین احساس نمی‌شود، اما زمانیکه در حال رصد ستارگان هستند این حرکت به وضوح مشاهده می‌شود.
یکی از دخترها خیلی شگفت‌زده شده به مسئول رصدخانه می‌گوید که برخی از ستاره‌ها را روشن‌تر از بقیه می‌بیند، لاله‌زار توضیح می‌دهد که این نوری که اکنون مشاهده می‌کنید مربوط به ۴۰۰ سال گذشته است که ستاره‌های پرنورتر ستارگان جوان و دیگر ستاره‌ها که رنگ قرمزی دارند پیرتر هستند.
رصد خوشه پروین و مشاهده هفت خواهر
این بار نوبت رصد خوشه باز پروین (هفت خواهران) یا همان M45 است، لاله‌زار انتخاب این نام را برداشت نام مسیه اولین فردی که موفق شد این جرم را رصد کند، عنوان کرده و می‌افزاید: هفت خواهران حدود ۱۰۰ میلیون سال عمر دارند اما هنوز هم ستارگان زیادی در آنها در حال شکل‌گیری است و ستارگان جوان زیادی را می‌توان در این خوشه مشاهده کرد.
جستجوی اورانوس در آسمان پائیز
یکی از بازدیدکنندگان دوست دارد که سیاره زحل و مشتری را رصد کند و از مسئول رصدخانه می‌خواهد تا آنها را به او نشان دهد. لاله‌زار در این زمینه می‌گوید: باید بدانیم که همانطور که ما در جهان هستی در حال حرکت هستیم این سیارات نیز در حال حرکت هستند، در زمستان زحل و مریخ در نزدیک‌ترین فاصله با خورشید قرار داشته و همزمان با غروب خورشید از دید ناظر زمینی مخفی می‌شوند بنابراین در این روزها نمی‌توانیم آنها را رصد کنیم. تنها سیاره قابل رصد اورانوس است که به علت فاصله زیاد از زمین و نور بسیار کم آن مانند جسم کم‌نوری در آسمان مشاهده شده و رصد آن برای تماشاگران جالب نیست.
تلکسوپ روی خوشه پروین زوم شده است، به راحتی می‌توان از پشت آن این هفت خواهر را مشاهده کرد، یکی از بچه‌ها می‌شمارد یک، دو و شش و بعد می‌گوید پس هفتمین خواهر کجاست؟ مربی برای او توضیح می‌دهد که از اینجا به علت آلودگی‌های موجود در هوا و همچنین غبار محلی نمی‌توان به راحتی تمام ستارگان این صورت فلکی را مشاهده کرد و برخی مواقع نورستارگان اصلاً به زمین نمی‌رسد.
هوا ناجوانمردانه سرد شده است، بیرون رصدخانه باد غوغا کرده است اما هیچ چیزی از علاقه رصدگران آسمان شب کم نشده است، باید بیرون برویم و خود را به تلسکوپی که به سمت سحابی جبار نشانه رفته برسانیم.
سحابی جبار؛ محلی برای تولد و مرگ ستارگان
حسن حاتمی از اعضای مرکز نجوم ادیب سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان در زمینه این سحابی می‌گوید: سحابی‌ها محل تولد و مرگ بسیاری از ستارگان هستند، سحابی جبار در نزدیک صورت فلکی به این نام قرار دارد که در داخل آن مملو از گرد و غبار میان‌ستاره‌ای بوده و برحسب عناصر موجود در آن از رنگ‌های مختلف تشکیل شده است.
سپس از بازدید کنندگان دعوت می‌کند تا در پشت دوربین قرار گرفته و این سحابی شگفت‌انگیز را تماشا کنند، البته توضیح می‌دهد که انتظار نداشته باشند که این سحابی را آنگونه که در تصویر و با رنگ‌های خاص دیده‌اند مشاهده کنند، چرا که چشم قدرت تفکیک نور و مشاهده این تصاویر را به صورت واقعی ندارد گرچه آلودگی نوری نیز در این زمینه دخیل است.
مهدی اسحاقی مدیر مرکز نجوم ادیب نیز در بین بازدیدکنندگان قرار دارد، با وجود سرمای هوا اما تا آخر برنامه در کنار دیگر اعضای مرکز نجوم ادیب قرار دارد و به سؤالات مردم پاسخ می‌دهد.
اول آذر و آغاز جشنواره رصد پائیزی
اسحاقی به آغاز جشنواره رصدی پائیزی مرکز نجوم ادیب از ابتدای آذر به مدت یک ماه اشاره می‌کند و می‌افزاید: هدف از اجرای این برنامه آشنایی مردم با فضای آموزشی به صورت تخصصی‌تر و شناخت فرآیند فعالیت علمی در رصدخانه است.
وی در مورد تفاوت این جشنواره با رصدهای عمومی ماهانه، می‌گوید: در رصد عمومی ماهانه به علت بالا بودن تعداد بازدیدکنندگان و زمان محدود امکان آشنایی با فعالیت علمی وجود ندارد، اما در این جشنواره مردم می‌توانند با نام‌نویسی وارد رصدخانه شده و در زمان مشخص با کار علمی و فعالیت یک رصدگر از نزدیک آشنا شوند.
اسحاقی با اشاره به ضرورت آشنایی دانش‌آموزان با فعالیت‌های علمی، می‌افزاید: آشنایی با حرفه‌های مختلفی علمی، هنری و ورزشی به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد تا قبل از انتخاب رشته و ورود به دانشگاه با بسیاری از حرفه‌ها آشنا شده و با آگاهی رشته درسی مورد علاقه خود را انتخاب کنند.
وی رصدخانه را نمونه کاملی از نحوه کار در رشته فیزیک و کار علمی در این رشته می‌داند و می‌گوید: بازدیدکنندگان در این رصدخانه با شرایط یک شب رصدی مانند سرما، تاریکی، بیداری و از طرفی با جذابیت‌های مختلف نجوم آشنا می‌شوند و این کار در انتخاب رشته مورد علاقه نقش مهمی را دارد.
اسحاقی در رابطه با جذابیت‌های نجوم می‌گوید: مشاهده ستارگان و سفر به گذشته خود، آشنایی با جذابیت‌ها رصد اجرام آسمانی و ایجاد شادمانی ماندگار از مهمترین جذابیت‌های این حرفه است.
گردش علمی به پایان رسیده است، کلیپ زیبایی در حال پخش است که ابعاد زمین را با دیگر اجرام آسمانی مقایسه می‌کند، خانمی که کنارم نشسته اشک در چشمانش حلقه زده رو به من می‌کند و می‌گوید: وقتی می‌بینم در مقابل عظمت کیهان نقطه‌ای بیشتر نیستم بسیار منقلب می‌شوم، امیدوارم جوانان هم به این برنامه بیایند و از نزدیک عظمت خدا را درک کنند شاید روزی برسد که دیگر خرافات و دیگر خصلت‌های بد انسانی با فعالیت‌های علمی از بین برود.
