ایرانم، با شهدایت نفس بکش

سیدمحسن میرزاترابی

اشنوگل روایتی است از شهدای غواص که البته اولین فیلم با این موضوع است. یونس پیشنهاد حفر کانال را می‌دهد که تن‌ها راه است. بعد تصمیم می‌گیرد خودش را اسیر کند تا دشمن را گمراه کند و بعد بچه‌ها به آب می‌زنند و آن طرف همه‌شان اسیر می‌شوند و زنده به گور. بعد از سال‌ها نیمه دوم پلاک یونس توسط خواهرش که عضو منافقین بوده و برای کنگره بزرگداشت شهدای غواص به ایران آمده بود، تحویل داده می‌شود. همه گمان‌ها به سمت یونس است که او خود عملیات را لو داده است. اما واقعیت چیز دیگری است.

فیلم قصه‌گوست. سبکی که شما را به حال و هوای اولین فیلم‌های دفاع مقدس می‌برد. این سبک شاید آسان‌ترین شکل روایت داستان باشد اما با این روش‌های جدید روایت داستان و تکنیک‌های زیاد، دیگر دوران این قصه گویی ها گذشته است. اشنوگل تصاویری از جنگ ارائه می‌دهد که بیشتر به تصاویر تلویزیون شبیه است تا سینما. جنگی شعار زده و سطحی که به درد همان سینمای دهه ۶۰ می‌خورد. وقتی این فیلم را کنار فیلم‌هایی نظیر ویلایی‌ها یا “چ” می‌گذاریم، واقعاً حرفی برای گفتن از نظر فیلمنامه و کارگردانی ندارد. البته تلاش‌هایی شده تا لایه‌های سطحی با سیگار کشیدن رزمنده یا رزمنده مسیحی، برداشته شود اما همه این‌ها نتوانست از شعارزدگی فیلم بکاهد. اوج شعارزدگی فیلم صحنه‌های شهادت انتهای فیلم است. تعدادی جنازه کفن‌پوش غواصان مظلوم. این صحنه می‌توانست اوج احساس را در مخاطب بر انگیزد اما به قدری ضعیف کار شده بود که مجبور بودیم با اسلوموشن‌های مصنوعی کارگردان احساساتی شویم.

البته اشنوگل با همه ضعف‌هایش فیلمی قابل تقدیر است. سینمای ایران سال‌هاست از آنچه که باید می‌بود فاصله گرفته است. هر از گاهی نسیم‌هایی می‌وزد و دوباره سینما به همان اوضاع اسفناک خود برمی‌گردد. اشنوگل از این حیث که فیلمی ارزشی است و می‌توان با خانواده دید در خور تحسین است.

بعد از دیدن فیلم یاد این دیالوگ ماندگار پرویز پرستویی در آژانس شیشه‌ای افتادم: تو می‌دونی گردان بره خط گروهان برگرده یعنی چی ؟ تو می‌دونی گروهان بره خط دسته برگرده یعنی چی ؟ تو می‌دونی دسته بره خط نفر برگرده یعنی چی ؟ شاید بتوان چند جمله به این دیالوگ اضافه کرد: تو میدونی وسط آب اشنوگلت رو با تیر بزنن یعنی چی؟ تو می‌دونی گردان بزنه به آب اما همشون تو خشکی زنده به گور بشن یعنی چی؟ تو می‌دونی غواص دستش بسته باشه یعنی چی؟ تو می‌دونی اون ور خط دشمن منتظرت باشه اسیرت کنه یعنی چی؟ تو میدونی نامردی وسط میدون جنگ یعنی چی؟ تو می‌دونی…..

شهدای غواص خرداد ماه ۹۴ در شرایطی به کشور آمدند که مذاکره‌کنندگان کشور با عاملان و همدستان شهادت این عزیزان پای میز مذاکره نشسته بودند. آن‌ها به همه فریاد زدند ما با دستان بسته برای کشور عزت آوردیم، شما با دستان باز اجازه ندهید این عزت خدشه‌دار شود. غواص با اشنوگل نفس می‌کشد و ایران با شهدایش. روحشان شاد.