کارجو به جای کار آفرین

 زهرا نصیری

  در سال‌های اخیر به گواه آمار اعلام‌شده از سوی مراکز آماری ایران، تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار یا به عبارتی بیکاران مدرک‌دار رو به افزایش بوده است. آمارهایی تکان‌دهنده که بر اساس آن هر سال تعداد بیشماری از تحصیلکردگان آماده به کار به واسطه نبود بازار کار مناسب و متناسب با تخصص و تحصیلات‌شان خانه‌نشین می‌شوند. این در حالی است که جویندگان کار اکنون به جویندگان قبلی افزوده شده‌اند.

  بیکاری فارغ التحصیلان در سال‌های اخیر از اهمیت خاصی برخوردار شده است. این موضوع زمانی به یک چالش اساسی تبدیل شد که کشور با رشد روز افزون جمعیت دارای تحصیلات عالی که به نوبه خود نتیجه افزایش بیش از حد ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بود، مواجه شد.در عین حال افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، منجر به عدم تعادل بین فرصت‌های شغلی موجود و نیاز واقعی بازار کار و جمعیت فارغ التحصیل دانشگاهی شده است.

مشاور وزیر و مدیرکل سیاستگذاری و توسعه اشتغال وزارت کاربا اشاره به اینکه در حال حاضر نرخ بیکاری در ایران چیزی کمتر از ۱۱ درصد است اما بر اساس آمارها نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی رقمی در حدود ۱۸ یا ۱۹درصد برآورد می‌شود افزود: این آمار بیانگر آن است که وضعیت اشتغال و معضل بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی حادتر است. ضمن اینکه مطالعات و مشاهدات صورت گرفته نشان می‌دهد بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تبعات اجتماعی، اقتصادی بیشتری نسبت به سایر جویندگان کار در جامعه دارد.

توجه به اشتغال دانشجویان

  علاءالدین ازوجی، به این مسئله اشاره دارد که اولویت اصلی دولت در این شرایط توجه به گروه هدف یعنی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است که معمولا در سنین ۲۲ تا ۳۵ قرار دارند. در این طرح فارغ‌التحصیلان دانشگاهی که مایل به جذب در بنگاه‌های اقتصادی هستند از سوی دولت مورد حمایت قرار داده می‌شوند.

در این میان وزیر کار و تعاون با آن که ظرفیت ایجاد اشتغال کشوررا در سال چیزی حدود ۵۰۰ هزار نفر اعلام کرده است اما کارشناسان می گویند این رقم باید به چیزی در حدود ۹۵۰ هزار نفر برسد که تفاوت این دو عدد، رقم بزرگی است. طبیعتا به اقتصاد ضعیف و ناتوان کنونی نیز نمی‌توان بیش از این فشار آورد تا ۴۵۰ هزار نیروی کار دیگر وارد بازار کار شوند.

 اگرچه دولت بر آن است که ۲۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی از طریق شبکه بانکی به اقتصاد تزریق کند و ۵/۱ میلیارد دلار هم برای اشتغال روستایی در نظر گرفته شده است اما اگر همه این منابع به اقتصاد کشور تزریق و روند تولید در کشور افزایش یاید، اما نگاه جامع و رویکرد منطقی و پایداری به بازار نداشته باشیم قاعدتا تولیدات و کالاهای بنگاه‌های اقتصادی ما بدون بازار روی دست تولید‌کنندگان مانده و بنگاه‌های ما در زمان کوتاهی به مرز ورشکستگی کشیده می‌شوند. از این رو یکی از محورهای برنامه اصلی اشتغال فراگیر اتصال به زنجیره تولید ملی، منطقه‌ای و جهانی است.

 اوضاع کار دانش آموختگان در اصفهان مناسب نیست

نماینده مردم اصفهان در مجلس نیز در گفتگو با کیمیای وطن با اشاره به اینکه بنا به گواه آمار، سالانه ۸۰۰ هزار نفر به تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در کشور افزوده می‌شود گفت: دراصفهان نیزبه رغم برخورداری از بزرگترین صنایع کشوراوضاع کارمناسب نیست. این در حالی است که تعداد دانشگاه‌ها و مراکز علمی و آموزشی در این استان نیز بالاست و هرساله میزان قابل توجهی به آمار فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دراستان افزوده می‌شود.

حیدرعلی عابدی افزود: هم اکنون در اصفهان درصد دانش آموختگان دانشگاهی در مقایسه با سایر استان‌ها بالاتر بوده و افراد غیر شاغل بیشتر از میان این قشر جامعه هستند.نرخ بیکاری در استان اصفهان از متوسط کشور ۳ درصد بالاتر است، البته رقم واقعی گویا بالاتر است و این موضوع برای استان صنعتی اصفهان مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است.

وی افزود: امروز بسیاری از کارخانجات با ظرفیت پایین کار می‌کنند و تعدادی نیز رو به تعطیلی هستند، بنابراین نه تنها اشتغال مد نظر ایجاد نمی‌شود بلکه بسیاری از افراد شاغل در این صنایع نیز در حال از دست دادن کار خود هستند. در این میان بسیاری از افراد فارغ التحصیل نیز حضور دارند که با دو مشکل روبرو هستند.

وی ادامه داد: مشکل نخست این دانش آموختگان دانشگاهی این است که زمانی را برای تحصیل صرف کرده‌اند بنابراین در بعضی مشاغل که احساس می‌کنند سطح پایین‌تری برای آنها دارد کار نمی‌کنند، معضل دوم نیز این است که در دوران جوانی آماده ورود به بازار کار هستند و از سوی دیگر باید یک زندگی جدید را شروع کنند اما در کاریابی دچار مشکل هستند. بنابراین این موضوع باید مدنظر مسئولان و استاندار جدید باشد و امیدواریم با کنار گذاشتن سیاسی‌کاری‌ها و تأکید بر شایسته سالاری برای برطرف کردن این مشکلات گام مهم برداشته شود.

نرخ بیکاری تحصیلکرده ها در اصفهان ۲۰٫۸ درصد است

اما مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان درپاسخ به سوالات کیمیای وطن با اشاره به اینکه نرخ بیکاری تحصیل کرده‌ها در استان اصفهان ۰٫۸ درصد از میانگین کشور بالاتر است گفت: جمعیت استان اصفهان حدود ۵ میلیون و ۱۲۰ هزار نفر و نرخ بیکاری نزدیک به ۱۴ درصد است که نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی در اصفهان ۲۰٫۸ درصد است.

  محسن نیرومند،با بیان اینکه نرخ بیکاری در تابستان ۹۶ در اصفهان ۱۴ درصد بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳٫۴ واحد درصد کاهش داشته است گفت: دو تعریف از اشتغال داریم یکی اینکه شاغلانی که بیش از ۴۴ ساعت در هفته مرجع کار می‌کنند که اشتغال کامل دارند و افرادی که زیر ۴۴ ساعت کار می‌کنند و اشتغال ناقص دارند. نرخی که ما به‌عنوان نرخ بیکاری اعلام می‌کنیم درواقع نرخ بیکاری مطلق است یعنی افرادی که حتی یک ساعت در هفته مرجع کار نمی‌کنند.

وی درباره طرح کارورزی فارغ التحصیلان به این نکته اشاره دارد : سهمیه استان اصفهان در این طرح ۴۷۲۵ نفر است و هدف از این طرح ارتقا سطح مهارتی فارغ التحصیلان برای جذب آن‌ها در بنگاه‌های اقتصادی است. با بحث کارورزی در فرجه ۴ تا ۶ ماهه‌ای که فارغ التحصیلان در بنگاه‌ها دوره آموزشی را فرا می‌گیرند به دنبال این هستیم که فضایی ایجاد کنیم که فارغ التحصیلان مهارت‌های لازم را از لحاظ اجتماعی و فنی در محیط کار به دست آورده تا بتوانند در بنگاه‌های اقتصادی جذب شوند.

طرح اشتغال فراگیراز تیرماه آغاز شد

وی افزود: طرح برنامه اشتغال فراگیر از تیرماه سال جاری آغاز شد، همچنین مصوبه ستاد اقتصاد مقاومتی برای این طرح در اردیبهشت ماه صورت گرفت و از خردادماه این طرح ابلاغ و فرآیند انجام کار را پیگیری کردیم که سهمیه استان در سال جاری و در این طرح ۴۷۲۵ نفر است که پیش‌بینی می‌شود تا پایان برنامه ششم توسعه ادامه پیدا کند.

نیرومند گفت:مطالعات صورت گرفته در وزارت کار در سطح استان‌های کشورکه در قالب طرح تکاپو انجام شد، بیانگر آن است که کسب وکار در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی، IT، بخش‌های مرتبط با صنعت گردشگری، ورزش، تربیت بدنی، سلامت و حوزه صنایع فرهنگی و هنری ظرفیت ویژه‌ای برای اشتغالزایی دارند و عمدتا نیروی انسانی جذب شده در این بخش‌ها فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند. طبیعتا برای ورود، توسعه و تکامل این نوع کسب وکارها، نیازمند شناسایی راهکارهای نوین و تاثیر‌گذار در این زمینه هستیم تا با ترسیم بهترین راه‌ها، در گلوگاه‌های اصلی توسعه کسب وکار قدم بگذاریم.

 این مقام مسئول گفت: توجه به بازاریابی موضوع مهمی است .امروزه اهمیت اهتمام به ورود در حوزه‌های طراحی؛ بسته‌بندی و بازاریابی بیش از گذشته احساس می‌شود. طبیعتا نیروی کار ساده و آموزش ندیده نمی‌تواند در حوزه‌های یادشده موفق عمل کرده و ابتکار عمل و خلاقیت قابل توجهی از خود ارائه دهد.

وی تاکید کرد: بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۹۵ حدود سه میلیون و ۲۵۸ هزار نفر بیکار در کشور وجود دارد که از این میان تعداد کمی از آنها بی‌سواد هستند. خود این موضوع و سهم حدود ۴۰ درصدی افراد دارای تحصیلات دانشگاهی در میان بیکاران جامعه نشان‌دهنده تغییرات اساسی در ساختار جمعیتی و تحصیلاتی کشور نسبت به دهه‌های گذشته است

فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در ایران کارآفرین نیستند فقط کارجوهستند

 عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، نیز در گفتگو با خبرنگار کینیای وطن با بیان اینکه آموزش دردانشگاه به تحول نیاز دارد، گفت: چرخه آموزشی در کشور ما به درستی کار نمی‌کند و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در ایران نه تنها کارآفرین بار نمی‌آیند بلکه کارجو می‌شوند. که این نشان‌دهنده عدم توانایی دانشگاه‌ها در تحویل متخصص کارآفرین است.

 سید جواد ساداتی‌نژاد ،  با اشاره به وضعیت دانشگاه‌های کشور و بی‌ارتباطی آن با نیازهای صنعتی جامعه، گفت: در دانشگاه‌های کشور پرورش کارآفرین و متخصص چرخه کامل و درستی ندارد و خروجی دانشگاه‌ها نمی‌تواند مشکل و نیازهای جامعه را حل کنند.

 وی گفت: دانشگاه‌های کشور زمانی می‌توانند کاربردی باشند که با تربیت دانشجو نیاز جامعه را برطرف کنند اما متاسفانه دانشجویان فارغ‌التحصیل کشور نمی‌توانند کمکی به جامعه انجام دهند.

اثر پارک‌های علم و فناوری دراشتغالزایی  

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با اشاره به پارک‌های علم و فناوری، گفت: پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد در کنار دانشگاه‌ها می‌توانند به رفع نیازهای جامعه کمک کنند؛ خروجی دانشگاه‌ها وارد این پارک‌ها می‌شود و با شکل‌گیری فعالیت‌های دانش‌بنیان و تاسیس شرکت‌هایی، محصولاتی تولید می‌کنند که در نهایت وارد بازار می‌شود.

ساداتی‌نژاد گفت: اگرچه در ایران نیز پارک‌های دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند اما چون آموزش دانشگاه عملیاتی، مهارتی، کاربردی و کارآفرینانه نیست این پارک‌ها نمی‌تواند در اشتغالزایی تاثیر چندانی داشته باشند.

استاندار اصفهان، نیز به این مطلب اشاره دارد که نیازمند تغییررویکرد گذشته در زمینه اشتغال هستیم

محسن مهرعلیزاده،افزود: ۲۶۰ هزار نفر بیکار در استان اصفهان وجود دارد و سالانه ۴۰ هزار نفر به این تعداد اضافه می شود ، خواهان استفاده از ظرفیت اشتغال در شرکت های دانش بنیان، فناوری اطلاعات و اشتغال خانگی شد.

 وی با بیان اینکه در سال جاری ۱٫۵ میلیارد دلار برای راه اندازی مشاغل روستایی اختصاص پیدا کرده است گفت: برای راه اندازی و افزایش سه برابری مشاغل روستایی و خانگی باید برنامه ریزی انجام شود.

 سخن آخر..

 جهت گیری اشتغال در استان اصفهان با اولویت رسیدگی به مساله اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی دنبال می شود. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جمع بندی مطالعه انجام شده از وضعیت اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی به این نتیجه رسید که با در نظر گرفتن غیر فعال بودن ۳۴ درصد از فارغ التحصیلان و شاغل بودن حدود ۱۷ درصد از افراد در حال تحصیل، در مجموع ۵۱ درصد از این جمعیت در زمره افراد بیکار و در جستجوی کار قرار نمی گیرد و می بایست برای نیمی از آنها فرصت شغلی ایجاد کرد و اظهاراتی همچون ایجاد فرصت شغلی معادل همه فارغ التحصیلان دانشگاهی، خطای بزرگی است و موجب انحراف در تصمیم گیریها و برنامه ریزی‌های کلان می‌شود.