رنگ های مصنوعی عامل آسم و تومور های بدخیم در کودکان است

زهرا نصیری

بسیاری از رنگ های مصنوعی عامل ایجاد کننده آسم، اختلال های کبدی و تومورهای بدخیم در کودکان و نوجوانان هستند.

رنگ خوراکی یا رنگ‌آمیزی غذا (افزودنی رنگی)، به رنگدانه‌ها یا موادی اطلاق می‌شوند که در صورت افزودنشان به غذا یا نوشیدنی باعث انتقال رنگ به آنها می‌گردند. این مواد در اشکال مختلف مایع، پودر، ژل و خمیر یافت می‌شوند. رنگ‌های خوراکی هم در تولید مواد غذایی تجاری و هم در آشپزی و پخت‌وپز خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به میزان ایمنی (سلامت)و به‌طور کلی در دسترس بودن، رنگ‌های خوراکی در مصارف غیر خوراکی متنوعی از قبیل لوازم آرایشی، داروسازی، صنایع دستی و تجهیزات پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مصرف رنگ های خوراکی مصنوعی در نیم قرن گذشته ۵۰۰ درصد افزایش داشته است و در این میان، کودکان بزرگترین مصرف کنندگان محسوب می شوند.

 مهمترین نوع رنگی که این روز ها بر سر سلامت آن ها برای انسان ها بحث وجود دارد رنگ های خوارکی هستند که این گونه رنگ ها تنها برای جذاب کردن ظاهر مواد غذایی استفاده می شوند و کاربرد دیگر ندارند. به گفته بسیاری از کارشناسان بهداشتی  استفاده از این رنگ ها در دراز مدت و به صورت مستمر موجب به خطر افتادن سلامت انسان ها می شود.

باید به این مسئله توجه داشت که رنگ های مجاز، به سه دسته  تقسیم می شوند: دسته  اول، رنگ های طبیعی هستند که منشا آنها گیاهان و مواد طبیعی مختلف است. دسته دوم، گروه مشابه طبیعی که  فرمول شان شبیه رنگ های طبیعی است اما منشا شیمیایی دارند و دسته سوم، رنگ های شیمیایی که از پایه به صورت شیمیایی تهیه می شوند.

خط و ربط رنگ های خوارکی با واکنش های آلرژیک  

یک کارشناس بهداشت مواد غذایی در گفتگو با خبرنگار کیمیای وطن در رابطه با سلامت رنگ های  خوراکی مصنوعی به این نکته اشاره داشت که استفاده از این رنگ ها می توانند زمینه ساز واکنش های آلرژیک شوند.

حسین عبدالعزیزی، افزود:در چندین مطالعه، رنگ زرد ۵ که به نام تارترازین شناخته می شود به عنوان علت کهیر و نشانه های آسم شناسایی شده است و افرادی که به آسپرین آلرژی دارند، به نظر می رسد احتمال بیشتری دارد به رنگ زرد ۵ نیز آلرژی داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه رنگ های قرمز ۴۰، زرد ۵ و زرد ۶ در میان پر مصرف‌ترین رنگ های خوراکی قرار دارند و سه گزینه ای هستند که احتمال بیشتری دارد موجب یک واکنش آلرژیک شوند.

این کارشناس مواد غذایی اظهارداشت: بعضی از رنگ های شیمیایی که در لیست رنگ های مجازمحسوب شده اند دارای  هزاران نوع ماده رنگی هستند که بیشتر آنها برای استفاده در مواد غذایی سمی و سرطان زا شناخته شده اند. افزودن رنگ ها به مواد غذایی در بیشتر کشورها قانونا کنترل می شود و در انگلستان تنها از ۵۰ رنگ مجاز استفاده می شود.این درحالی است که در کشور ما چنین نظارت هایی وجود ندارد.

وی تاکید کرد: کارشناسان تغذیه بر این باورند که بسیاری از رنگ های مصنوعی عامل ایجاد کننده اختلالاتی ازقبیل آسم، اختلال های کبدی و تومور های بدخیم، افزایش حملات آسمی در کودکان، تومورهای تیروئیدی، تشدید میگرن و در موارد خیلی حاد تاری دید است و حتی تاثیر بر روی فرایند های مغزی مانند تاثیر قدرت یادگیری و رفتار به ویژه در قشر آسیب پذیر کودکان و نوجوانان دارد.

خطر درکمین مصرف کننده گان رنگ های خوارکی

در ادامه نیز مدیر گروه بهداشت محیط وحرفه ای مرکز بهداشت ، با اشاره به اینکه استفاده بیش از اندازه مواد خوراکی رنگی می تواند عطر و طعم غذا را تحت تاثیر قرار دهد و سلامت مصرف کننده را به خطر بیندازد گفت: رنگ های غیرمجاز بیشتر جهت مصارف صنعتی به کار می روند. مثل (رنگ کردن نخ قالی والیاف) که، متاسفانه به علت ارزان بودن، توسط افراد سود جو در بین خوراکی ها دیده می شوند.

معروفی ، در رابطه با مصرف پودرهای زعفران عربی که باعنوان صفارالزعفران وصفارالبیض درکشور عربستان تولید وعرضه می شود  و آسیب های جدی به کلیه وکبد انسان وارد می کند افزود: مصرف رنگ غیرمجاز ” تارترازین E102 ” با عنوان (صفار الزعفران)  خطرناک  است .  مصرف این ماده بیماری هایی از قبیل بیش فعالی در کودکان، معضلات گوارشی و آسمی، تومورهای تیروئیدی، تشدید میگرن، تاری دید، حساسیت ها و مشکلات پوستی نظیر پورپورا به همراه خواهد داشت.

وی تاکید کرد: براساس مدارک معتبر علمی، رنگ تارترازین، در بسیاری از کشورها از جمله ایران به عنوان یکی از مضرترین و حساسیت زاترین رنگ های مصنوعی شناخته شده و استفاده از آن نیز غیرمجاز و خطرناک اعلام شده است اما مردم ، رستورانها و قنادیها غیر از آشنا نبودن با نام تارترازین میزان مصرف آن را هم نمی دانند و گاهی در حد زیادی اقدام به مصرف آن می کنند که مصرف زیاد آن عوارض زیادی به دنبال دارد.

وی گفت: استفاده از رنگهای غیرمجاز در رستورانها و آشپزخانه ها در نقاط مختلف ایران رواج دارد و دستگاه های نظارتی باید با متخلفان بشدت برخورد کنند .

اما دبیر انجمن صنفی مسئولین فنی آزمایشگاه‌های غذا وداروی ایران نیز با تاکید به اینکه استفاده از رنگ‌های مجاز خوراکی مصنوعی در انواع بستنی ممنوع است گفت: تولیدکنندگان انواع بستنی و همچنین مراکز تهیه و عرضه بستنی‌های سنتی تنها می‌توانند از رنگ‌های طبیعی خوراکی مانند بتاکاروتن، آنتوسیانین، کاروفیل، زعفران، رنگ‌های قرمز چغندر و سایر رنگ‌های طبیعی ذکر شده در استاندارد ملی ایران شماره ۷۴۰ و با توجه به حداکثرمیزان دریافتی روزانه قابل قبول برای آنها در تهیه انواع بستنی یخی میوه‌ای، بستنی شیری میوه‌ای، بستنی‌ میوه‌ای طعم‌دار و همچنین در روکش آنها متناسب با طعم یا نوع میوه مصرفی استفاده کنند.

 حرف آخر..

نتایج یک تحقیق در انگلیس نشان داد که رنگ‌های مصنوعی که به مواد غذایی و نوشیدنی‌ها افزوده می‌شوند، می‌توانند ضریب هوشی کودکان را کاهش دهند.پژوهشگران دانشگاه سوت هامپتون در این باره خاطرنشان کردند که آسیب رشدی ناشی از هفت افزودنی خوراکی به مواد غذایی می‌تواند تا پنج نمره از ضریب هوشی کودکان بکاهد.

 حائز اهمیت ترین مسئله این است که امروزه بسیاری از این رنگ های مصنوعی در ساخت انواع تنقلات(چیپس و پفک،شکلات و انواع و اقسام غذاهای آماده مورد استفاده قرار می گیرد و مردم کمتر با عوارض ناشی از این رنگ ها مطلع هستند پس می طلبد که مسئولان اداره بهداشت و نهاد های مسئول نظارت بیشتری بر استفاده از چنین رنگ هایی بخصوص در رستوران ها ،هتل ها، مراکز تهیه غذا،کارخانجات، وغیره داشته باشند تا سلامت مردم تحت الشعاع قرارنگیرد.