ارتباطات نامتعارف، مهم‌ترین علت فرار دختران از خانه
زهرا نصیری
نداشتن خاستگاه اجتماعی در خانواده، فقر فرهنگی و روابط عاطفی ناپایدار میان والدین و فرزندان، نداشتن بلوغ اجتماعی در سنین کم، کمی اعتمادبه‌نفس و خشونت و درک‌نشدن از سوی خانواده، باعث ایجاد اعتیاد و فساد اخلاقی در دختران شده و با تشدید درگیری‌ها و وقوع ناراحتی روحی درنهایت منجر به ترک خانه از سوی آنان می‌شود.
با توجه به اینکه دختران در سنین نوجوانی و اوایل جوانی روحیه حساسی دارند و بیشتر از اینکه با عقل تصمیم بگیرند از روی احساس و عاطفه این کار را انجام می‌دهند، به گفته روان‌شناسان بالینی احترام به دختران در سن نوجوانی و جوانی، شنیدن صحبت‌ها و برآورده‌کردن نیازهای ابتدایی آنان و دوست‌شدن با فرزندان، ازجمله اقداماتی است که والدین می‌توانند با انجام آنها شرایط آرامی را برای فرزندان خود در محیط خانواده، فراهم آورند و از بروز چنین رفتارهای اشتباهی جلوگیری کنند.
متأسفانه دختران متواری از خانه در معرض آسیب‌های جدی اجتماعی مانند سوء‌استفاده جنسی، خودکشی، خودزنی و قرارگرفتن در خانه‌های فساد هستند؛ ولی تجربه ثابت کرده است که بیشتر دختران فراری پس از ۲۴ ساعت از فرار خود پشیمان می‌شوند، اما دیگر روی برگشت به خانه را ندارند؛ همین عامل علت گرفتاری بسیاری از دختران در دام‌هایی است که برایشان پهن شده است؛ در حالی که والدین از قبل باید شرایطی ایجاد کنند که دختر آنها بتواند به سرعت به محیط منزل بازگردد؛ نه اینکه از ترس تنبیه و تحقیر بیشتر، از بازگشت به منزل وحشت کند.
افزایش مداخله مراکز بهزیستی در جامعه
به گفته مدیران بهزیستی یکی راهکارهایی که برای مقابله با فرار دختران در نظر گرفته شده است، راه‌اندازی خانه‌های سلامت برای حمایت از دختران و حفظ آنان از آسیب‌های اجتماعی است. بیشتر دختران پذیرش‌شده در این خانه، بدسرپرست هستند و تعداد کمی از آنها مشکل فرار از منزل را داشته‌اند.
خدمات تخصصی روان‌شناسی، مددکاری و پزشکی، ازجمله برنامه‌هایی است که برای این دختران در خانه‌های سلامت ارائه می‌شود؛ اما اینکه این خانه‌ها به چه میزان برای کاهش آسیب‌های اجتماعی در بین این قشر مؤثر بوده است را باید از مسئولان جویا شد.
رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی در گفت‌وگو با کیمیای وطن با اشاره به آمار پذیرش فرار دختران از منزل در سال ۹۵ گفت: با مقایسه این آمار در نیمه نخست سال جاری مشخص می‌شود آمار فرار دختران افزایش یافته است؛ به طوری که در این زمان بیش از ۳ هزار دختر از منزل فرار کرده‌اند.
حسین اسدبیگی با اشاره به اینکه در سال جاری تعداد خودروهای اورژانس و همچنین مراکز مداخله در سطح کشور افزایش یافته است، افزود: در سال ۹۵، ۵ هزار و ۳۸ مورد تماس با مرکز اورژانس اجتماعی برقرار شده است. این در حالی است که براساس آمار در ۶ ماه ابتدایی ۹۶ از طریق مرکز مداخله در بحران ۶۴۴، از طریق خط ۱۲۳ یک هزار و ۷۲۷، خدمات سیار ۵۱۵ و درنهایت از طریق مرکز مداخله در بحران نیز ۱۴۴ دختر فراری پذیرش شده‌اند.
فرار دختران فقط منحصر به خانواده‌های فقیر نیست
رئیس پلیس آگاهی استان اصفهان در گفت‌وگو با کیمیای وطن به این مسئله اشاره داشت که براساس تحقیقات صورت‌گرفته، ارتباطات نامتعارف در شبکه‌های اجتماعی، مهم‌ترین علت زمینه‌ساز فرار دختران از منزل است.
سرهنگ ستار خسروی درباره علل و عوامل فرار دختران از منزل گفت: برخی والدین گمان می‌کنند با تأمین خواسته‌های مالی فرزندشان دیگر هیچ مسئولیتی در قبال آنان ندارند و نیازی به ابراز مهر و محبت نیست؛ در حالی که فرزندان بیش از هر چیزی احتیاج دارند نیازهای روحی‌شان از سوی پدر و مادر تأمین شود.
وی افزود: هنگامی که نوجوان احساس کند به این‌گونه نیازهای وی پاسخ داده نمی‌شود، برای رفع آن و دستیابی به یک همدل به افرادی خارج از خانواده متوسل می‌شود.
این مقام انتظامی با بیان اینکه فرار دختران فقط منحصر به خانواده‌های فقیر نیست، بلکه تعداد زیادی از دختران فراری از خانواده‌های متوسط و مرفه هستند، افزود: در گذشته تربیت فرزندان در داخل خانواده و براساس اصول و معیار‌های پذیرفته‌شده خانواده صورت می‌پذیرفت؛ اما در چند سال اخیر و با کمترشدن ارتباطات روزانه اعضای خانواده با یکدیگر، شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌های ماهواره‌ای و گروه دوستان، نقش پررنگی در تربیت فرزندان ایفا می‌کنند.
الگوپذیری نوجوانان دختر از همسالان بیش از اعضای خانواده است
وی بیان داشت: به این ترتیب فرزندان بر سر دو راهی خانواده و اجتماع قرار می‌گیرند و ممکن است راه خطا را برگزینند؛ زیرا الگوپذیری نوجوانان دختر از همسالان بیش از اعضای خانواده است که این الگوپذیری در صورت وجود همسالان بزهکار می‌تواند پیامدهای جدی و خطرناکی را به دنبال داشته باشد.
سرهنگ خسروی ارتباطات نامتعارف و خارج از حدود شرعی در شبکه‌های اجتماعی را مهم‌ترین علت زمینه‌ساز فرار از منزل ذکر کرد و گفت: افراد شیاد و سودجو در شبکه‌های اجتماعی با انواع و اقسام مانورهای متقلبانه و شیوه‌های خاص، دختران نوجوان را اغفال می‌کنند و موجبات فرار از منزل و درنتیجه غوطه‌ور شدن آنها در باندهای فساد و فحشا را فراهم می‌آورند؛ به همین دلیل نظارت بر رفتار فرزندان در فضای مجازی توسط والدین از اهمیت بسیاری برخوردار است.
وی دوره نوجوانی را یکی از سخت‌ترین دوران زندگی هر انسانی برشمرد و عنوان داشت: نوجوانان در این برهه از زندگی خود با ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند، به سادگی قادر به تشخیص خوب از بد نیستند و با هیجان‌پذیری و روحیه سرکش خود به شدت از دیگران پیروی می‌کنند و رفتارهای پرخطری را از خود بروز می‌دهند.
رئیس پلیس آگاهی استان اظهار داشت: والدین می‌بایست در هر حال پناهگاهی امن برای فرزندان خود باشند و اگر نوجوان یا جوانی به اشتباه مرتکب فرار از منزل شد زمینه بازگشت او را به منزل فراهم و سعی کنند علت را جست‌وجو و آن را حل کنند.
هر خانواده ایرانی، نیازمند مشاوره و مددکارهای اجتماعی رایگان است
معاون پژوهشی حوزه علمیه الزهرا(س) با بیان اینکه هریک از خانواده‌های ایرانی، نیازمند مشاوره و مددکارهای اجتماعی به صورت رایگان هستند، به نقش مددکاران و مشاوران مذهبی اشاره کرد و گفت: جای رشته‌های تأثیرگذار تربیتی دینی دختران به عنوان مادران آینده برای هدایت خانواده، در رشته‌های دانشگاهی کشورمان خالی است.
وی افزود: مراکز علمی باید از بعضی نگاه‌های سکولاری به معضلات اجتماعی خارج شوند و باورهای دینی را چاشنی نوآوری‌های علمی کنند.
حجت‌الاسلام یاوری بر این باور است که تربیت فرزندان براساس پایبندی به اصول و اعتقادات مذهبی، آموزش به خانواده‌ها و والدین درباره نحوه برخورد و ارتباط با فرزندان، توجه و رسیدگی بیشتر به نهاد خانواده و سعی در رفع مشکلات مختلف فرهنگی، اقتصادی و تربیتی آنها، ایجاد مراکز شبانه‌روزی برای نگهداری دختران فراری و اعمال مجازات سنگین برای گردانندگان باندهای فساد و فحشا ازجمله راهکارهای برون‌رفت از این معضل
است.
تأملی دیگر…
به گفته کارشناسان مسائل خانواده مسائلی همچون اعتیاد پدر و طلاق والدین، احساس کمبود عاطفی، بی‌سوادی والدین، ناآگاهی آنان از شیوه‌های تربیتی، کنترل‌نکردن و نظارت درست نداشتن والدین، ناملایمات و تنبیهات ناپدری یا نامادری، بی‌توجهی والدین به نیازهای فرزندان، آشنانبودن والدین با خطرات و آسیب‌هایی که فرزندان را در بیرون از خانه تهدید می‌کند و فقدان مهارت‌های اجتماعی، به‌ویژه مهارت حل مسئله، از مهم‌ترین عوامل بروز پدیده فرار از منزل است.
فرار از خانه خود یک روش حل مسئله، اما روشی نادرست است. این روش حل مسئله محصول تفکر سیاه و سفید است. آنها فرار می‌کنند تا با چیزی که هیجان منفی در آنها ایجاد می‌کند، مواجه نشوند. درواقع آنها از حل مسئله فرار می‌کنند. آنها بیشتر تکانشی‌تر از همسالان خود هستند و بدون فکر دردسترس‌ترین راه‌حل را انتخاب می‌کنند.
در بررسی‌ها و تحقیقات صورت‌گرفته مشخص شده است که بیشتر مجرمان، افرادی دورشده از دین هستند و در خانواده‌هایی پرورش یافته‌اند که در آنها ارزش‌های معنوی کم‌رنگ شده و ارزش‌های مادی جای آن را گرفته است؛ بنابراین یکى از دلایل و ریشه‌هاى ایجاد همه بلایاى فرهنگى و اجتماعى در جامعه، مسئله فراموشی خداست. اگر آمار طلاق، دزدى و همه انحرافات اخلاقى و جنسى که نمونه‌های بارز انحطاط و ناهنجارى‌هاى فرهنگى هستند، در جامعه‌ای افزایش می‌یابد، به دلیل رواجِ فراموشى خدا در بین افراد آن جامعه است. اگر یک نگاه جامعه‌شناسانه و دقیق به معضلات اجتماعى و انحرافات اخلاقى داشته باشیم، بسیارى از آنها ریشه در همین مسئله دارد؛ زیرا یکى از عوامل عمده و مهم بازدارنده انسان از گناه و فساد و فرومایگى اخلاقى، یاد خداست. اگر یاد خدا نباشد، شیطان همنشین انسان مى‌شود.
