شخصیت انسان‌ها در گرو شهرنشینی
وحید صادقی
مشاور اقتصادی شهردار اصفهان گفت: شهرها بخشی از شخصیت انسان‌ها را نشان می‌دهند و در ایران بسیاری از شهرهای تاریخی به شهرهای دولتی و محل سکونت مهاجران تبدیل شده و اطراف آن تنها لایه‌ای از پیشرفت مشاهده می‌شود.
عبدالحسین ساسان در چهارمین نشست مدیران شهرداری نصف جهان با موضوع «برنامه ریزی خوشه‌ای در شهر اصفهان» اظهار داشت: از سال ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ همه شهرهای پیشرفته دچار مشکلاتی از جمله رکود، ترافیک و آلودگی و دیگر موارد شدند و اکنون ما با آن‌ها مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه تمدن بشریت با تئوری و عمل شکل گرفت، افزود: هیچ‌گاه نمی‌توان از عمل در پیشرفت تمدن صرف نظر کرد، شاید برخی موارد در عمل غیرقابل اجرا به نظر برسد اما باید به آن‌ها اندیشید زیرا انسان درحال حرکت تغییر می‌کند و شهرداری‌ها یکی از سرعتی‌ترین نهادهای کشور در پیشرفت هستند.
مشاور اقتصادی شهردار اصفهان ادامه داد: نمی‌توان در این زمینه به صورت ایستا و ساکن فکر کرد بنابراین باید شهرداری‌ها به حوزه عمل بیشتر ورود داشته باشند و فقط درگیر مسائل تئوری نباشند. اگرچه این تئوری‌ها سنگین یا غیرقابل تصور باشد باز هم باید به آن اندیشید.
وی تصریح کرد: امروزه شهرها بخشی از شخصیت انسان‌ها را نشان می‌دهند و اینکه شما اهل کدام شهر باشید می‌تواند شخصیت شما را نمایان کند. این حرف مصداق سخن چرچیل است که می‌گوید “ما شهرها را می‌سازیم و شهرها ما را می‌سازند”.
ساسان با بیان اینکه اروپا در خلق تئوری‌های شهرسازی پیشتاز بوده، افزود: پارک‌ها، مغازه‌ها و ساختمان‌ها امروزه روحیات فرزندان و زندگی ما را تشکیل می‌دهد و نباید از این مسئله غفلت کرد اما باید از تئوری‌ها در این زمینه استفاده کرد.
وی با اشاره به دوران پس از جنگ جهانی دوم در اروپا گفت: در آن زمان تقریباً تمام کسب و کارها از رونق افتاده بود و رکود در جامعه بیداد می‌کرد برای همین عده‌ای با تصور اینکه باید به اقتصاد پول تزریق کرد تا از رکود خارج شود، روی صنعت خودروسازی متمرکز شدند.
مشاور اقتصادی شهردار اصفهان بیان کرد: به دنبال این امر و با گسترش اتومبیل‌سازی، خیابان‌ها و به مرور مشکل ترافیک پیش آمد و شهرداری‌ها برای حل این بحران به میان آمدند و برای حرکت ماشین‌ها راه می‌ساختند تا مجدد به دوران رکود بازنگردند.
وی با بیان اینکه در این وضعیت طبیعت دچار مشکل شد، افزود: وجود اتومبیل‌های بسیار، خودپالایی طبیعت را به وقفه انداخت و وارونگی هوا و آلودگی در سال ۱۹۶۰ در لندن ۵ هزار نفر را روانه بیمارستان کرد.
ساسان با بیان اینکه آمار تلفات و بیماری‌های انسانی به‌دلیل آلودگی در ایران اعلام نمی‌شود، گفت: در آمریکا که مادر اجرای این طرح بود نیز مشکلاتی از این قبیل به وجود آمد و در دهه ۱۹۶۰ تعداد ۱۲۵ کلان‌شهر آمریکا ۴۱ میلیون شغل داشت و اکثر شهرنشینان به روستا مهاجرت کردند و این پدیده‌ای است که امروز در ایران شاهد آن هستیم.
مشاور اقتصادی شهردار اصفهان با بیان اینکه تجربه‌های بشری یکسان است، اظهار داشت: در ایران بسیاری از شهرهای تاریخی به شهرهای دولتی و محل سکونت مهاجران تبدیل شده و فقط اطراف شهر لایه‌ای از پیشرفت مشاهده می‌شود.
وی تمدن را مترادف شهری‌گری دانست و بیان کرد: در آن زمان تمدن و شهرها در خطر بود برای همین برنده جایزه نوبل سال ۱۹۸۶ گفت: “ما فقط به خاطر قدرت عادت زنده‌ایم وگرنه انسان نمی‌توانست در چنین شهرهایی که مملو از ترافیک و آلودگی و فساد است، زندگی کند”.
ساسان تصریح کرد: در سال ۱۹۶۲ وزیر حمل و نقل وقت انگلستان، گروهی از اقتصاددانان و روان‌شناسان اجتماعی را دعوت کرد تا دلایل مشکلات را بررسی کنند و درنهایت تشبیهی خلق کردند که به نوعی نقطه عطف علم شهرسازی است.
وی با بیان اینکه در آن زمان شهرها را به بیمارستانی قدیمی تشبیه کردند، افزود: اگر قرار باشد این ساختمان قدیمی به محلی جدید تبدیل شود، به تبع هرکسی زودتر وارد آن شود جای بهتری را برای خود انتخاب خواهد کرد. برای مثال اورژانس که بیشترین مراجعات را دارد در بالاترین نقطه قرار گیرد و مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
مشاور اقتصادی شهردار اصفهان بیان کرد: همین اتفاق در شهرها و ایران نیز رخ می‌دهد، پدیده درست انتخاب نشدن جایگاه هر ساختمان در شهرها می‌تواند مشکلات آن را اضافه کند. برای مثال در حوزه ترافیک روان سازی انجام می‌شود اما همچنان مشکل در اصل خود باقی است.
وی گفت: هرچند در آن زمان شرایط بسیار حساس شده بود اما راه حل آن پیدا شد و تئوری‌های بسیاری در برنامه‌ریزی شهری و شهرسازی مطرح شد و تصمیم گرفتند دست از امور فانتزی و تصنعی برداشته و عاقلانه و منطقی عمل کنند.
ساسان با تاکید بر حفظ منطق چیدمانی ساختمان‌ها اظهار داشت: باید برحسب آمارها و میزان مراجعات، مکان‌ها را انتخاب کرد تا شکلی منطقی به خود گیرد. برای مثال در حوزه ترافیک به جای پرداختن به فرعیات آن و روان‌سازی، به اصل موضوع ترافیک پرداخته شود و اینکه چگونه می‌توان آن را حذف کرد.
مشاور اقتصادی شهردار اصفهان ادامه داد: باید با مالکان زمین‌ها تعامل داشت و به آن‌ها نشان داد زمین‌شان برای چه کاربری ممتاز بوده و قابل استفاده است برای همین در انگلستان با آمارگیری مبدأ و مقصد مسافران، فهمیدند بیشترین فرایند ترافیک برای رسیدن به چه مقصدی است.
وی افزود: در شهرهای بزرگ بیشترین تردد از منزل به مدارس صورت می‌گرفت برای همین سعی کردند این فاصله را کاهش دهند و در محلات زمینی را به مدارس اختصاص دهند که بعدها تئوری محلات جدید از دل آن بیرون آمد.
ساسان تصریح کرد: به مرور شهرهای زیادی برای پاسخگویی به نیازهای مردم ساخته شد که هدف خاصی را دنبال می‌کرد و هزینه سرانه شهرنشینی را کاهش داد و کمتر از ۳۰ درصد از فضا در این شهرها برای پارکینگ و گذرگاه‌ها درنظر گرفته شده بود.
وی افزود: بیماری‌های شهری در این شهرها کم شده بود و فرایند پیر شدن و میانسالی با سرعت کمتری در مقایسه با شهرهای مرکزی رشد می‌کرد همچنین فضای سبز و فضای ورزشی بسیاری در آنجا وجود داشت.
مشاور اقتصادی شهردار اصفهان با بیان اینکه اگر شهرها با برنامه‌ریزی ساخته شود به مراتب قیمت زمین کاهش خواهد یافت، گفت: این شهرها با نام “شهرهای برنامه‌ریزی خوشه‌ای” ایجاد شد و به مرور زمان به اسامی مختلفی همچون “برنامه‌ریزی پایدار شهری” و چند نام دیگر تغییر کرد و مقالات بسیاری در این زمینه وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: در برنامه‌های “تد تاکس” نیز چندین گفت‌وگو پیرامون برنامه‌ریزی شهری وجود دارد که مفید بوده و قابل ارزیابی است.
ساسان تصریح کرد: هرچند در تمام این برنامه‌ها و تئوری‌ها صحبت از ساخت شهرهای جدید است اما ما متکفل شهرهای قدیمی هستیم که باید برای آن‌ها فکری کرد و برای محلات بافت فرسوده برنامه‌ای قابل اجرا تدوین کرد.
