جمعیت استان اصفهان جوان ولی آهنگ رشد جمعیت نگران کننده است

فرزانه افسرطه

یکی از فاکتورهای مهم برنامه ریزی در کشورها، توجه به میزان و نرخ رشد جمعیت، پراکندگی و تراکم جمعیت در مناطق مختلف یک کشور و وضعیت سنی هر جمعیت است. امروزه مباحث جمعیت شناسی بعنوان یک موضوع استراتژیک در سطح ملی و بین المللی مطرح است و کارشناسان با دقت نظر در پارامترهای جمعیت شناختی می توانند برای برنامه ریزی و تصمیم گیری گام بردارند. در راستای بررسی وضعیت جمعیت در استان اصفهان به گفتگو با مدیرکل اداره ثبت احوال استان اصفهان می پردازیم.

نگرانی مسوولان از کاهش جمعیت

حسین غفرانی کجانی، مدیرکل اداره ثبت احوال استان اصفهان در تشریح روند تغییرات کلی جمعیت در استان، با اشاره به عوامل موثر در ساختار جمعیتی استان اصفهان و کشور که در سالهای اخیر اتفاق افتاده، از سه رخداد جمعیتی نام برد که اولین رخداد در سال ۱۳۴۶، با بالا رفتن سن ازدواج از ۱۵ سال به ۱۸ سال در زنان و از ۱۸ سال به ۲۰ سال در مردان بود که اولین سیاست کنترل جمعیت و جلوگیری از افزایش جمعیت بود. وی دومین برهه را در سال ۱۳۵۸ بعد از انقلاب اسلامی اعلام کرد که این سیاست رها شد و منجربه افزایش جمعیت تا سال ۶۵ گردید و جمعیت کشور با یک انفجار جمعیتی در این سالها مواجه شد. همچنین، نرخ رشد جمعیت استان به بالای ۴ درصد رسید که نرخ جانشین جمعیت باید ۱/۲ ، بعنوان رشد طبیعی باشد. درحالی که نرخ رشد به دو برابر رسید و مسوولان را برآن داشت تا اقدام به برنامه ریزی برای کاهش جمعیت و اعمال سیاست های تنظیم خانواده کنند. این اقدام در سال ۱۳۶۸ آغاز شد و در ابتدای دهه ۷۰ و ۷۱، سیاست کنترل جمعیت با اثر زود بازده به نتیجه رسید که متعاقبآ در سال ۷۵، نتایج این سیاست نشان داد که در برنامه کنترل جمعیت، موفق بوده ایم. اما پس از آن، نگرانی هایی در مورد کاهش جمعیت مطرح شد تا اینکه در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳، درپیگیری فرمان مقام معظم رهبری با ابلاغ سیاست های کلی جمعیت، مسوولان درصدد تنظیم سیاست هایی برای افزایش جمعیت برآمدند. در این راستا، شورای راهبردی جمعیت به ریاست استانداران و دبیری ادارات کل ثبت احوال در هر استان تشکیل شد.

کاهش نرخ رشد جمعیت به کمتر از ۱

غفرانی با بیان آنکه شورای راهبردی جمعیت در استان اصفهان با ۵ کمیته ، سیاست های جمعیتی را دنبال می کند، به تشریح روند تغییرات جمعیت استان پرداخت. وی گفت: جمعیت استان در سال ۱۳۳۵، یک میلیون و ۲۲۱ هزار و ۱۷۹ نفر بود و در سال ۱۳۶۵، به ۳ میلیون و ۲۸۸ هزار و ۷۳۴ نفر رسید که نرخ رشد جمعیت در سرشماری سال ۶۵، ۲/۴بوده است اما در سال های ۷۵، ۸۵، ۹۰ و ۹۵، همچنان روند رو به کاهش نرخ رشد جمعیت را شاهدیم. چنانچه، در سال ۹۵، نرخ رشد جمعیت استان اصفهان به ۹۷/۰ درصد، یعنی کمتر از ۱ رسید.

استان اصفهان، ششمین استان سالمند کشور

مدیرکل ثبت احوال استان در پاسخ به پرسش خبرنگار کیمیای وطن راجع به وضعیت سالمندی جمعیت در استان اصفهان، اظهار کرد: اصفهان، ششمین استان سالمند کشور بعد از استان های گیلان، مازندران، همدان و مرکزی است و رشد سالمندی در استان، ۷ درصد است. بعبارتی، ۷ درصد از جمعیت استان را سالمندان تشکیل می دهند و اگر این جمعیت افزایش یابد، در سال های آینده دچا بحران جمعیت خواهیم شد. وی در مورد کل کشور گفت: پیش بینی می شود که در سال ۲۰۵۰، جمعیت بالای ۶۵ سال، ۲۰ تا ۲۵ درصد جمعیت کشور را تشکیل دهند و ژاپن با ۳۷ درصد جمعیت ، پیرترین کشور جهان خواهد بود.

جمعیت استان اصفهان در پنجره طلایی

وی اذعان داشت: در حال حاضر از لحاظ ساختار جمعیتی، استان اصفهان سالمندان در بهترین وضعیت بسر می برد و در پنچره طلایی جمعیت قرار دارد که یک ساختار موقتی با پایداری ۴ دهه است. وی شروع این پنجره طلایی را از سال ۱۳۸۵ در استان اعلام نمود و خاطرنشان کرد: جمعیت استان جوان است. زیرا هرگاه یک سوم جمعیت خارج از سنین فعالیت، یعنی زیر ۱۵ سال و بالاتر از ۶۵ سال باشد، از طرفی بیشتر از دوسوم جمعیت در سنین ۱۵ تا ۶۴ سال که سنین فعالیت است، قرار بگیرند، این جامعه از جمعیت جوان برخودار است. غفرانی، جمعیت فعلی استان اصفهان را دارای پتانسیل ها و فرصت های مناسب برای ایجاد اشتغال و برنامه ریزی های آینده دانست که اگر از این ظرفیت جمعیتی دور شویم، باید نگران آینده باشیم.

۷ درصد جمعیت استان در سنین سالمندی

وی جمعیت سالمند استان را ۷ درصد، جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال را، ۷۰ درصد و جمعیت زیر ۱۵ سال را ۲۲ درصد اعلام نمود و افزود: چنانچه رشد چمعیت باهمین آهنگ پیش رود و در آینده کاهش یابد، آهنگ خطر ورود به سالمندی در دهه ۱۴۲۰ تا ۱۴۳۰ شنیده خواهد شد. وی با اذعان به اینکه ضریب سالمندی استان از گذشته تاکنون، همواره رو به رشد بوده، جمعیت سالمند استان اصفهان در سال های ۶۵، ۷۵، ۸۵، ۹۰ و ۹۵ را ۵/۳، ۸/۴، ۸/۵،۵/۶ و ۱/۷ درصد اعلام کرد و تصریح کرد: چنانجه این عدد به بالای ۱۲ درصد برسد، به آثاری از جامعه سالمندی رسیده ایم. وی در پاسخ به این پرسش که برنامه ریزی وزارت کشور و سازمان های متولی چگونه بوده است، با اشاره به گزارش عملکرد شوراهای راهبردی جمعیت، از برنامه ریزی کلان وزارت کشور و دستگاه ها برای برنامه ریزی کلان در دو بعد رفع موانع رشد جمعیت و افزایش نرخ باروری خبر داد و گفت: یکی از موانع ازدواج و باروری، تحصیلات است و شرایطی باید مهیا شود تا نگرانی برای فرزند آوری در دوران تحصیل وجود نداشته باشد. همچنین، تاثیر عوامل طلاق و بیکاری را نمی توان نادیده گرفت. وی افزایش هجوم روستائیان به شهرها و مشکلات شهر نشینی، رشد نرخ طلاق در سالهای ۷۵ تا ۹۴ و ناباروری ۲۰ درصد جمعیت در سن ازدواج را از دیگر عوامل کاهش جمعیت نام برد و با اشاره به تاثیر قابل توجه اشتغال بانوان در کاهش جمعیت، فراهم نمودن تسهیلات و پشتیبانی بویژه تا ۵ سالگی کودک، حمایت های بیمه ای و مشاغل دورکاری و شرایطی که مانع تاثیر فشارکاری بر فرزندآوری شود را توصیه نمود.

مدیرکل ثبت احوال استان اصفهان گفت: ایران رتبه ۱۸ جمعیت در جهان را دارد و استان اصفهان ۴/۶ جمعیت کشور را دارد. وی افزود: در طول ۳ سال گذشته نرخ کاهش جمعیت سالیانه استان، بیش از پیش محسوس و بارز بوده است.