جای خالی «خانه به دوش»

هامون رشیدیان

شاید باورش سخت باشد اما رمضان ۱۴ سال پیش بود که سریال «خانه به دوش» توانست سبک جدید از سریال‌های طنز را رقم بزند. پشت پرده این سبک جدید هم کسی نبود جز رضا عطاران.

عطاران بازیگر بی نظیری است، در کارنامه هنری او به وضوح می‌توان نقش‌هایی به شدت متفاوت را دید. او که کارش را از برنامه‌های طنز شروع کرده بود در میانسالی با درخشش در فیلم‌هایی به شدت جدی توانست خود را به عنوان بازیگری تراز اول معرفی کند. با این حال او هیچگاه از بازی در نقش‌های کمدی هم دست نکشید و همچنان در کنار آثار جدی در آثار کمدی هم به ایفای نقش می‌پردازد.

عطاران بعد از موفقیت‌هایی که به عنوان بازیگر در آثار طنز تلویزیونی کسب کرد وارد عرصه سریال شد. او بعد از موفقیت سریال‌هایی همچون مجید دلبندم، سیب خنده و کوچه اقاقیا سریال «خانه به دوش» را برای ماه رمضان ساخت. «خانه به دوش» فصلی تازه در سریال‌های ماه رمضانی بود که بعدتر به عنوان سبک خاص عطاران شناخته شد و البته با قطع همکاری او با رسانه ملی هیچگاه ادامه پیدا نکرد.

خانه به دوش

سریال «خانه به دوش» در سال ۱۳۸۳ از شبکه سوم سیما پخش خود را آغاز کرد. عطاران علاوه بر کارگردانی این مجموعه تلویزیونی به عنوان بازیگر و نویسنده نیز در آن حضور داشت. البته بعدها مریم امیرجلالی یکی از بازیگران این سریال عنوان کرد که نویسنده این سریال اصغر فرهادی بوده است و عطاران نیز صحبت‌های امیر جلالی را تأیید کرد هر چند که خود فرهادی هیچگاه در این زمینه اظهار نظری نکرد.

داستان

سریال «خانه به دوش» که هنوز هم برخی از تکه‌کلام‌های آن در شبکه‌های اجتماعی رواج دارد، زندگی دو خواهر را روایت می‌کرد که فاصله طبقاتی زیادی با هم داشتند. این دو خانواده با وجود این اختلاف طبقاتی همواره با هم در رقابت بودند. تضاد میان دو قشر ثروتمند و فقیر به یکی از جذابیت‌های اصلی داستان تبدیل شده بود که با طراحی موقعیت‌های و دیالوگ‌های طنز تلاش شده بود از تلخی‌های داستان کاسته شود.

فیلمنامه این سریال توسط رضا عطاران نوشته بود و داستان مردی به نام «ماشاءالله» را روایت می‌کرد که در تأمین معاش خود و خانواده‌اش با مشکلات مالی مواجه است. او به طور اتفاقی با آقای بیات آشنا می‌شود و به پیشنهاد «بیات» پولی را برای سفر و کار در کشور مالزی به او می‌دهد اما بیات کلاه بردار از آب در می‌آید و این تازه شروع مشکلات ماشاءالله است. ایرج محمدی و مهران مهام تهیه‌کنندگی سریال «خانه به دوش» را برعهده داشتند و بازیگرانی چونحمید لولایی، مریم امیرجلالی، علی صادقی، آناهیتا همتی، خشایار راد، بهنوش بختیاری، غلامحسین لطفی و فلور نظری در آن ایفای نقش کرده بودند.

حمید لولایی که پس از موفقیت در سریال زیر آسمان شهر و نقش خشایار مستوفی مدتی بود نقش درخشانی را ایفا نکرده بود با این سریال توانست بار دیگر خود را به عنوان بازیگری توانمند معرفی کند. در این میان موفقیت سریال «خانه به دوش» در جذب مخاطب باعث شد تا عطاران در ماه رمضان سال‌های بعد نیز دو سریال «متهم گریخت» و «بزنگاه» را برای تلویزیون بسازد؛ اما حواشی سریال «بزنگاه» در رمضان ۸۷ و موضع تلویزیون در سال‌های بعد، باعث شد تا این سریال آخرین مجموعه‌ای باشد که او برای تلویزیون کارگردانی می‌کند؛ این در حالی است که به باور بسیاری از منتقدان آثار نمایشی، در ۱۰ سال اخیر جای مجموعه‌های طنزی همانند سریال‌های عطاران در تلویزیون بسیار خالی شده و کمتر سریال طنز رمضانی همانند این سه‌گانه عطاران در یاد مخاطبان باقی مانده است.

حالا بعد از گذشت ۱۳ سال و شکست بسیاری از سریال‌های مناسبتی ماه رمضان جای خالی آثاری مانند «خانه به دوش» در تلویزیون به شدت احساس می‌شود. امیدواریم در آینده‌ای نه چندان دور بازهم شاهد حضور رضا عطاران در تلویزیون باشیم.