فیلم ” فارغ‌التحصیلی” و نمایش فروپاشی خانواده
زینب دبیری
شش فیلم، شش نگاه با موضوع سینمای مستقل جهان به همت دفتر تخصصی سینما سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان روز شنبه ۱۹ خرداد به نمایش، نقد و بررسی فیلم “فارغ‌التحصیلی” به کارگردانی کریستین مونجیو از سینماگران رومانی اختصاص داشت.
“فارغ التحصیلی” فیلمی از زندگی معمولی انسان‌ها و نوع نگرش آنها به زندگی است در فیلم بیننده هیچ چیز غیرعادی را مشاهده نمی‌کند چرا که همه چیز عادی هستند اما آنچه در زیرپوست این جریان قرار دارد نشان دادن فساد و از هم گسیختگی است که در جامعه رومانی ایجاد شده است.
کریستین مونجیو کارگردان این فیلم سعی دارد داستان خود را با داستان‌های معمولی شروع کند در “فارغ التحصیلی” با شخصیت “رومئو” پزشک و پدرالیزا، دختری به نام “الیزا” روبرو هستیم که داستان حول محور این دو می‌چرخد.
پدر سعی دارد دخترش را که دانش‌آموز درس‌خوانی است برای ادامه تحصیل به دانشگاه کمبریج بفرستند تا از فسادی که به گفته خودش در رومانی فراگیر شده فرار کند اما در این حین دختر مورد حمله چند نفر قرار گرفته و از نظر روحی آسیب شدیدی می‌بیند.
اینجاست که داستان وارد بخش بحرانی می‌شود، پدر یا همان رومئو برای قبولی دخترش به هر دری می‌زند و سعی می‌کند با جور کردن پارتی از طریق پلیس و جلو انداختن فردی که در نوبت پیوند کبد قرار دارد مسئولان آموزش و پرورش را وادار به انجام این کار کند، در عین حال به رابطه پنهانی او با یکی از معلمان دخترش اشاره می‌کند و به گونه‌ای سعی دارد تا انحطاط اخلاقی او را به ما نشان دهد، در پایان فیلم رومئو دیگر آن شخصیت دوست‌داشتنی و مظلوم نیست بلکه تبدیل به شخصیتی شده که خودش سعی دارد به نوعی از آن فرار کند.
سیاوش گلشیری کارشناس سینما و مدرس فیلم‌نامه نویسی در رابطه با این فیلم، گفت: فارغ التحصیلی فیلم واقع‌گرایانه است که در آن هیچ کدام از حرکات افراد کنترل شده نیستند به عبارتی سعی شده در این فیلم از پیچیدگی شخصیت و رفتار انسانی استفاده شود.
وی ادامه داد: در داستان مشاهده می‌کنید که رومئو به خاطر دخترش شغل، اعتبار، خانواده و … همه را از دست می‌دهد و به عبارتی تمام تلاش او بی‌نتیجه مانده است.
شکل‌گیری شخصیت‌های سیاه و سفید
گلشیری با اشاره به نقد حکومت کوچک در فیلم ” فارغ‌التحصیلی” بیان کرد: رومئو در این فیلم خودش با دست خودش موجب ایجاد اتفاقات مختلف در زندگیش می‌شود، در فیلم با آدم‌هایی روبرو هستیم که پردازش شخصیت آنان توسط تماشاگر پذیرفتنی است و به عبارتی سیاهی و سفیدی هر دو با هم قابل تعریف است.
وی با اشاره به اینکه در این فیلم نقش کارگردان و فیلم‌ساز به خوبی حذف شده است، تصریح کرد: در فیلم تلاش شده با بازیگران به خوبی با یکدیگر صحبت کرده و اظهارنظرها نیز مصداقی نیست و لحظات کوچک، عمیق و تاثیرگذار فیلم به خوبی نمایش داده شود.
این منتقد سینما اظهارداشت: کارگردان در این فیلم تلاش می‌کند تا از یک بحران و پرداختن به آن به یک نگاه شخصی برسد و سعی دارد تا با پرهیز از شعارگویی و پرداخت بدون واسطه به وضعیت به داستان‌گویی بپردازد.
“فارغ‌التحصیلی” و پنهان‌کاری انسان‌ها
وی با بیان اینکه “فارغ‌التحصیلی” فیلمی در رابطه با پنهان‌کاری انسان‌ها است، افزود: رومئو مردی است که رابطه او با همسر، مادر، دختر، معشوقه و … به تصویر کشیده شده است و به عبارتی او این قصه را برای آشکارشدن این روابط پنهانی روایت می‌کند.
گلشیری با اشاره به شکسته شدن پنجره در ابتدای فیلم و یا ادامه شکسته شدن شیشه ماشین و اتفاقاتی از این دست در داستان، اظهارداشت: شاید در نگاه اول ذهن تماشاگر به سمت همان افراد بزهکار که به دختر رومئو حمله کرده‌اند باز گردد اما واقعیت این است که تمام این اتفاقات توسط پسر معشوقه رومئو که به رابطه پنهانی او با مادرش پی برده انجام می‌گیرد.
وی با اشاره به سینمای اصغر فرهادی و مقایسه او با این کارگردان، گفت: در سینمای فرهادی تصادف وقتی است که پنهان می‌شود، اما در آثار این کارگردان اهل رومانی پنهان‌کاری با پرداخت شخصیت شکل می‌گیرد و هرچه جلوتر می‌رود این پنهان‌کاری بیشتر می‌شود.
این منتقد سینما ادامه داد: در بسیاری از آثار مونجیو در مقایسه با فرهادی شاهد جلوتر بودن خالق اثر از مخاطب هستیم این کارگردان اتفاقی که برای شخصیت رخ می‌دهد را به مخاطب ارائه می‌دهد تا او آن را بفهمد.
وی در رابطه با ارائه تصویر روانشناسانه این کارگردان در بسیاری از آثار خود، گفت: در فیلم ” فارغ‌التحصیلی” زمانی که رومئو دخترش را برای شناسایی مظنونین به تجاوز به اداره پلیس می‌برد در شیشه روبروی دختر تصویر محو او را در شیشه مشاهده می‌کنید که شاهد خردشدن فرزندش است.
گلشیری با اشاره به صحنه کتابخانه و صحبت زن و شوهر یا به عبارتی پدر و مادر الیزا با یکدیگر، بیان کرد: مادر به افسردگی شدیدی مبتلا است و بیشتر زمان خود را در خانه سپری می‌کند، بیننده در همان ابتدای فیلم شاهد فقدان رابطه در این داستان است.
وی با اشاره به شباهت این فیلم به فیلم “جدایی نادر از سیمین” فرهادی، گفت: در فیلم فرهادی فروپاشی با مراحل مختلف همراه است، سیمین تلاش می‌کند تا نادر را با خود همراه کند در صحنه پایانی که پدربزرگ فوت می‌کند می‌توان به خوبی نوع رابطه را پیدا کرد.
گلشیری در رابطه با نوع قهرمان سازی “مونجیو” در فیلم‌هایش، گفت: قهرمان‌های این کارگردان مانند قهرمانان اسطوره‌ای نیستند و بسیاری از آنان نیز شخصیت اصلی داستان نیستند. در فیلم” فارغ‌التحصیلی” دختر شخصیت اصلی داستان نیست اما شخصیت یاریگر یا کمک‌کننده به عنوان شخصیت اصلی معرفی می‌شود.
گفتنی است؛ “شش فیلم، شش نگاه” به همت دفتر تخصصی سینما سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان از ۱۸ تا ۲۴ خردادماه در کتابخانه مرکزی به اکران فیلم‌های سینمای مستقل جهان می‌پردازد.
