آسیب های مدیریت
سرمقاله به قلم مدیر مسئول
از شعارهای مهم و پر طمطراقی که مدیران رده اول در هر دوره و دولتی سرمی دهند و از نظر خودشان هم به آن عمل می کنند شایسته سالاری است چنانچه در فرآیند مدیریت اسلامی یکی از مهم ترین نکات در خور تأمّل انتخاب شایسته ترین افراد برای مسؤولیت های سالم در جامعه اسلامی است تا از یک سو اشتباهات و انحرافات احتمالی به حداقل برسد و از سوی دیگر جامعه در مسیر رشد و شکوفایی قرار گیرد.زیرا توسعه و پیشرفت هر جامعه ای مرهون موفقیّت های به دست آمده از ناحیه مدیریت است. آسیب شناسی مدیریت، یعنی شناخت اشکالاتی که در حوزه دولت ها متوجه امور اداری، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می شود.یکی از آسیب های مهمی که در کمین همه انسان ها مخصوصا صاحبان قدرت است تکبّر و خودخواهی است همان چیزی که می تواند یک مدیر را ساقط کند و از مسیر انسانی دور کند، افراد را از او دور نماید و از نظر و دیدگاه مصلحان محروم نماید که نهایتش به تعبیر احادیث هلاکت است. دیگر از آسیب هایی که مسؤولین و مدیران را از مسیر اصلی حکومت و مدیریت منحرف می سازد، جدایی میان مسؤولین و مردم است. امام علی(ع) در سیره خود همواره کارگزاران و مسؤولین حکومتی را نسبت به این آسیب مهم هشدار می داد و به آنان می فرمود که میان خود و عموم مردم نباید هیچ گونه فاصله و مانعی قرار دهید. آن حضرت خطاب به مالک اشتر می فرماید:
«فلا تطوّلنّ احتجابک عن رعیّتک فانّ احتجاب الولاه عن الرّعیّه شعبه من الضّیق و قلّه علمٍ بالامور و الاحتجاب منهم یقطع عنهم علم ما احتجبوا دونه فیصغر عندهم الکبیر و یعظم الصّغیر و یقبح الحسن و یحسن القبیح و یشاب الحقّ بالباطل؛ هیچ گاه خود را به مدّت طولانی از مردم پنهان مکن، زیرا دور بودن مدیر و مسئول(زمامداران) از چشم عموم مردم خود موجب نوعی محدودیّت و بی اطلاعی نسبت به کارهای مملکت است. پنهان شدن زمامداران آگاهی آنان را نسبت به بسیاری از مسائل از بین می برد، در نتیجه بزرگ نزد آنان کوچک و کوچک نزد آنان بزرگ می شود و نیز کار نیک زشت و کار زشت زیبا جلوه داده می شود و حق با باطل آمیخته می گردد.»البته این با مردم بودن با آنچه امروز مرسوم است فرق می کند زیرا مسئولان بیشتر برای افتتاح و کلنگ و … در جمعیتی حضور رسمی پیدا می کنند و همان وقت هم عناصری اجازه نزدیک شدن مردم به مدیر و مسئول را نمیدهند لذا آن رابطه ای که باید برقرار نمی شود.در هر حال مدیریت پسندیده در اداره امور باید پاسخگوی نیازها و پرسش ها و جهت دهنده مسیر توده های مردم باشد که با ایجاد ارتباط امکان بررسی نیازها و پاسخگویی بوجود می آید مدیران مراقب باشند از این موهبت محروم نشوند.از دیگر آسیب های رفتاری مسؤولان و مدیران، کم توجهی یا بی توجهی به طبقه محروم و قشر آسیب پذیر جامعه است.مولای پرهیزگاران در نهج البلاغه مدیران و کارگزاران را به توجه بیش تر به قشر محروم جامعه و تأمین خواسته های آنان توصیه نموده است. آن حضرت به مالک اشتر چنین می فرماید: «مبادا سرمستی حکومت تو را از رسیدگی به محرومان باز دارد که هرگز انجام کارهای فراوان و مهم عذری برای ترک مسؤولیت های کوچک تر نخواهد بود. همواره در فکر مشکلات آنان باش و از آنان روی بر مگردان. امور کسانی از فقرا را رسیدگی کن که به ظاهر به چشم نمی آیند و دیگران این قشر را کوچک می شمارند و کم تر به تو دسترسی دارند.»
حضرت علی(ع) در ادامه به این نکته اشاره می کند که من از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود: «لن تقدّس امّه لایؤخذ للضّعیف فیها حقّه من القویّ غیر متتعتعٍ؛ ملّتی که حق ناتوان را از زورمندان باز نستاند، رستگار نخواهد شد.»
پس مدیران در جامعه اسلامی علاوه بر تأمین نیازهای اولیه محرومان از بیت المال باید برای استرداد حقوق از دست رفته آنان اقدام نمایند و وظیفه دارند که علل و عوامل ثروت های بادآورده را شناسایی و ریشه کن کنند و اجازه ندهند که عدّه ای با تجاوز به حقوق دیگران، به انباشت ثروت نامشروع بپردازند اینکه مردم در انتظار برخورد شفاف با حقوق های نجومی است یک حق مسلم است که باید به آن توجه شود.
