آفتی به نام «زیبایی سالاری»
دامون رشیدزاده
خود را یک توریست در نظر بگیرید که برای اولین بار پا به خیابان‌های ایران گذاشته است. فارغ رانندگی‌های غیر اصولی و گاها عجیب (البته برای خارجی‌ها و گرنه برای خود ما اصلاً هم اتفاق عجیبی نیست) یکی از اولین نکاتی که نظر هر بیننده خارجی را جلب می‌کند تعداد بالای بینی‌های عملی در ایران است. هر قدر هم اختلاف طبقاتی در کشور ما زیاد باشد در این یک مورد هیچ تفاوتی میان فقرا و پولدارها نیست و از پیک موتوری گرفته تا راننده یک خودرو میلیاردی همه با دماغ‌های عروسکی صحنه جالب و تعجب آوری را برای توریست‌ها رقم می‌زنند.
هر چند در کشور ایران به دلیل تنوع بالای نژادی و قومی شباهت چهره‌ها اصلاً قابل مقایسه با کشورهایی مانند چین و یا کلاً آسیای شرقی نیست اما در سال‌های اخیر شدت عمل‌های زیبایی به حدی بالا بوده که حداقل در سطح خیابان از هر ۱۰ نفر ۵-۶ نفر شباهت‌های فراوانی با هم دارند.
ماجرای عمل‌های جراحی به حدی دامنگیر جامعه شده است که حتی کارگردان‌هایی که می‌خواهند سریال تاریخی بسازند برای انتخاب بازیگر دچار مشکل می‌شوند. حتی همین چند سال پیش بود که یکی از کارگردانان مطرح به دلیل استفاده از بازیگران دماغ عملی وقتی با انتقادهای فراوان از سوی مخاطبان روبرو شد عنوان کرد که در تست‌های قبل از ساخت سریال از بیش از ۱۰۰۰ نفر بازیگر جوان تست گرفته اما نتوانسته بازیگر خانمی را پیدا کند که هم بازیگری بلد باشد و هم دماغ طبیعی داشته باشد.
تعداد عمل‌های زیبایی در کشور ما بسیار بالاست. بر اساس آمارها تعداد عمل‌های زیبایی در ایران تقریباً ۷ برابر اروپاست. هر چند بسیاری از اروپایی‌ها به دلیل نوع نژادشان نیازی به عمل جراحی بینی ندارند اما واقعیت این است که بسیاری از عمل‌هایی هم که در ایران انجام می‌شود غیر ضروری است.
خودزشت پنداری
دکتر مجید ابهری استاد دانشگاه و متخصص علوم رفتاری در این زمینه می‌گوید: از نگاه رفتاری توهم “خودزشت پنداری” و نقش دوستان در یادآوری نیاز جراحی عوامل اصلی مراجعه برای جراحی زیبایی است. به گفته این متخصص علوم رفتاری، ۹۰ درصد جراحیهای انجام شده در کشور مربوط به جراحی بینی است و بقیه جراحیهای نقاط مختلف بدن است. او همچنین می‌گوید: از نگاه رفتاری توهم خودزشت پنداری و نقش دوستان در یادآوری نیاز جراحی عوامل اصلی مراجعه بوده و امروز درکشور ما جراحی بینی یک امتیاز اجتماعی محسوب می‌شود که در میان زنان و مردان تقریباً به اندازه مساوی رسیده بطوریکه حتی کسانی که قادر به انجام اینگونه جراحی‌ها نیستند با چسباندن چسبهای مخصوص تظاهر به آن می‌کنند. ابهری به نقش تبلیغات به ویژه تبلیغات ماهواره‌ای اشاره می‌کند و می‌افزاید: تبلیغات این قبیل جراحی‌ها مخصوصاً از طریق ماهواره‌ها عامل اصلی گرایش رفتاری به آن بوده و ۸۰ درصد از افراد بعد از جراحی بینی وقتی به این واقعیت رسیدند که زیبایی آنها چندان تغییر نکرده دچار افسردگی می‌شوند.
عبدالجلیل کلانترهرمزی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و فوق تخصص جراحی پلاستیک درباره شیوع جراحیهای زیبایی غیرضروری در جامعه می‌گوید: بیش از ۵۰ درصد از جراحیهای زیبایی که روی تخت عمل می‌رود یا تحت تزریق و عمل‌های سرپایی قرار می‌گیرد، غیرضروری است و حتی ۱۰ تا ۲۰ درصد از موارد هم نه تنها غیرضروری بلکه مضر است.
سلبریتی های پر حاشیه
با وجود این آمارها اما بازهم گرایش به عمل‌های زیبایی در ایران همچنان بالاست و پزشکان جراح ایرانی در زمینه کاری خود به چنان تبحری رسیده‌اند که پای سلبریتی های خارجی بسیاری هم به ایران برای عمل جراحی باز شده است. البته ماجرای ورود این افراد و حواشی جالب آن هم در نوع خود قابل توجه است که در گزارش دیگری به صورت مجزا به آن خواهیم پرداخت.
هر چند برخی از کارشناسان تبلیغات عوام فریبانه و رفتار سلبریتی ها را دلیل اصلی تعداد بالای عمل‌های زیبایی می‌دانند اما واقعیت این است که عرف جامعه امروز ما و طبقه بندی افراد بر اساس ملاک‌هایی همچون خوشگلی و ثروت باعث شده افراد برای قرار دادن خود در این طبقه بندی دست به چنین اعمالی بزنند. کاهش تعداد عمل‌های زیبایی و برچیده شدن نظام زیباسالاری در جامعه ممکن نیست مگر اینکه تفکر و نوع نگاه جامعه به افراد تغییر کند. تا زمانی که این اتفاق رخ ندهد مردم جامعه بر اساس همین نظام طبقه بندی اجتماعی سعی می‌کنند هر طور شده خود را در چهارچوب‌های تعریف شده این نظام (چه این نظام درست باشد و چه غلط) قرار دهند.
