هوا بس ناجوانمردانه گرم است
دامون رشیدزاده
هوا به شکلی دیوانه وار در حال گرم شدن است. رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی تنها در ۱۰ ماه گذشته هوای ایران نسبت به شاخص‌های بلندمدت، بیش از یک درجه افزایش دما داشته است. شاید در ظاهر یک درجه چندان دمای زیادی به نظر نرسد اما واقعیت این است که اگر دمای کره زمین تنها دو تا ۳ درجه خنک‌تر شود کسورهایی مانند ایران از بحران بی آبی و خشکسالی نجات پیدا می‌کنند و در مقابل اگر دمای کره زمین تنها یک درجه دیگر افزایش پیدا کند شاهد بروز فجایع زیست محیطی در بسیاری از کشورهای جهان خواهیم بود.
از ابتدای قرن ۲۱ دمای متوسط زمین ۰.۸ درجه افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود در صد سال آینده زمین بین ۱ تا ۶.۵ درجه گرم‌تر شود. بنا بر گزارش ناسا ۹۷ درصد از دانشمندان علم هواشناسی بر این موضوع توافق دارند که گرم شدن کره‌ی زمین یک پدیده‌ی طبیعی نیست بلکه بر اثر فعالیت‌های انسان به وجود آمده است. به افزایش تدریجی حرارت سطح، اقیانوس‌ها و اتمسفر، گرم شدن کره‌ی زمین می‌گویند. از آخرین سال‌های صده‌ی ۱۹ میلادی دانشمند حرارت متوسط زمین را ثبت کرده و تغییرات آن را بررسی می‌کنند. بسیاری از سازمان‌های علمی پیشرو از ادامه‌ی این وضع و صدمات جبران نشدنی آن بر زمین ابراز نگرانی کرده‌اند. در سال ۲۰۱۳ هیئت بین‌المللی تغییرات آب و هوایی (IPCC) گزارش می‌دهد که تغییرات آب و هوایی بیشتر از گذشته به فعالیت‌های انسان وابسته شده است. گرم شدن کره‌ی زمین با پدیده‌ای به نام اثر گل‌خانه‌ای شناخته می‌شود آغاز می‌شود. بین جو زمین و اشعه‌های دریافتی از خورشید تعادلی بر قرار است. در سال ۱۸۹۶ سوانت آرهنیوس کشف کرد که نور خورشید پس از عبور از اتمسفر به سطح زمین برخورد می‌کند و سپس به سمت بالا منعکس می‌شود، گازهای موجود در جو چیزی در حدود ۹۰ درصد از این گرما را جذب کرده و سطح زمین را گرم نگه می‌دارند. درواقع همین فرآیند مفید باعث پا گرفتن زندگی در این سیاره شده است. گرم شدن بیش از حد کره‌ی زمین ناشی از فعالیت‌های انسانی زمانی رخ می‌دهد که مقداری زیاد از انواع خاصی از گازها به اتمسفر وارد شود. گازهای گل‌خانه‌ای شناخته شده شامل دی اکسید کربن (CO2)، متان (CH4) و اکسید نیتروژن (N2O) است که شایع‌ترین آن‌ها دی اکسید کربن است. مقداری از CO2 موجود در جو بر اثر فعالیت‌های طبیعی به وجود آمده است، در سال ۲۰۱۳ دانشمندان میزان دی اکسید کربن موجود در جو را ۴۰۰ ppm اعلام کردند، چیزی حدود ۳ تا ۵ میلیون سال است که زمین این میزان دی اکسید کربن را تجربه نکرده است. چین و آمریکا دو کشوری هستند که هم اکنون سهم بزرگی در آلودگی کره زمین دارند. کشور ما در این لیست در جایگاه دهم قرار دارد
دی اکسید کربن از راه‌های مختلفی وارد جو می‌شود؛ سوزاندن سوخت‌های فسیلی مهمترین دلیل این امر است و در درجه‌ی دوم جنگل زدایی انسان باعث این افزایش می‌شود. با مرگ هر درخت، میزان دی اکسید کربن در جو زمین افزایش پیدا می‌کند و زمین به سمت گرم‌تر شدن پیش می‌رود.
اگر چه افزایش گرمای زمین بر تمامی کشورهای جهان اثر می‌گذارد اما در این میان برخی کشورها صدمات بسیار بیشتری را تجربه می‌کنند. کشور ما به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در یک کمربند گرم خشک از جمله کشورهایی است که با گرم شدن زمین به شدت دچار خشکسالی خواهد شد. اثرات این بحران هم اکنون به وضوح در کشور ما قابل مشاهده است. اگرچه نجات کره زمین به تنهایی ممکن نیست اما ما اگر به انتظار دیگر کشورها باشیم شاید زمان مناسب را برای نجات کشورمان از دست بدهیم به همین دلیل لازم است اولین گام‌ها برای نجات از این وضعیت را خودمان بردارییم. استفاده از انرژی‌های پاک و جایگزینی آن با انرژی‌های فسیلی و همچنین کاشت درخت و حفظ منابع آبی فعلی کشور تنها راه نجات ایران از این بحران جهانی است.
