آنچه باید درباره فرزندخواندگی بدانید

طاهره جعفری

فرزند خواندگی عبارت است از: اعطای سرپرستی کودکان بدون سرپرست شناخته شده تحت سرپرستی سازمان بهزیستی به خانواده‌های متقاضی که واجد شرایط قانونی جاری حمایت از کودکان بی سرپرست باشند. اما این قوانین چیست و چگونه می‌توان کودکی را به سرپرستی گرفت. برای پاسخ به این سؤال با صدیقه عابدی کارشناس دفتر شبه خانواده بهزیستی کل استان اصفهان در زمینه شرایط و قوانین فرزند خواندگی به گفت و گو نشستیم.

چه کودکانی به سرپرستی سپرده می‌شوند

به نظر این کارشناس مسوول و طبق قوانین کودکانی به سرپرستی سپرده می‌شوند که والدین یا جد پدری یا مادری آنها شناخته شده نباشند. یعنی بچه‌هایی نباشند که به هر دلیلی بطور موقت در پرورشگاه زندگی می‌کنند و قرار است به خانواده‌هایشان باز گردانده شوند. و سرپرستی آنها از طریق مراجع قضایی به بهزیستی داده شده است. ولی کودکانی که نیز به صورت موقت در این سازمان به دلیل مشکلاتی مثل زندانی بودن، روانی بودن و… پدر و مادر نگهداری می‌شوند. را می‌توان بصورت امین موقت به خانواده‌های متقاضی ارائه داد و بعد از بهتر شدن اوضاع خانواده اصلی به خانواده خود بازگردانده شوند.

رفاه و سلامت برای کودکان

معمولاً هر زوجی که قصد بچه دار شدن را دارد. ابتدا فکر آینده‌اش را می‌کند وقتی مطمئن شد از عهده مخارجش بر می‌آید اقدام به این کار می‌کند. سازمان بهزیستی نیز وقتی می‌خواهد یکی از بچه‌های زیر سرپرستی خودش را به زوجی بدهد باید در ابتدا مطمئن شود که آنها تمکن مالی دارند. خانواده متقاضی حتماً باید بتواند آتیه فرزند را تأمین کند. حال اگر خانه‌ای دارد یا ارثی از کسی به آنها رسیده باشد. باید یک سوم از آنرا به صورت قانونی یا محضری به نام فرزند بزند یا اینکه حسابی برای او باز کند که بچه در آینده با مشکل مواجه نشود. پس دراین زمینه در واگذاری فرزند اولویت با خانواده‌ای که علاوه بر سلامتی جسمی، روحی وروانی که به هیچ بیماری صعب العلاج مبتلا نباشد. اعتیاد به هیچ ماده مخدری نداشته باشد. از پس مخارج نگهداری و تأمین آتیه آن بر بیاید است.

قوانین مربوط به فرزند خواندگی

این کارشناس مسوول سازمان بهزیستی درباره قوانین مربوط به فرزندخواندگی گفت: پدر و مادر شدن هم قوانین خاص خودش را دارد. از جمله قوانین مربوط به فرزند خواندگی عبارت است اینکه زن و شوهر داوطلب سرپرستی باید ایرانی و مقیم ایران باشند. حداقل پنج سال از تاریخ ازدواج آنها گذشته باشد. یا اینکه سن یکی از زوجها سی و دو سال بالاتر باشد. پس دیگر نیازی نیست که حتماً پنج سال از زندگی مشترک آنها گذشته باشد. و دیگر داشتن صلاحیت اخلاقی و نداشتن سوء سابقه و بیماری و اعتیاد به هر گونه مواد مخدر از شروط لازم برای فرزند خواندگی است.

مراحل مربوط به فرزند خواندگی

مراحل مربوط به فرزند خواندگی در استان اصفهان به این صورت است که متقاضی به اداره پذیرش بهزیستی مراجعه می‌کند. در آنجا فرمی پر می‌کنند و زن و شوهر در یک سری جلساتی مشاوره شرکت می‌کنند و نتیجه در پرونده‌ای درج می‌شود. سپس پرونده به کمیته فرزند خواندگی می‌رود و اگر نتیجه مثبت باشد در فهرست نوبت قرار می‌گیرد. زوجی که درفهرست نوبت قرار می‌گیرند. پس از رسیدن نوبت به آنها برای انتخاب فرزند به شیر خوارگاه معرفی می‌شوند. پس از انتخاب فرزند خانواده متقاضی مجدداً مصاحبه، مشاوره می‌شوند وطی یک چک آپ کامل فرد متقاضی نیز از سلامت پزشکی بچه مطمئن می‌شوند و پس از آن خانواده متقاضی توسط سازمان بهزیستی به دادگاه معرفی می‌شوند. در اینجا دادگاه حکم سرپرستی موقت یا آزمایشی را صادر می‌کند. به این صورت که کودک یک دوره شش ماه زیر سرپرستی آن خانواده متقاضی قرار می‌گیرد. اگر نحوه نگهداری از ان کودک مورد تأیید کارشناسان مربوطه بهزیستی قرار گرفت. گزارش نهایی تهیه می‌شود و حکم سرپرستی به دادگاه می‌رود تا حکم قطعی صادر شود. بعد از گذشت این شش ماه و صدور حکم قطعی از طرف دادگاه والدین قانونی می‌توانند با مشخصات خودشان برای کودک شناسنامه بگیرند.

تسهیل قوانین نسبت به گذشته

به گفته این کارشناس قانون فرزند خواندگی در سال ۱۳۵۹ تصویب شد و طی سالهای ۹۲ و ۹۴ اصلاحیه‌هایی بر روی آن انجام شده. و قوانین فرزند خواندگی نسبت به گذشته آسان‌تر شده است. به این صورت که در گذشته به دختران و زنان مجرد هرگز اجازه فرزند خواندگی داده نمی‌شد ولی با قانون جدید به آنها اجازه داده می‌شود. در زمینه امین موقت نیز بچه‌هایی که داخل بهزیستی هستند ممکن است یک روزی خانواده اصلی آنها به سراغشان بیایند قبلاً واگذاری آنها به یک خانواده دیگر خیلی سخت‌تر بود ولی اکنون هم قوانین راحت‌تر شده و هم فرهنگ مردم بالاتر رفته است. قبلاً خانواده می‌گفت اگر ما این بچه را بطور موقت یکی دوسال به سرپرستی قبول کنیم ممکن است به او وابسته شویم. ولی خانواده‌ها امروز به این درک رسیده‌اند که بچه خود انسان هم ممکن است یک روزی آنها را رها کند و مالکیت همیشگی نیست پس قبول چنین فرزندانی برایشان راحت‌تر است.