اپیدمی قلیان و مافیای تنباکو
دامون رشیدزاده
اگر سر به سوپرمارکت‌های کوچک محله خودتان بزنید و درخواست تباکوی قلیان داشته باشید با تنوع بسیار بالایی از این محصول مرگبار مواجه می‌شوید که در طعم‌ها و برندهای مختلف با قیمتی اندک در مقابل شما قرار خواهدت گرفت. تنباکوهای معروف به میوه‌ای یکی از پرفروش‌ترین محصولات اکثر سوپرمارکت‌هاست به گونه‌ای که حتی گاهی فروش آن از لبنیات هم بیشتر است.
بر اساس آمارها در ایران سالانه حدود ۳۵ هزار تن تنباکو دود می‌شود، این حد استفاده از تنباکو ایران را در زمره یکی از بزرگترین مصرف کنندگان تنباکو در جهان قرار داده است. به جز حجم بسیار محدودی از این تنباکو که در ایران کشت می‌شود بقیه که حجم بالایی را هم شامل می‌شود به صورت عمدتاً غیر قانونی وارد کشور می‌شود. ورود این مقدار تنباکوی غیرقانونی را نمی‌توان تنها به چند قاچاقچی خرده پا و تعدادی کولبر ربط داد. واقعیت این است که وارد شدن هزاران تن تنباکوی غیر مجاز نیازمند مافیای قدرتمند است. مافیایی که شاید در ظاهر در مقابل مافیای مواد مخدر کوچک و پیش پا افتاده به نظر برسد اما اگر سودی که این افراد از تنباکو به جیب می‌زنند و همچنین ضرر قلیان را در نظر بگیریم متوجه خواهیم شد که عواقب فعالیت این افراد تا چه اندازه برای کشور زیان بار است.
عرضه و تقاضا
در ماجرای مواد مخدر همواره دو مسئله مورد توجه کارشناسان قرار می‌گیرد مسئله اول موضوع عرضه است و مسئله دوم موضوع تقاضا.
در ماجرای عرضه مواد مخدر، کشور ما یکی از سخت گیرانه ترین قوانین بین المللی را در اختیار دارد اما در مقابل قلیان و تنباکو منع قانونی آنچنانی ای ندارد و طبق قانون پلیس نمی‌تواند برخورد خاصی با عرضه آن انجام دهد. البته در بحث واردات غیر قانونی پلیس می‌تواند نظارت بیشتری داشته باشد اما وجود مرزهای طولانی ما با کشورهایی که مشکلات امنیتی بسیاری دارند کار را برای برخورد پلیس با قاچاقچیان سخت می‌کند.
با این حال هیچ کالایی تا خواهان زیادی نداشته باشد نمی‌تواند برای قاچاقچیان پر سود باشد. اگر تنباکو به عنوان کالایی پراهمیت برای قاچاقچیان شناخته می‌شود دلیل اصلی آن میزان بالای تقاضاست. در روزهای تعطیل اگر سری به پارک‌ها بزنید تعداد زیادی از خانواده‌ها را مشاهده می‌کنید که در حال دود کردن قلیان هستند. شاید تا ۱۰ سال پیش دیدن چنین صحنه‌ای در پارک‌های کشور به داستانی تخیلی شبیه بود اما حالا دیدن خانواده‌هایی که کوچک و بزرگ در کنار هم به کشیدن قلیان مشغولند تصویری عادی است.
اپیدمی قلیان
اپیدمی قلیان به یکی از مشکلات بزرگ کشور ما در سال‌های اخیر بدل شده است و تا کنون هم هیچ راهکار موثری در این زمینه اندیشیده نشده است. قلیان همچنان یکی از ارزانترین تفریحات جوانان در کشور است و هیچ جایگزین دومی هم ندارد. مشکل ماجرا اینجاست که قلیان در میان قشر پایین و متوسط جامعه که اکثریت کشور را تشکیل می‌دهند بیش از اقشار ثروتمند طرافدار دارد. دلیل این موضوع هم نبود تفریحات مناسب و جذاب برای قشر پایین و متوسط جامعه است. حتی ارزانترین تفریحات موجود در کشور نیز با اختلافی فاحش از قلیان گرانتر هستند و به نظر هم نمی‌رسد با وضع موجود قلیان رقیبی در بازار تفریح جوانان داشته باشد.
قلیان تجارتی چند ده میلیاردی است که روز به روز در حال گسترش است. تنباکو تنها بخشی از این تجارت پرسود اما مرگبار است. خود قلیان، زغال، لب گیر، ابزار و آلات جانبی قلیان مانند شلنگ و شیشه و … یا قلیان‌های برقی و تزیینی همگی بخش‌های در حال گسترش این وسیله خطرناک هستند. آگاه سازی جوانان نسبت به مضرات قلیان هر چند گسترده بوده است اما تا زمانی که جایگزینی مناسب و ارزان برای این بلای اجتماعی معرفی نشود.
