تاب‌آوری در افسردگی
رسول مهدی زاده
یکی از مسائلی که در جامعه روند آن روبه افزایش است افسردگی است، امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی، توقعات و انتظارات، ایده آل نگری ها و هزاران دلیل دیگر این بیماری گسترش یافته است. پدربزرگ و مادربزرگ‌های ما بااینکه در سنین کهن‌سالی‌اند و به خاطر همین کهولت سن مشکلات خاص خود را دارند، ولی از روحیه خوبی برخوردارند. متأسفانه کسانی که سن پایین‌تری دارند شادی و نشاط کافی را ندارند. برای این‌که با این موضوع آشنا شویم با نوشین میرجهانیان روانشناس، مشاور و مدرس دانشگاه به گفت‌وگو نشستیم که در زیر می‌خوانید:
افسردگی چگونه آشکار می‌شود؟
افسردگی به معنای فشرده شدن روح و احساس است به زبان ساده‌تر درجات متفاوتی از غمگینی، عدم نشاط و شادابی، تنهایی و احساس گناه را شامل می‌شود. البته همه ما در زندگی گاهی دچار این حالات می‌شویم، البته بروز این احساسات در بقا و سلامت تأثیر دارد. اما اگر این حالات مدت زیادی ادامه داشته باشند، می‌توان ورود افسردگی را به زندگی فرد تشخیص داد. افسردگی به شکل‌های مختلف آشکار می‌گردد. گاهی به‌آرامی همراه با سکوت روح و جسم فرد را درگیر می‌کند و گاهی نیز به‌سرعت گسترش می‌یابد و زندگی فرد را مختل می‌کند، گاهی برای ماه‌ها و سال‌ها باقی می‌ماند و گاهی مانند باد گذرا و موقتی است. همه افراد مبتلا به افسردگی به شیوه یکسانی فکر و رفتار نمی‌کنند، این‌که افسردگی شامل رفتارها و علامت‌های مشخصی است که مورد تائید است، اما بسته به جنسیت، سن، محیط زندگی و حتی تحصیلات بروز این علائم و رفتارها متغیراست. نظریه‌های متفاوتی در مورد علل افسردگی وجود دارد. برخی از کارشناسان پایه و اساس آن را ژنتیکی می‌دانند و برخی دیگر هم عدم تعادل هورمونی را علت افسردگی بیان کرده‌اند. عوامل دیگری مثل: فقر، عادت به تفکر منفی و بدبینی، الگوهای رفتاری نادرست، مشکلات ارتباطی، داروها جز این دلایل مطرح شده است.
اما آیا کدام عامل مؤثرتر است؟
تردید در مورد علل افسردگی در میان متخصصان آگاه نشان می‌دهد که یافتن علل اصلی پیدایش آن برای افراد امکان‌پذیر نیست. شواهد و یافته‌ها همواره نشان داده‌اند که تمام این عوامل می‌توانند باهم تعامل داشته و از تداوم افسردگی حمایت کنند.
در مدت‌زمان افسردگی چگونه تاب‌آوری را افزایش دهیم؟
برخی افراد می‌توانند مشکلات را بدون غرق شدن در آن و درگیری‌های شدید هیجانی و روانی حل کنند، ولی برخی دیگر قادر به این کار نیستند. در نظر داشته باشیم که مقابله با این بیماری مشکل است و بدون دارو دشوارتر می‌گردد اما گاهی بعضی از داروها سبب افسردگی می‌گردند و مشکل را تشدید می‌کنند، یا حتی زمانی طول می‌کشد تا اثرات خود را بروز دهند.
چگونه تا زمانی که داروها بدن را تحت تأثیر قرار دهند فرد می‌تواند افسردگی را تاب آورد؟
تاب‌آوری در افسردگی مجموعه راه‌های ساده و مفیدی است که از جانب متخصصان سلامت روان موردبحث و بررسی قرارگرفته‌اند، این روش‌ها به خودیاری معروف هستند.
منظور از خودیاری تلاش‌هایی است که فرد بدون کمک متخصص و با تکیه‌بر خود و توانایی‌هایش باهدف درمان افسردگی و کسب آرامش آن‌ها را انجام می‌دهد، حتی اگر تلاش‌های خودیاری کافی نباشد کمک بسیار مؤثری برای دارودرمانی به شمار می‌رود. واضح است که برای کسب آرامش در همه موقعیت‌های زندگی نیاز داریم مهارت‌هایی را در خود پرورش دهیم تا بتوانیم احساس رضایت و موفقیت بیشتری داشته باشیم. این مهارت‌ها توانایی‌هایی مان را ارتقا می‌بخشد و کمک دهنده‌های خوبی هم برای افراد سالم وهم برای افراد دارای مشکل به شمار می‌رود. به‌طور اجمالی مهارت‌های خودیاری شامل موارد زیر است:
نیازهایتان را مطابق با توانایی‌هایتان انتخاب کنید، تا بتوانید بدون از دست رفتن امید به آن‌ها برسید.
آرزوی برگشتن در مورد چیزی که ازدست‌رفته فقط موجب درد و ناراحتی می‌گردد، گاهی لازم است جایگزینی برای آنچه ازدست‌داده‌اید برگزینید.
کم‌تر خود را با دیگران مقایسه کنید و از سرزنش کردن خود دست‌بردارید.
با دوستان خوب که در کنار آن‌ها احساس آرامش دارید معاشرت کنید.
تمرکز خود را تقویت نمایید؛ از تمرکز روی مسائل کوچک شروع کنید. (مانند آنچه می‌خورید)
از پرخوری و کم خوری بپرهیزید.
به‌طور منظم ورزش کنید (حتی پیاده‌روی ساده)
در طول روز برنامه‌ریزی داشته باشید.
از کمک دیگران بهره‌مند شوید.
از فنون ریلکسیشن و آرام‌کننده استفاده کنید.
نفس عمیق را فراموش نکنید.
محیط اطرافتان را تا آنجا که می‌توانید آرام سازید و از شکایت کردن دست‌بردارید.
تمرینات معنوی انجام دهید و انسان‌ها را یاری کنید.
افکارتان را یادداشت کنید.
هیچ‌کس نمی‌تواند کاملاً افکار و احساس شمارا در زندگی تغییر دهد، این شما هستید که ذهنتان را هدایت می‌کنید. کنترل ذهن به دست شماست. آرامش یک انتخاب است و انتخاب آرامش نیازمند خواستن و تمرین است.
