تریاک دولتی آری یانه
طاهره جعفری
مواد مخدر دولتی توزیع می‌شود. همین یک جمله کافی بود که اظهار نظرهای مختلف به راه بیفتد. موجی که نظران مخالفان وموافقان را به همراه دارد. در نهایت بازگشت به سیاستهای چهار دهه قبل یا ماندن و ادامه دادن مسیرکنونی خواهد بود. آنچه در ادامه می‌خوانیم نظر مرتضی پدریان کارشناس آسیب‌های اجتماعی در این زمینه است.
– نظر شما به عنوان یک کارشناس فعال در زمینه مواد مخدر در ارتباط باتوزیع تریاک دولتی در داروخانه‌ها چیست؟
توزیع تریاک به صورت دولتی دو رویکرد دارد. این عمل می‌تواند دارای کارکردهای مثبت ومنفی باشد. ولی اینکه بگوییم این قضیه خوب است یا بد بستگی دارد به اهداف ما از طرح موضوع توزیع مواد مخدر یا همان تریاک به صورت یارانه‌ای یا دولتی این عمل به لحاظ جامع شناختی دارای دو کارکرد مثبت ومنفی است. کارکرد مثبت آن اولاً بخشی از هزینه‌های که دولت صرف مبارزه با مواد مخدر و نیروهایی که در این راه از دست می‌دهد. وهزینه های مالی که در این راه می‌کند به شدت کاهش پیدا می‌کند. بنابراین بخشی از نیروهای ما آزاد می‌شوند، از طرفی دیگر دست آن عده‌ای از قاچاقچیان که به صورت پنهانی در این زمینه فعالیت می‌کنند. از این ماجرا کوتاه وکوتاه شدن دست آنها به این معناست که خود به خود فضای جامعه ازآن پنهانی بودن در می‌آید. وبصورت کاملاً آشکار وشفاف می‌شود. حال دراین قضیه کسانیکه مصرف کننده هستند می‌توانند به راحتی سهم خودشان را از داروخانه‌ها بگیرند ومصرف خودشان را داشته باشند.
– یکی از عوامل محافظه کننده در برابر بروز آسیب‌های اجتماعی همچون مصرف مواد در هر جامعه‌ای قبح وانگ اجتماعی یا نگاه منفی است که نسبت به آن پدیده وجود دارد. حال با قانونی شدن مواد ممکن است بر این پدیده اثر بگذارد و قبح مصرف آن ریخته شود؟
اینکه آیا با این کار قبح مصرف مواد مخدر می شکند و به افزایش اعتیاد دامن می زند یا نه یک مقداری جای تعمق دارد. که اگر این اتفاق بیفتد گرایش به مواد مخدر در کشور ما بیشتر می‌شود یا کمتر. آنچه مهم است اینکه ما دراین چهل سالی که پدیده مبارزه با مواد مخدر را معیار خود قرار دادیم، نتوانستیم به صورت واقع بینانه در زمینه اعتیاد وکاهش مواد مخدر موفق باشیم. واین امر واضح است ون تایج آن را هم عملاً داریم می‌بینیم. که خانه‌ها وتمام نهادها وسازمانهای ما به گونه‌ای درگیر پدیده اعتیاد هستند. پس ما دراین بحث موفق نبودیم. حال اگر ما این سیستم را سیستم بازی بکنیم. وبه جای بگیر وببندهای آنچنانی بخشی از مواد مخدر که تاثیرات مخرب زیادی هم ندارد. مثل همین کاری که بعضی از کشورهای اروپایی و ایالات امریکا در زمینه ماری جوانا کرده‌اند. که به این ماده به عنوان یک ماده مخدر نگاه نمی‌شود. ماری جوانا جزء مواد مخدر توهم زاست و مصرف آن به آن مفهوم در حوزه اعتیاد جا نمی‌گیرد. تأثیر دارد ولی مثل سیگار عمل می‌کند. یعنی تأثیر گذاری آن را کم کرده‌اند. و به همین دلیل در کشورها اروپایی نظربعضی صاحب نظران این است که خیلی به عنوان مواد مخدر رویش کار نکنند و به راحتی در دسترس باشد. و مصرف آن را آزاد بگذارند. حال اینکه بعد از این اتفاق در کشورهای اروپایی گرایش به آن کم شده یانه در این زمینه اطلاعاتی ندارم.
حال اگر ما بیاییم مصرف موادمخدر دولتی وتحت نظارت مطرح کنیم می‌تواند باعث حس کاهش کنجکاوی افراد برای مصرف مواد مخدر و درآمدن آن از حالت پنهان به صورت آشکار باشد. که هم دارای پیامدهای مثبت و هم منفی است. و ممکن است تصوری در ذهن افراد ایجاد شودکه اگر بد بود خودشان توزیع نمی‌کردند.
– ما چندین سال است که مراکزترک اعتیادراداریم به نظر شما رویکرد این مراکز نسبت به ترک اعتیاد چگونه بوده؟
یکی از رویکردهای غلطی که انجام شد همین مراکز ترک اعتیاد است که این مراکز نه تنها در ترک کمکی نکردند بلکه به شدت در حوزه اعتیاد نقش مثبتی بازی کرده‌اند. یعنی عده‌ای از بیماران اعتیاد رفتند زیر نظر این مراکز و بعد از مدتی نه تنها مواد را کنار نگذاشتند بلکه میزان مصرف آنها تغییر پیدا کرده وبه قول امروزی ها دوگانه سوز شده‌اند یعنی هم متادون می‌خورند هم مواد دیگر مصرف می‌کنند. این نه تنها خوب نیست بلکه میزان مصرف آنها دوبرابر شده است. از طرف دیگر ترک متادون سخت‌تر از مخدرهای دیگر است چون ماندگاریش در بدن بیشتر است.
– با توجه به اینکه کسانیکه درگیر اعتیاد هستند فقط تریاک نیست بلکه چند مواد دیگر نیز وجود دارد. پس باید همه مواد سهمیه بندی شود؟
با این سیاست کسان دیگری هم که مواد دیگر مصرف می‌کنند کم کم روی می‌آورند به تریاک حال چرا این اتفاق می افتد؟ این نکته در ذهنتان باشد که تغییر الگوی مصرف مواد به چند دلیل اتفاق می افتد. یکی از دلایل تغییر مصرف مواد در بین مصرف کنندها داشتن بو است. یعنی کسی که از تریاک می‌آید روی شیره به این دلیل است که اگر خواست در خانه‌ی خودش وداخل دستشویی شیره مصرف کند. هیچ بویی ندارد یا رفتن از شیره به هروئین به خاطر آینه بو ندارد ومصرفش هم خیلی راحت‌تر است. مخصوصاً اگر استنشاقی باشد. حال اگر تریاک یک پدیده مصرفی جامعه ما شود. احتمال اینکه افراد به سمت مواد مخدر دیگر بروند کمتر می‌شود.
