تعامل اجتماعی با تاکید بر اندیشه‌های امام (ره)
اگر نیازهای اجتماعی انسان در جامعه محقق می‌شود و اگر ماهیت اجتماعی انسان به جز در نظام جامعه در جایی دیگر ظهور و بروز نمی‌یابد، علل و عوامل تعیین‌کننده «تعامل اجتماعی» کدام است؟
در کلام امام خمینی(ره) بر فرهنگ و نظام فرهنگی تاکید زیاد شده است:
«فرهنگ، مبدأ همه خوشبختی‌ها و بدبختی‌های ملت است.»
«…..در رأس همه چیزها، فرهنگ است»
«بزرگ‌ترین تحولی که باید بشود در فرهنگ باید بشود؛ برای اینکه بزرگ‌ترین موسسه است که ملت را یا به تباهی می‌کشد یا به اوج عظمت و قدرت می‌کشد.» با این وصف فرهنگ نیز دستخوش تغییر
و تحول است و تحت تاثیر عوامل دیگر واقع می‌شود. عوامل تاثیرگذار بر فرهنگ هم می‌تواند از درون جامعه و هم از بیرون جامعه بر آن عارض شود
و حتی می‌توان با برنامه‌ریزی برای تغییر و تحول آن اقدام کرد. با این وجود بدون کارکرد نظام فرهنگی، کنش اجتماعی میسر نیست برای تغییر رفتار و کنش اجتماعی باید در نظام ارزشی فرهنگ، تغییر و تحول ایجاد شود.
با استنباط از دیدگاه امام خمینی(ره) می‌توان برای تحلیل رفتارهای اجتماعی دو اصل سلطه و تعیین‌کنندگی را مدنظر داشت.
نظام فرهنگی عامل سلطه و نظام سیاسی عامل تعیین‌کننده تلقی می‌شوند.
نظام سلطه بیشترین تلاش و برنامه‌ریزی
را در اشکال مختلف برای نفوذ در نظام فرهنگی دارد؛ زیرا نفوذ بر جایگزینی ارزش‌های فرهنگی می‌تواند نتیجه تغییرات دلخواه رفتار اجتماعی را به دنبال داشته باشد .
امام خمینی(ره) اصلاح جامعه و استقلال جامعه را منوط به اصلاح و تحول در نظام فرهنگی می‌داند؛ ولی ضرورت اصلاح
و تحول در نظام فرهنگی ورود به نظام سیاسی و برخورداری از اقتدار لازم سیاسی برای تاثیرگذاری فرهنگی است.
از نظر و دیدگاه امام خمینی(ره) نظام سیاسی (مقتدر)، عامل تعیین‌کننده در نشر و تثبیت نظام فرهنگی است و نظام فرهنگی تثبیت‌شده متقابلا نظام سیاسی را تقویت می‌کند.
برای تغییر و تحول نظام فرهنگی‌ای که موجب تغییر و تحول در کنش فردی
و اجتماعی شود به دو مقوله نیاز است:
۱-هدف و تعیین خط‌مشی
۲- محتوای فرهنگی و نظام آموزشی و تربیتی مناسب آن
این دو مقوله به دست نخبگان سیاسی
و نخبگان فرهنگی جامعه صورت می‌پذیرد . این تحلیل به این نتیجه‌گیری کلی می‌رسد که عامل تعیین‌کننده نهایی نظام سیاسی است و عامل سلطه در شرایط کلی نظام فرهنگی. نقش نظام فرهنگی در تعامل اجتماعی اساسی، ولی مشروط به نظام سیاسی جامعه است. بنابراین اقتدار سیاسی در کنار محتوای فرهنگی قوی و غنی می‌تواند رفتارهای اجتماعی مطلوب را باعث و مانع نفوذ نظام سلطه و تعیین‌کنندگی نظام سیاسی سلطه بر رفتارهای اجتماعی شود .
