جمعیت و بحران آب
هامون رشیدیان
چند سالی است به پیشنهاد سازمان ثبت احوال کشور روز ۳۰ اردیبهشت به عنوان روز ملی جمعیت در تقویم رسمی کشور به ثبت رسید. ساعت جمعیتی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، جمعیت کشور در روزهای پایانی سال ۱۳۹۶ از مرز ۸۱ میلیون نفر گذشت. ساعت جمعیتی تغییرات تعداد جمعیت و افزایش آن را در ارتباط با زمان نشان می‌دهد. در ایران برای نخستین بار ساعت جمعیتی در سال ۱۳۸۸ بر روی سایت مرکز آمار ایران قرار گرفت و از آن زمان به بعد برآوردهای جمعیتی به صورت لحظه‌ای در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
بر همین اساس و طبق پیشبینی کارشناسان ایران تا سال ۱۴۳۰ با محتمل‌ترین فرضیه به جمیعتی حدود ۱۰۱ میلیون نفر می‌رسد! سناریوهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد: جمعیت کشور در سال ۱۴۳۰ در کمترین سطح به ۹۵،۳ میلیون نفر و در بیشترین سطح به حدود ۱۱۲،۵ میلیون نفر برسد.
با توجه به روند موجود و اجماع کارشناسی اعضای کمیته آمارهای بخشی جمعیت، محتمل‌ترین سناریو، کاهش تدریجی نرخ باروری و رقم ۱۰۱،۳ میلیون نفر جمعیت در سال ۱۴۳۰ است.
جمعیت کشور به روند افزایشی خود حداقل تا ۳۵ سال آینده ادامه داده و انتظار می‌رود در سال ۱۴۳۰ شمسی جمعیت ایران به حدود ۱،۳ برابر جمعیت سرشماری شده در سال ۱۳۹۵ برسد.
جمعیت ۱۰۰ میلیونی و چالش آب
اما اصلی‌ترین نگرانی درباره افزایش جمعیت در ایران مربوط به ظرفیت اقلیم ایران برای این حجم از جمعیت است. ایران در حال حاضر به سمت شرایط نیمه خشک حرکت می‌کند و همه آمارهای رسمی تأیید می‌کند منابع آبی کشور رو به کاهش است و خطر خشکسالی ایران را تهدید می‌کند. یکی دیگر از دلایلی که نشان می‌دهد در شرایط کنونی افزایش جمعیت بدون برنامه ریزی ممکن است کشور را وارد بحران کم آبی و بی آبی کند شاخص «فالکن مارک» اندیشمند سوئدی است. بنا بر این شاخص؛ اگر در کشوری مقدار سرانه آب تجدید پذیر سالانه بیش از ۱۷۰۰ مترمکعب باشد در آن صورت از نظر آب هیچ گونه مشکلی نخواهد داشت. برپایه شاخص فالکن مارک، ایران در مرحله تنش آبی قرار دارد، زیرا میزان آب تجدید پذیر کشور از پنج هزار و ۵۰۰ مترمکعب در سال ۱۳۴۲ به ۱۷۰۰ مترمکعب در سال ۱۳۹۰ کاهش پیدا کرده و پیشبینی می‌شود این رقم در سال ۱۴۰۰ به کمتر از ۱۲۰۰ مترمکعب به ازای هرنفر برسد. این موضوع حکایت از آن دارد که در کمتر از یک دهه دیگر کشور با روند کنونی وارد مرحله‌ای سخت از تنش آبی می‌شود.
این وضعیت با توجه به جمعیت ۱۰۰ میلیونی ایران احتمالاً مشکلات فراوانی را برای بسیاری از شهرهای ایران به وجود خواهد آورد. بیش از ۱۵ استان ایران در حال حاضر با کمبود خطرناک منابع آبی روبرو هستند حال تصور کنید در ۳۰ سال آینده روند کاهش منابع آبی چند استان ایران در شرایط بحرانی کمبود آب قرار می‌گیرند. این شرایط در حالی است که بخش بزرگی از جمعیت ایران هم در این استان‌ها زندگی می‌کنند و کمبود آب می‌تواند چالش‌های بزرگی را پیش روی این جمعیت عظیم قرار دهد.
راه حل‌ها
در این شرایط برنامه ریزی دقیق و احیای منابع آب زیر زمینی و همچنین تولید آب با روش‌های مدرن تنها سناریوی ممکن برای فرار از این بحران بزرگ است.
روش‌هایی مانند بارور سازی ابرها که مدت‌هاست در دستور کار بعضی از مسئولین ما قرار دارد مدت‌هاست در دنیا منسوخ شده است و اگر ما بخواهیم با چنین روش‌های ناکارآمدی به جنگ بحران آب برویم قطعاً چیزی جز شکست عایدمان نخواهد شد.
یکی از گزینه‌های پیش روی کشور ما شیرین سازی آب دریا است. خوشبختانه کشور ما از شما و جنوب به دریا راه دارد و این امکان برای ما کاملاً مهیاست که بتوانیم با شیرین کردن آب دریا نیاز کشورمان را به آب برطرف کنیم. همین حالا کشورهایی مانند عربستان، امارات و قطر هم به شدت در حال آماده کردن خود برای استفاده از آب دریا هستند. هر چند تکنولوژی‌های فعلی برای شیرین کردن آب دریا بسیار گران و البته کم بازده هستند اما با توجه به نبوغ جوانان کشورمان می‌توان راه حل‌هایی ارزان و پربازده را برای استفاده از این نعمت بی کران پیدا کرد. البته این کار بدون خواست و حمایت و آینده نگری مسئولان ممکن نخواهد بود.
