دفاع در آینه وحی

سرمقاله (روزنامه کیمیای وطن ) نوشته :محمد جواد قاسمی

«واعدُّوا لهم ما استطعتم من قوه …»(انفال: ۶۰) «و تا می‌توانید در برابر آن‌ها نیرو آماده کنید.»
اصول و مبانی دفاع که عبارت از آمادگی رزمی عمومی، دشمن‌شناسی، تهدید دشمنان آشکار و پنهان، تهیه تجهیزات جنگی کارآمد، افزایش قدرت دفاعی و… است، همگی در آیه بالا و آیات دیگر قرآن بیان شده است که به تبیین بعضی از آن‌ها می‌پردازیم.
۱-آمادگی رزمی عمومی: واژه «اعدوا»، دستور عامی است به همه مؤمنان که در قبال کفار به قدر توان خود تدارکات جنگی را که به آن احتیاج پیدا خواهند کرد تهیه کنند و آنچه کفار دارند یا ممکن است تهیه کرده باشند، آماده سازند.
بر این اساس، هر مؤمن و مسلمانی اعم از زن یا مرد باید به اندازه وسعش، خود را برای مقابله با دشمنان مهیا سازد و این اختصاص به گروه یا زمان خاصی ندارد و به عنوان وظیفه شرعی و دینی قلمداد می‌شود.

در صدر اسلام، تأمین امکانات و تجهیزات جنگی وظیفه‌ای همگانی بود که خداوند به آن امر فرمود: (واعدوا لهم…). هر یک از مسلمانان به هنگام تجهیزات سپاه آنچه در توان داشتند برای کمک عرضه می‌کردند. حتی در بسیاری از مواقع زنان زینت‌آلات و جواهرات خود را می‌فروختند و از پول آن تدارکات مورد نیاز لشکر را فراهم می‌کردند.
به طور کلی کمک مالی به عنوان یک تجارت الهی برای پشتیبانی از نیروهای رزمی‌ مطرح بود. از این واژه، انواع آمادگی‌ها اعم از آمادگی تسلیحاتی، رزمی، روحی، اقتصادی و اطلاعاتی برداشت می‌شود.
۲-واژه «لهم»، الهام‌بخش این نکته است که این آمادگی تنها برای مقابله با دشمنان به کار گرفته می‌شود، نه افراد خودی یا کسانی که دشمن حربی نیستند و خطری برای جامعه اسلامی ‌ندارند.
۳-واژه «ما استطعتم» بر عدم محدودیت آمادگی و تهیه امکانات نظامی ‌دلالت دارد.
۴-واژه «قوه»، واژه عامی ‌است که انواع نیروهای مادی و معنوی، هوایی، دریایی، زمینی، مدرن و پیشرفته و متناسب با هر عصری را دربرمی‌گیرد.
معروف است که در روزهای جنگ حنین به پیامبر(ص) خبر دادند که سلاح تازه و مؤثری در یمن اختراع شده است. پیامبر(ص) فورا کسانی
را به یمن فرستادند تا آن سلاح را تهیه کنند. البته آن‌ها که گمان می‌کنند راه پیروزی بر دشمن و حفظ موجودیت خویش تنها بستگی به کمیت و پیشرفته بودن سلاح‌های جنگی دارد سخت در اشتباهند.
نمونه‌های بسیاری از جمله دفاع هشت ساله ملت مؤمن و بسیجیان عارف، مؤید همین مطلب است. در کنار توان نظامی، توان اعتقادی، فرهنگیاقتصادی، سیاسی و به‌ویژه توان تبلیغاتی بسیار کارآمد است.
۵-واژه‌های «ما استطعتم» و «قوه»، کارآمدی جاودانه‌ای به آیه بخشیده است؛ به گونه‌ای که به‌کارگیری این دو واژه، سازمان بسیج را در جهان به یک ارتش گسترده و بی‌نظیر مبدل خواهد ساخت.
۶-ذیل آیه شریفه ۶۰ انفال و عبارت «ترهبون به» می‌توان به مفاهیمی ‌همچون بازدارندگی (Deterence)، جنگ نامتقارن (Asymmetric warfare)، انهدام مطمئن دوطرفه (Multuql assred destruction)، ضربات پیشگیرانه (pre emptive strikes) تلافی وسیع (تلافی بزرگ) (Massiv realiation)، پاسخ انعطاف‌پذیر (رویارویی با حریف در همان سطح تهاجم اولیه) اشاره کرد.
۷-عبارت «عدوالله وعدوکم»، اعتقادی و مکتبی بودن دفاع در اسلام و غایتمندی آن را می‌رساند.
۸- بازگشت منافع هزینه‌های تقویت بنیه دفاعیبه افراد جامعه. برخی بر این گمانند که نیازی به بنیه دفاعی و رزمایش‌های پی‌درپی نظامی ‌نیست و صرف هزینه در این زمینه را بی‌مورد و گاه اسراف می‌پندارند. پاسخ قرآن کریم به این پندار غلط در پایان همین آیه شریفه آمده است: «وما تنفقوا من شیء فی سبیل الله یوف الیکم و انتم لا تظلمون».
علامه طباطبائی در تفسیر آیه شریفه می‌نویسد: این خود امری است که فرد فرد جامعه دینی از آن بهره‌مند می‌شوند. پس آنچه را در این راه، یعنی جهاد برای احیای امر پروردگار انفاق می‌کنند، عینا عاید خودشان می‌شود. چیزی که هست، صورت آن عوض شده است. چه اگر در راه خدا، مال و جان یا نعمت دیگری نظیر آن انفاق کرده باشنددر حقیقت در راه ضروریات زندگی خود خرج کرده و چیزی نمی‌گذرد که همان به اضافه منافع دنیایی و آخرتش دوباره عایدش می‌شود.
جالب اینکه تحقیقات جدید نیز بیانگر همین مطلب دقیق و علمی ‌است و گفته شده تجربه جنگ جهانی دوم حاکی از آن است که جنگ محرک نیرومندی برای رشد اقتصادی است. در بعضی کشورها میزان رشد درآمد ملی طی سال‌های جنگ بسیار سریع‌تر از دوره‌های قبل
و پس از جنگ بوده است. ژنرال باتن جنگ را آزمون متعالی بشر می‌داند که در آن، انسان به بلندی‌هایی دست می‌یابد که هرگز در هیچ فعالیت دیگری نمی‌تواند به آن‌ها نزدیک شود.
رشد صنعتی کشورهای غربی بیشتر در جنگ‌ها حاصل شده است. در ایران نیز به اعتراف همگان موفق‌ترین وزارت در صنعت و پیشرفت، وزارت دفاع و نیروهای مسلح بوده است که همه از برکات هشت سال دفاع مقدس حاصل شده است.
۹-واژگان نظامی ‌در قرآن کریم؛ همچون «رمی» (انفال)، «رماح»، جمع رمح = نیزه (مائده ۹۴) «لبوس»، زره (انبیاء، ۸۰)، «قوه» و «رباط‌الخیل» (انفال)، «اسلحه» (نساء، ۱۰۲)، «مقاعد للقتال» مواضع جنگ، سنگرها (انفال، ۱۵) و … و تأکید بر ابزار و سلاح‌های جنگی در قرآن کریم حاکی از اهمیت این وسایل برای برطرف کردن موانع پیشرفت اسلام است.