رعایت استانداردهای جهانی برای تولید انیمیشن، امری ضروری است
منصوره عبایی
اگر بیننده شبکه پویا باشید، حتما با انیمیشن‌های «آقای مهربان» و «پهلوانان» آشنایی دارید. به‌ویژه این روزها انیمیشن «پهلوانان» مخاطب زیادی را به خود جذب کرده و مورد استقبال مخاطبان خود قرار گرفته است؛ از همین رو با علیرضا گلپایگانی، تهیه‌کننده این انیمیشن‌ها، به گفت‌وگو نشستیم تا بیشتر با دیدگاه‌های ایشان آشنا شویم.
بیشتر آثار تولیدی شما مثل «آقای مهربان» و «پهلوانان» دو بعدی یا سه بعدی با خروجی دو بعدی هستند؛ دلیلی برای انتخاب این سبک مدنظر بوده است؟
بسیاری از تکنیک‌ها مثل متحرک‌سازی اشیا، نقاشی، کار خمیر، عروسک، طراحی، کارهای سه بعدی و… را تمرین کردم. دلیل من برای انتخاب سبک، محتوای داستان بوده است. وقتی داستانی خوانده می‌شود، در ذهن یک تجسم از آن به وجود می‌آید که به انسان برای به‌کارگیری تکنیک مناسب کمک خواهد کرد. مطالعه داستان‌های مختلف در ذهن آرشیوی ایجاد می‌کند
که با خواندن داستان مشابه آن تجسم ذهنی و تکنیک مناسب مشخص می‌شود.
بعضی مواقع انگیزه اقتصادی منجر به به‌کارگیری تکنیک ارزان‌قیمت‌تر نسبت به سایر تکنیک‌ها می‌شود که رویه درستی نیست. همچنین داستان‌نویسی برای تکنیکی خاص وجود دارد و افرادی هستند که فقط در یک تکنیک تبحر پیدا کرده‌اند و متناسب با آن داستان مناسبی می‌نویسند؛ در همین راستا آنها ممکن است با قصه‌های خوب زیادی روبه‌رو باشند، ولی چون با تکنیکی که در طول سالیان زیادی انتخاب کرده‌اند و در آن مهارت دارند قابل پیاده‌سازی نیست، آن را کنار می‌گذارند.
در سیاست تولیدی شما بهرهگیری از استانداردهای جهانی مهم است. در بسیاری از انیمیشن‌های تولیدی این موضوع به دلیل عدم ضرورت و پرهزینه و زمانبربودن نادیده گرفته می‌شود؛ آن را چطور توجیه می‌کنید؟
اگر قرار است کار حرفه‌ای انجام دهیم، باید قواعد حرفه‌ای را بپذیریم. استاندارد یک کار حرفه‌ای، فیلمنامه خوب است. داشتن فیلمنامه خوب، حاصل بارها بازنویسی و همچنین استفاده از افراد باتجربه‌ای است که سینما را می‌شناسند؛ نه اینکه فقط ادبیات را بشناسند که متأسفانه جامعه تولید انیمیشن در این زمینه ضعف دارد و افرادی وارد عرصه فیلمنامه‌نویسی انیمیشن شده‌اند که صرفا ادبیات می‌دانند. فیلمنامه‌نویسان سینما به دلیل درآمد کم وارد عرصه انیمیشن نمی‌شوند.
از استانداردهای دیگر این است که از افراد حرفه‌ای استفاده شود و برنامه‌ریزی تولیدی وجود داشته باشد؛ اگر برنامه‌ریزی تولید نباشد، هزینه پروژه و زمان تولید آن مشخص نیست. باید از سبک، نرم‌افزار و محیط مناسب برای تولید استفاده شود. رعایت این استانداردها نتیجه مطلوبی در پی خواهد داشت. طبیعی است که رعایت این استانداردها، هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.
در عرصه تولید انیمیشن، پروژه‌هایی وجود دارد که هیچ‌کدام از استانداردها را رعایت نمی‌کنند و به طور استثنا نتیجه کاری خوبی هم در پی داشته باشند؛ ولی هیچ وقت این استثناها قاعده نخواهند بود. اگر در جامعه ما پارامترهای ارزیابی انیمیشن، هزینه و زمان کمتر باشد، قطعا غیراستاندارد خواهد بود و شرایط انیمیشن ایران به سمت غیرحرفه‌ای‌بودن پیش خواهد
رفت.
برخی افراد هم با رعایت استانداردها در جذب مخاطب موفق نخواهند بود؛ بنابراین پارامترها و تجارب دیگری هم در موفقیت یک انیمیشن مؤثر است.
به اعتقاد بنده برای تولید یک فیلم کوتاه هنری هم باید تمامی مراحل اصلی تولید انیمیشن رعایت شود؛ زدن استوری بُرد، زدن کانسپ‌های مختلف برای به‌دست‌آوردن گرافیک لازم، استفاده از افراد حرفه‌ای و برآورد هزینه‌ها باید استاندارد باشد. اگر برآورد هزینه استاندارد نباشد، تولیدکننده متضرر می‌شود.
در سطح جهانی برآورد هزینه انیمیشن درواقع سه برابر تولید فیلم زنده است؛ این در صورتی است که در ایران این برآورد تقریبا برابر خواهد بود و طبیعتا ظلمی به تولید انیمیشن است؛ البته بعضی تولیدکننده‌ها هزینه‌ها را پایین‌تر هم می‌آورند؛ چون کیفیت و حرفه‌ای‌بودن معیار آنها نیست و هدفشان تولید محصول با هر قیمت است.
ما در سطح کشور می‌خواهیم مخاطب جذب کنیم؛ اگر افرادی قرار باشد انیمیشن را خریداری کنند، به دنبال انیمیشن خوب و استاندارد هستند و این امر با رعایت قواعد و هزینه استاندارد محقق می‌شود.
افراد زیادی معتقدند انیمیشن‌های مذهبی با توجه به تکراری‌بودن داستان نمی‌توانند مخاطب خاص خود را جذب کنند، هرچند از کیفیت بالایی برخوردار باشند. با توجه به تجربه «آقای مهربان» این صحبت را تأیید می‌کنید؟
در کشور ما مذهب بخشی از ارکان فرهنگ را به خود اختصاص داده است و این فضای مذهبی سالیان سال با جامعه ما عجین شده است.
مذهب یعنی اخلاق، انسانیت، هویت دوست‌داشتنی، مهربان و باعدالت که این قالب‌ها مطلوب جامعه هستند و قطعا باید در جامعه حضور داشته باشند. دلیل جذاب‌نبودن آثار مذهبی و جذب‌نشدن مخاطب به این نوع انیمیشن این است که برخی از این فرصت‌ها برای درآمد استفاده می‌کنند؛ زیرا سفارش‌دهندگان دولتی کارهای مذهبی را پوشش می‌دهند؛ بنابراین محصول تولیدشده براساس نیاز مالی و فاقد انگیزه اصلی و جذابیت است.
تولید فیلم‌های مذهبی را باید به افراد حرفه‌ای واگذار کرد تا به شکل مطلوبی روایت‌ها به تصویر کشیده شوند؛ همچنین به طور مستقیم نباید وارد این مقوله‌ها شد و صرفا تولید مذهبی نباید بیان زندگینامه باشد و بیان پیام‌های ائمه، فرستادگان الهی و اشخاص مذهبی در قالب مناسب کودک با جذابیت‌های بصری بسیار مهم‌تر هستند.
اگر با این موضوع به صورت خشک برخورد نشود، افراد زیادی به آن روی خواهند آورد؛ زیرا همه انسان‌ها در ذاتشان اخلاق‌گرا هستند و فیلم‌های مذهبی این ویژگی را دارند. جوامع اسلامی در حال حاضر خوراک غربی به کودکان خود می‌دهند و فضا برای تولیدات این‌چنینی خالی است؛ اگر شرایط اجتماعی و سیاسی اجازه دهد، می‌توان با تولید انیمیشن‌های مذهبی در کشورهای اسلامی حضور پیدا کرد و زیبایی‌های آن را در پیام، محتوا و فرم به جامعه‌ای با اعتقادات مشترک ارائه کرد.
در جامعه ما دلیل بی‌توجهی به این قبیل فیلم‌ها، سابقه ذهنی از انیمیشن‌های بی‌کیفیت دینی است که باید جلوی تولید آنها گرفته شود و باید با تولیدات مناسب و کیفی ذائقه‌ها و ذهنیت‌ها را تغییر داد؛ زیرا تصور اولیه و سابقه ذهنی افراد منجر به پیش‌داوری درباره ضعیف‌بودن انیمیشن‌های مذهبی می‌شود و مایل به تماشای آن نخواهند بود. فیلم‌های مذهبی باید برای جذب بچه‌ها بسیار جذاب، شیرین و شاد باشند.
