زندگی‌های لوکس تلویزیونی
سحر مهندسی نمین
اگرچه مساله تجمل گرایی موضوعی قدیمی است که بارها به چالش گذاشته شده و بحث و گفتگوهای بسیاری پیرامون آن صورت گرفته است. اما معضل آن همچنان پابرجاست. تجمل گرایی به معنای میل افراطی به تجملات و توجه به ظواهر زندگی، زمانی که به خرج کردن‌های بی برنامه، چشم و هم چشمی‌ها و یک هنجار اجتماعی مورد پذیرش تبدیل شود؛ منشأ بیماری روحی و روانی در فرد و در نهایت تبدیل به یک بیماری اجتماعی خواهد شد. در جامعه ما که درصد قابل توجه ای از افراد، زیر شاخص فقر زندگی می‌کنند، تشویق به تجملات و گرایش به آن سرآمد بسیاری از اختلافات و معضلات خانوادگی و فردی است که پایه‌های زندگی بسیاری از خانواده‌ها را در جامعه می‌لرزاند. البته باید در نظر داشت این بدان معنا نیست که هرگاه سطح رفاه عمومی جامعه‌ای به نقطه مطلوبی رسید، تجمل گرایی منطقاً مجاز و فاقد پیامدهای مخرب است.
تجمل گرایی در تلویزیون
تجمل گرایی از مسائلی است که انسان با تأثیر محیط اطراف بدان گرفتار می‌شود. در این بین رسانه‌ها نقش بسیار موثری در گرایش به ایجاد جذابیت کاذب از طریق نمایش تجملات و زندگی اشرافی و در نهایت فرهنگ و ارزش‌ها در جامعه دارند. تلویزیون در قیاس با دیگر رسانه‌ها به عنوان رسانه‌ای قدرتمند و پرمخاطب در فرآیند شکل‌گیری و بسط فرهنگ و خرده فرهنگ‌های مختلف در سطح جامعه به شمار می‌آید که تأثیری مستقیم بر زندگی، رفتار و افکار مخاطبان خود دارد. برنامه‌های تلویزیون به ویژه سریال‌های آن به دلیل جذابیت‌های بصری و کارکردهای سرگرمی و آموزشی دارای تاثیرات اجتماعی و رفتاری عمیق و جدی بر روی مخاطبین است و اساساً کارکرد آموزشی و فرهنگ‌سازی نیز به‌واسطه همین قدرت برای این رسانه متصور می‌شود که گاه تأثیر آن از نهادهای آموزشی مثل مدرسه و دانشگاه نیز افزونتر است.
سریال‌های تلویزیونی
شاید تصور شود که یک سریال تلویزیونی حتی آنها که پر مخاطب هستند با گذشت زمان به فراموشی سپرده می‌شوند، اما در واقع اینطور نیست آنها به دنیای ذهنی و زندگی خصوصی و شخصی مخاطبان خود نفوذ می‌کنند و تاثیرات روانی و اجتماعی آنها در ضمیر ناخودآگاه افراد و جامعه باقی می‌ماند و اینگونه به کارکرد خود تداوم می‌بخشند.
تصاویر لوکس و فانتزی بسیاری از سریال‌ها که با واقعیت زندگی اکثر مردم در تضاد قرار دارد منشأ پیدایش نیازهای کاذب در جامعه می‌شود. به عنوان مثال در بسیاری از سریال‌های تلویزیون با زوج جوانی مواجه می‌شویم که گرچه از طبقه متوسط جامعه‌اند اما در همان ابتدای زندگی همه‌چیز دارند فیلم‌ها و سریال‌هایی که شخصیت‌های آن خوشبخت و فارغ از دغدغه‌های مالی هستند. در این برنامه‌ها، خانواده‌ای کارمند و یا کارگری را می‌بینیم که خانه لوکس و ماشینی گرانقیمت دارد. تماشای این سطح از رفاه برای شخصیت‌های داستانی که در طبقه متوسط اقتصادی جای دارند برای مخاطبی که خود به همان طبقه اقتصادی و اجتماعی تعلق دارد ذهنیتی غیر واقعی را به وجود می‌آورد. ذهنیتی که باعث می‌شود فرد دارای تصور وارونه‌ای نسبت به موقعیت خویش گردد و توقع او را از زندگی خود بالا ببرد. این برنامه‌ها علاوه‌بر این‌که تصویر وارونه‌ای از واقعیت را نشان می‌دهند، تصور کاذبی نیز از واقعیت اجتماعی در ذهن مخاطبان به خصوص جوانان می‌آفریند.
البته نمی‌توان رواج مصرف‌گرایی و تجمل‌زدگی را صرفاً به تولید آثار تلویزیونی تقلیل داد. این مسئله یک پدیده کلان اجتماعی است که نیاز به تحلیل و بررسی دقیق دارد.
