زنگ مدرسه برای همه به صدا درنیامد

دامون رشیدزاده

دیروز از اول مهر گفتیم، از بازگشایی مدارس و دانش آموزانی که مشتاقانه به کلاس‌های درس شتافتند، از مشکلات آموزش و پرورش و البته از کسانی که از تحصیل بازمانده‌اند. در گزارش امروز با نگاهی موشکافانه‌تر به موضوع بازماندگان از تحصیل خواهیم پرداخت.

بر اساس آمارها حدود ۱۳۰ هزار دانش آموز شرایط تحصیل را ندارند. دلایل متعدد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موانعی را به وجود آورده‌اند تا این دانش آموزان نتوانند به سراغ درس و مشق روند.

دلایل اقتصادی

با وجود قانون تحصیل رایگان در مدارس دولتی اما همواره شاهد این موضوع هستیم که مدارس به بهانه‌های مختلف خواستار پرداخت شهریه هستند. این نوع شهریه‌های غیر قانونی که معمولاً تحت عنوان کمک به مدرسه از دانش آموزان اخذ می‌شود یکی از مشکلات عمده بر سر راه تحصیل بسیاری از دانش آموزان است. متاسفانه علیرغم اینکه آموزش و پرورش ادعا می‌کند که با هرگونه دریافت وجه غیر قانونی در مدارس برخورد می‌کند اما در عمل وقتی این ماجراها پیگیری می‌شود نتیجه خاصی حاصل نمی‌شود. مدارس در مواجه با اخذ هزینه کمک به مدرسه ادعا می‌کنند که این هزینه‌ها اختیاری است و اجباری در پرداخت آن وجود ندارد اما واقعیت تلخ آنجاست که اگر دانش آموزی این هزینه در ظاهر اختیاری را پرداخت نکند از ثبت نامش جلوگیری می‌شود. در کنار این در مناطق کم برخوردار کودکان مجبورند به همراه والدین خود کار کنند به همین دلیل هم بین کار و تأمین هزینه خورد و خوراک و مدرسه رفتن باید یکی را انتخاب کنند و بسیاری راهی جز گزینه اول پیش رو ندارند.

متاسفانه هزینه‌های تحصیل برای بسیاری از مردم هزینه‌های سنگینی است. هزینه‌هایی همچون ثبت نام، لباس، کتاب و لوازم اتحریر و … به حدی بالاست که خانواده‌های بسیاری توان پرداخت آن را ندارند.

دلایل اجتماعی

ازدواج دختران در سنین پایین همچنان یکی از معضلات بسیاری از مناطق ایران است. بر اساس آمارها حدود ۱۷ درصد ازدواج‌ها مربوط به دختران زیر ۱۸ سال است همچنین ۵ درصد این ازدواج‌ها مربوط به دختران زیر ۱۵ سال است. بر اساس آمار رسمی ثبت شده بیشترین آمار ازدواج و طلاق کودکان در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و غربی، فارس، زنجان، تهران، همدان و مازندران است. فراوانی ازدواج کودک در ایران ۳۵ درصد در میان مردان و ۶۵ درصد در میان زنان است و از نظر میزان سواد نیز ۳۷٫۵ درصد آنها بی سواد، ۳۷٫۵ درصد کمتر از سیکل، ۲۲ درصد کمتر از دیپلم و ۳ درصد بالاتر از دیپلم هستند. متاسفانه با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان هنوز قوانین ازدواج کودکان دچار تغییر نشده و رایزنی‌ها در این رابطه راه به جایی نبرده است.

دلایل فرهنگی

متاسفانه لازم نبودن تحصیل برای دختران یکی از معضلات فرهنگی بعضی مناطق کشور است. در برخی از استان‌ها و میان برخی قومیت‌ها تحصیل دختران امری غیر ضروری شمرده می‌شود خانواده‌ها به بهانه‌های واهی و غیر عقلانی از تحصیل دخترانشان جلوگیری می‌کنند. با وجود اینکه در قانون مجازات‌هایی برای جلوگیری از تحصیل کودکان در نظر گرفته شده است اما همچنان در برخی مناطق این موضوع رواج فراوانی دارد و به دلایل تعصب‌های قومی و فرهنگی یا بهتر بگوییم غیر فرهنگی از تحصیل دختران جلوگیری می‌شود.

آنچه که گفته شد بخشی از مشکلات بیش از ۱۳۰ هزار دانش آموزی است که از تحصیل بازمانده‌اند. برای حل مشکل این ۱۳۰ هزار دانش آموز عزمی جدی مورد نیاز است. مردم، دولت و یا مجلس و … هیچ یک به تنهایی نمی‌توانند مشکل این دانش آموزان مانده از تحصیل را رفع کنند. هر چند در این زمینه مسئولیت‌های عده‌ای بیشترذ و عده‌ای کمتر است اما این رابطه‌ای زنجیر وار و متصل بهم است که همه باید در رفع آن بکوشند. امیدواریم در سال تحصیلی آینده شاهد این باشیم که حتی یک دانش آموز هم از تحصیل جا نماند.