سیمای موعود در قرآن

سعید مقدس

اشاره: سیمای درخشان ائمه هدی(ع) در قرآن کریم، همواره روشنگر راه شیعیان و پیروان ایشان بوده است و خواهد بود و در این میان آیات مربوط به موعود آخرالزمان(ع)، دریای نوری است که تلألؤ آن افق‏های آینده جامعه بشری را آشکار می‏کند و به قلب مؤمنان اطمینان می‏بخشد.
در این رهاورد، قطره‏ای از این دریا را هدیه به پیشگاهش می‏کنیم. از هر جزء قرآن کریم (۲۰-۱۱) یک آیه که براساس روایات درباره آن وجود مقدس است، همراه با حدیثی از امامان معصوم(ع) استخراج کرده‏ایم.
جزء ۱۱
«و یقولون لولآ أنزل علیه آیه من ربّه فقل إنّما الغیب للّه‏ فانتظروا إنّی معکم من المنتظرین»۱
«و گویند چرا آیتی از پروردگارش بر او نازل نمی‏شود؛ پس بگو همانا غیب مخصوص خداوند است؛ پس منتظر باشید که من نیز از منتظران هستم.»
امام صادق(ع) فرمودند:
«المتقون شیعه علی(ع) و الغیب فهو الحجه القائم(ع)۲»
«متقون، شیعیان علی(ع) هستند و غیب، غیبت حجت قائم(ع) است.»
جزء ۱۲
«و لئن أخّرنا عنهم العذاب إلی أمّه معدوده لیقولنّ ما یحبسه»۳
«و چنانچه عذاب را تا هنگام معینی به تأخیر اندازیم، گویند چه چیز موجب تأخیر عذاب شده است؟»
حضرت صادق(ع) فرمودند:
«العذاب خروج القائم(ع) و الامه المعدوده اهل بدر و اصحابه۴»
«عذاب، خروج قائم(ع) است و امه معدوده، اهل بدر و اصحاب آنند».
جزء ۱۳
«و ذکّرهم بأیّام اللّه‏»۵
«و روزهای خدا را به یاد آنها بیاور.»
حضرت امام باقر(ع) فرمودند:
«أیام اللّه‏ عزّوجل ثلاثه: یوم یقوم القائم(ع) و یوم الکرّه و یوم‏القیامه»۶
«ایام‏اللّه‏ سه تاست: روزی که قائم(ع) قیام می‏کند و روز رجعت و روز قیامت.
جزء ۱۴
«و لقد آتیناک سبعا من المثانی والقرآن العظیم»۷
«و ما هفت آیت مثانی (سبع مثانی) و قرآن عظیم را بر تو نازل کردیم.»
حضرت امام صادق(ع) فرمودند:
«إنّ ظاهرها الحمد و باطنها ولد الولد والسابع منها القائم(ع)»۸
«ظاهر آن سوره حمد است و باطن آن فرزند فرزند و هفتمین آنها حضرت قائم(ع) است.
جزء ۱۵
«عسی ربّکم أن یرحمکم و إن عدتّم عدنا و جعلنا جهنّم للکافرین حصیرا»۹
«امید است پروردگارتان باز بر شما مهربانی کند و چنانچه باز به عصیان و گناه بازگردید، ما هم به عقوبت شما بازگردیم و جهنم را زندان کافران قرار دهیم.»
امام صادق(ع) فرمودند:
«عسی ربّکم أن یرحمکم» أی ینصرکم علی عدوّکم (ثم خاطب بنی‏امیه) «و إن عدتّم عدنا» یعنی عدتّم بالسفیانی عدنا بالقائم من آل محمد(ع) «و جعلنا جهنم للکافرین حصیرا» ای حبسا یحضرون فیها۱۰
«امید است پروردگارتان بر شما مهربانی کند، یعنی شما را بر دشمنانتان پیروز کند. سپس خطاب به بنی‏امیه فرمود: چنانچه به عصیان و گناه برگردید ما هم به عقوبت شما برگردیم، یعنی به وسیله سفیانی بازگردید و ما به وسیله قائم آل محمد(ع) بازگردیم و جهنم را زندان کافران قرار دهیم، یعنی زندانی که در آن محصور بمانند.»
جزء ۱۶
«یعلم مابین أیدیهم و ما خلفهم ولا یحیطون به علما»۱۱
«خداوند از آنچه بر خلایق گذشته و از آنچه در آینده می‏گذرد، خبر دارد و هیچ‏کس را به او احاطه و آگاهی نیست.»
امام صادق(ع) فرمودند:
«ما بین أیدیهم» ما مضی من أخبار الأنبیاء «و ما خلفهم» من أخبار القائم(ع)»۱۲
«آنچه بر آنان گذشته، یعنی آنچه از اخبار و جریان‌های پیامبران گذشته است و آنچه در آینده خواهد آمد، یعنی آنچه از اخبار حضرت قائم(ع) خواهد آمد.»
جزء ۱۷
«و لقد کتبنا فی الزّبور من بعد الذکر أنّ الأرض یرثها عبادی الصالحون»۱۳
«و به راستی که ما پس از نوشتن در ذکر در زبور نیز نگاشتیم که البته بندگان صالح من زمین را به ارث خواهند برد.»
امام صادق(ع) فرمودند:
«الکتب کلّها ذکر (اللّه‏)، «أنّ الأرض یرثها عبادی الصالحون» قال: القائم(ع) و أصحابه۱۴
«کتاب‌ها همه «ذکر» خدایند (کتاب‌های آسمانی)، [اما اینکه فرمود:] «البته زمین را بندگان صالح من به ارث خواهند برد» منظور حضرت قائم(ع) و اصحاب اویند.»
جزء ۱۸
«و عد اللّه‏ الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنّهم فی‏الأرض کما استخلف الذین من قبلهم و لیمکننّ لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدلنّهم من بعد خوفهم أمنا یعبدوننی لا یشرکون بی شیئا و من کفر بعد ذلک فأولئک هم الفاسقون»۱۵
«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‏اند و عمل صالح انجام می‏دهند وعده کرده است که آنها را در زمین جانشین قرار خواهد داد؛ همان‌طور که پیشینیان آنها را جانشین قرار داد و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‏دار خواهد ساخت و ترس آنها را به امنیت و آرامش تبدیل می‏کند؛ (آنچنان) که تنها مرا عبادت می‏کنند و به من شرک نمی‏ورزند و کسانی که پس از آن کافر شوند، آنها فاسقانند.»
امام صادق(ع) فرمودند:
«وعداللّه‏… من قبلهم»… نزلت فی علی ابن ابیطالب(ع) و الائمه من ولده(ع)، «ولیمکننّ… یشرکون بی‏شیئا»… عنی به ظهورالقائم(ع).
«[اینکه فرمود:] «وعده می‏دهد خدا به کسانی از شما که ایمان آورده‏اند و عمل صالح انجام می‏دهند که آنها را جانشین کند، همان‌طور که پیشینیان آنها را کرد» درباره امیرالمؤمنین(ع) و ائمه فرزندان او(ع) نازل شده است، و [اینکه فرمود:] «قدرت می‏دهد دینی را که برای آنها پسندیده شده و ترس آنها را تبدیل به امنیت می‏کند، مرا عبادت می‏کنند و به من شرک نمی‏ورزند»، درباره ظهور قائم(ع) است.»
جزء ۱۹
«الملک یومئذ الحق للرحمن و کان یوما علی‏الکافرین عسیرا»۱۷
«فرمانروای حق در آن روز خداوند مهربان است و آن روز بر کافران سخت خواهد بود.»
معصوم(ع) فرمایند:
إنّ «الملک للرحمن» الیوم و قبل الیوم و بعد الیوم و لکن إذا قام القائم(ع) لم یعبد إّلا اللّه‏ عزوجل»۱۸
«محققا فرمانروایی آن روز و قبل از آن و بعد از آن برای خداست؛ اما وقتی قائم ظهور کند، به جز خدای بزرگ عبادت نخواهد شد.»
جزء ۲۰
«أمّن یجیب المضطرّ إذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء الأرض ءأله مع اللّه‏ قلیلاً ما تذکرون»۱۹
«آن کیست که دعای بیچاره مضطر را به اجابت می‏رساند و رنج را برطرف می‏کند و شما را جانشین قرار می‏دهد؟ آیا خدایی با خداوند یکتا هست؟ اندکی از شما متذکر شوند.»
حضرت صادق(ع) فرمودند:
إنّ قائمنا إذا خرج دخل المسجد الحرام و یستقبل القبله و یجعل ظهره إلی المقام یصلّی رکعتین ثم یقوم فیقول: یا أیّهاالناس: أنا أولی الناس بآدم(ع)؛ أیّها الناس أنا أولی الناس بابراهیم(ع)؛ أیها الناس أنا أولی باسماعیل(ع)؛ أیّها الناس أنا أولی بمحمد(ص). ثم رفع یده إلی السماء و یدعو و یتضرع حتی یقع علی وجهه و هو قول‏اللّه‏ عزوجل «أمّن یجیب… تذکرون»۲۰
«محققا حضرت قائم(ع) وقتی خروج کند در مسجدالحرام داخل می‏شود و رو به کعبه و پشت به مقام دو رکعت نماز می‏گزارد؛ سپس می‏ایستد و می‏گوید:
ای مردم! من نزدیک‏ترین مردم به آدم(ع) هستم. ای مردم! من نزدیک‏ترین مردم به ابراهیم(ع) هستم. ای مردم! من نزدیک‏ترین مردم به اسماعیل(ع) هستم. ای مردم! من نزدیک‏ترین مردم به محمد(ص) هستم. سپس دست را به آسمان بلند و دعا و تضرع می‌کند تا اینکه پیشانی بر زمین می‌گذارند و این گفته خداست: «أمّن یجیب المضطرّ إذا دعاه…».
پاورقی‌ها
۱ . جزء ۱۱، سوره یونس (۱۰)، آیه ۲۰
۲ . کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج ۲، ص ۳۴۰
۳ . جزء ۱۲، سوره هود (۱۱)، آیه ۸
۴ . کتاب الغیبه، ص ۱۲۷
۵ . جزء ۱۳، سوره ابراهیم (۱۴) آیه ۵
۶ . معانی الاخبار، ص ۳۶۵
۷ . جزء ۱۴، سوره حجر (۱۵)، آیه ۸۷
۸ . تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۲۵۰
۹ . جزء ۱۵، سوره اسراء (۱۷) آیه ۸
۱۰ . تفسیر قمی، ج ۲، ص ۱۴
۱۱ . جزء ۱۶، سوره طه (۲۰)، آیه ۱۱۰
۱۲ . تفسیر قمی، ج ۲، ص ۶۲
۱۳ . جزء ۱۷، سوره انبیاء (۲۱)، آیه ۱۰۵
۱۴ . تفسیر قمی، ج ۲، ص ۷۷
۱۵ . جزء ۱۸، سوره نور (۲۴) آیه ۵۵
۱۶ . تأویل الایات الظاهره، ص ۳۶۸
۱۷ . جزء ۱۹، سوره فرقان (۲۵)، آیه ۲۶
۱۸ . تأویل الایات الظاهره، ص ۳۷۲
۱۹ . جزء ۲۰، سوره نمل (۲۷)، آیه ۶۲
۲۰ . تأویل الایات الظاهره، ص ۴۰۲