ضرورت ساده‌زیستی مسئولان
نویسنده:مظفر حاجیان
زهد و ساده زیستی به ویژه برای مسئولان در دولت ونظام اسلامی به عنوان یک ارزش متعالی بحساب می آید و یکی از موضوعاتی است که تأثیر بسیار چشمگیری بر زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها دارد، لیکن متاسفانه این مقوله‌ی مهم در هیاهوی مدرنیته و عصر تکنولوژی به درستی مورد توجه قرار نگرفته است.بلکه می توان گفت در حال به فراموشی سپرده شدن است. در عصری که ما زندگی می کنیم دو نگاه افراطی و تفریطی به نحوه‌ی بهره‌مندی از مادیات در زندگی وجود دارد. از یک سو عده‌ای از مسئولان و حتی مردم را می‌بینیم که چنان در مادیات غوطه‌ور شده و اسیر زرق‌وبرق و تجملات آن گردیده‌اند که گویی تمام هدف از حیات دنیوی انسان، بهره‌مندی از همین مادیات است و از سویی دیگر عده‌ای را شاهدیم که چونان راهبان تارک دنیا و اهل ریاضت، از جهان ماده به‌کلی بی‌خبرند و حتی در استفاده از حلال دنیا نیز به‌شدت بر خود سخت می‌گیرند که این گروه بسیار اندکند! امروزه بیشتر مردم به زندگی از نوع اول متمایل شده‌اند و رشد روزافزون عوامل قدرت و ثروت و ترویج دائمی زندگی مصرف‌گرایانه در رسانه‌های جمعی، خطر روی آوردن به زندگی تجملاتی و فرو رفتن در مرداب دنیا را افزایش داده است.
هرچند ساده‌زیستی برای تمام افراد جامعه ارزش محسوب می‌شود، اما برای مسئولان و مدیران جامعه، یک ضرورت است. امام علی (ع) می‌فرمایند: «خدا بر پیشوایانِ دادگر واجب فرموده خود را با مردمِ ناتوان برابر نهند تا مستمندی تنگدست را به هیجان نیارند و به طغیان واندارند»( نهج‌البلاغه، ترجمه‌ی دکتر سید جعفر شهیدی، خطبه‌ی ۲۰۹) و در جایی دیگر می‌فرمایند: «خداوند مرا پیشوای خلقش قرار داده و بر من واجب کرده است که درباره‌ی خودم و خوراک و پوشاکم مانند مردمان ناتوان عمل کنم تا اینکه فقیر به سیره‌ی فقیرانه‌ی من تأسی کند و ثروتمند به وسیله‌ی ثروتش سرکشی و طغیان نکند.»(اصول کافی ج۱ص۴۱۰)
بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) نیز همواره بر ساده‌زیستی مسئولان و روحانیان تأکید می‌نمودند و آنان را از تجمل‌گرایی برحذر می‌داشتند. ایشان دراین‌باره می‌فرمایند: «من متواضعانه و به‌عنوان یک پدر پیر از همه‌ی فرزندان و عزیزان روحانی خود می‌خواهم که در زمانی‌که خداوند بر علما و روحانیون منت نهاده است و اداره‌ی کشور بزرگ و تبلیغ رسالت انبیا را به آنان محول فرموده است، از زیّ روحانی خود خارج نشوند و از گرایش به تجملات و زرق و برق دنیا، که دون شأن روحانیت و اعتبار نظام جمهوری اسلامی ایران است، پرهیز کنند و بر حذر باشند که هیچ آفت و خطری برای روحانیت و برای دنیا و آخرت آنان، بالاتر از توجه به رفاه و حرکت در مسیر دنیا نیست.»( صحیفه‌ی امام، ج ۲۰، ص ۳۴۲)
بی شک اگر مسئولان سبک زندگی ساده را برگزینند، درد و رنج محرومان را بهتر لمس خواهند کرد.و موجب می‌شود که فرهنگ معنویت در بین مردم گسترش یابد و مردم از فرو غلطیدن در دام حرص و طمع نجات یابند؛ چرا که”الناس علی دین ملوکهم” مردم آنان را سرمشق خود می‌گیرند و خصوصاً اگر شخص مسئول، منتسب به دین باشد، رفتار وی در نگاه مردم، رنگ دینی نیز به خود می‌گیرد و در یک کلام، ساده‌زیستی مسئولان عاملی است برای اینکه تجمل‌گرایی به‌عنوان یک ضد ارزش، رنگ و لعاب دینی به خود نگیرد.
از طرفی ساده‌زیستی مسئولان قلوب مردم را به سوی آنان جلب کرده و آرامش روحی را به جامعه تزریق می‌کند. به همین دلیل است که در طول تاریخ، عالمان دینی که چونان مردم زندگی ساده و بی‌تکلفی داشتند مورد عنایت و محبت مردم بودند و مردم که میان حرف و عمل این بزرگان تطابق می‌دیدند، از جان و دل مطیع آنان بودند.
ترویج فرهنگ ساده‌زیستی در جامعه و الزام مسئولان به چنین رفتاری، آرامش خاطر و دوری از نزاع را در بین مردم پدیدار ساخته و امنیت روانی را که از عوامل ثبات و پایداری یک اجتماع انسانی است، برقرار و عزت و اقتدار جامعه را تقویت می کند.
زهد و قناعت مسئولان و به‌تبع آن مردم، مصرف را کاهش و پس‌انداز را در جامعه افزایش می‌دهد. انسان ساده‌زیست چون کار و تولید را عبادت می‌داند، با هدایت پس‌اندازهای اندک جامعه به سوی تولید زمینه‌های اشتغال را فراهم می‌کند. اشتغال، درآمد را به دنبال دارد و درآمد، می‌تواند تولید بیشتر و در عین حال رسیدگی به حال نیازمندان را در پی داشته باشد و این دو عمل (تولید بیشتر و رسیدگی به حال محرومان)، از وظایف مسئولان حکومتی است که نتیجه اش تثبیت موقعیت حکومت دینی است.
کسی که خود را به ساده‌زیستی عادت داده و دل از تعلقات دنیا کنده است، آمادگی کامل برای دفاع از حق در مقابل زورگویان دارد. چنین کسی با شجاعت بیشتری در مقابل باطل‌گرایان می‌ایستد. امام خمینی (ره) که روحیه‌ی مبارزه با ابرقدرت‌ها را با ساده‌زیستی قرین ساخته بود، می‌فرمود: «اگر بخواهید بی‌خوف و هراس در مقابل باطل بایستید و از حق دفاع کنید و ابرقدرتان و سلاح های پیشرفته آنان و شیاطین و توطئه‌های آنان در روح شما اثر نگذارد و شما را از میدان بدر نکند، خود را به ساده‌زیستی عادت دهید و از تعلق قلب به مال و منال و جاه و مقام بپرهیزید.»( صحیفه‌ی نور، ج ۱۹، ص ۱۱)
همچنین ساده‌زیستی، می‌تواند منشأ بسیاری از خدمات بزرگ به جامعه شود. امام خمینی (ره) می‌فرماید: «مردان بزرگ، که خدمت‌های بزرگ برای ملّت‌های خود کرده‌اند، اکثر ساده‌زیست و بی‌علاقه به زخارف دنیا بوده‌اند»( صحیفه‌ی نور، ج ۱۹، ص ۱۱)
اگر ساده‌زیستی مسئولان به‌خاطر آثار فوق‌العاده‌ای که دارد یک ضرورت غیرقابل‌انکار است، تجمل‌گرایی آنان نیز چونان سمّ مهلکی است که دوری کردن از آن ضرورتی تامّ و تمام دارد زیرا تجمل گرایی زمینه گسترش فساد را فراهم می آورد و موجب سقوط می گردد.
امام خمینی (ره) با درک صحیح از همین واقعه می‌فرماید: «این خوی کاخ‌نشینی اسباب این می‌شود که انحطاط اخلاقی پیدا شود. اکثر این خوی‌های فاسد، از طبقه‌ی مرفه به مردم دیگر صادر شده است.»( صحیفه‌ی نور، ج ۱۷، ص ۲۱۸) و کاش مسئولان از تجمل و اشرافیگری فاصله می گرفتند یا افراد تجمل گرا در مسئولیت قرار نمی گرفتند!
