مجلس و معاهده های بین المللی!
مظفر حاجیان
مدتی است موضوع تصویب و پیوستن به کنوانسیون های مختلف بین المللی در کشور و در رده های مختلف بویژه سیاسیون و دئلت و مجلس مطرح است مه هم طرفدارانی پر و پا قرص دارد و هم مخالفانی سرسخت، صرف نظر از نیت طرفداران و مخالفان، باید به این نکته توجه داشت که کنوانسیونهای بین‌المللی را قدرتهای بزرگ بر اساس منافع خود آماده می‌کنند، دولت‌هایی هم که بعضا همسو هستند و نیز برخی کشورهای مرعوب آنها را تصویب می‌کنند و سر صدایی راه می افتد که این کنوانسیون به امضا یا تصویب مثلا چند ده کشور رسیده و به آن پیوسته اند به همین دلیل ممکن است برخی فکر کنند نباید عقب افتاد و باید زودتر به آنها پیوست. البته بعضی از این معاهدات دارای مفاد خوب و قابل قبولی است اما پذیرفتن دربست آن نیازمند بررسی کارشناسانه دقیق و تطبیق با اعتقادات ملی و منافع ملی است. علی القاعده اینگونه کنوانسیونها با فرهنگ طراحان آن منطبق است و نمی تواند به تمامه با فرهنگ و اعتقادات ما پذیرفته شود حال اگر هم قرار است از اینگونه قواعد بین المللی استفاده شود باید بومی سازی شود و براساس منافع عمومی ملت و نظام و اعتقادات و فرهنگ کشور تدوین و توسط نخبگان ملت که عصاره ملت و مجلس است تصویب شود و مورد استفاده قرار گیرد نه آنکه بی چون و چرا و بدون تغییر ما همانی را که با نیات طراحانی که نمی شناسیم و فرهنگ ما را نمی شناسند و یا می شناسند اما می خواهند ما را استحاله کنند بپذیریم و تصویب کنیم پس استقلالی که مردم شعارش را دادند و برایش شهید دادند چه می شود؟ واقعیت آن است که در حال حاضر روندی مشاهده می‌شود که جای نگرانی دارد و آن «تعهدپذیری پی‌درپی بین‌المللی و بدون محاسبه هزینه فایده» است. اینکه معاهده ای بین المللی در یک یا چند جلسه مجلس تصویب شود جای سوال دارد؟ تردیدی نیست که تعامل با دیگر کشورها و یا نهادهای بین‌المللی اقدامی پسندیده است، اما به‌خودی‌خود فاقد اصالت است. امضای یک توافق و یا کنوانسیون بین‌المللی در واقع پذیرش یک تعهد بلندمدت یا مادام‌العمر نه برای یک فرد که برای یک جامعه و نسل‌های آتی آن است. افرادی که در مسئولیت تصمیم سازی و یا تصمیم‌گیری برای چنین امری هستند باید در ذهن داشته باشند که نه برای خود، بلکه برای همه مردم و حتی نسل‌های بعدی در حال تصمیم‌گیری هستند و ممکن است پیامدهای منفی تصمیم امروزشان سال‌ها بعد گریبان‌گیر فرزندان ما شود لذا حداقلش باید احتیاط کامل داشت و با زیرکی تمام عمل کرد و آن اینست که نمایندگان مردم خود برای مواردی که لازم است قانون بنویسند و تصویب کنند پر واضح است که بهره گیری از آنچه با مصالح کشور و مردم در تضاد نیست نه اینکه مشکلی ندارد بلکه پذیرفته است زیرا” فبشر عبادی الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه” با این وصف موارد بین المللی که می تواند برای مردم ما مفید باشد را باید گرفت و موارد غیر قابل قبولش را باید برای خودشان گذاشت که این امر می گوید نباید در بست به هیچ کنوانسیونی پیوست. مثال بارز این امر را در پذیرش معاهده منع گسترش سلاح هسته‌ای (NPT) می‌توان مشاهده کرد. کسانی که سال‌ها پیش این پیمان را از طرف ایران پذیرفتند شاید تصور می‌کردند مطابق آنچه در این پیمان ذکرشده ایران از قِبَل این پیوستن، به دانش هسته‌ای صلح‌آمیز دست یابد و یا مثلاً بتوان با امضای آن پرستیژ صلح‌طلبی جهانی در پیش گرفت. اکنون و پس از سال‌ها مشخص‌شده که پیوستن ایران به این پیمان نه‌تنها به دستیابی ایران به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای کمکی نکرد، بلکه تعهدات اولیه پذیرفته‌شده، کشور ما را به پذیرش تعهداتی ثانویه و محدودیت‌هایی فراتر وادار کرده است. اکنون کشورها و رژیم‌هایی در دنیا وجود دارند که این پیمان را نپذیرفته‌اند و طبعاً زیر بار تعهدات آن نیز نرفته‌اند. برخی از این‌ها حتی دارنده سلاح هسته‌ای نیز هستند، بی‌آنکه کسی به آنها تحریمی تحمیل کرده باشد اما ما را که می دانند بهیچ وجه وارد سلاح هسته ای نمی شویم تحریم می کنند و تحت فشار می گذارند.
طبعاً تعامل با دیگر کشورها و یا نهادهای بین‌المللی اقدامی پسندیده است، اما به‌خودی‌خود فاقد اصالت است. امضای یک توافق و یا کنوانسیون بین‌المللی در واقع پذیرش یک تعهد بلندمدت یا مادام‌العمر نه برای یک فرد که برای یک جامعه و نسل‌های آتی آن است که ما را متعهد به مواردی می کند که چه بسا هزینه سنگینی را به ملت تحکیل کند اما هیچ سودی ندارد!اما اگر به کنوانسیونی وارد نشدیم تعهدی بین المللی را که مانع راه و مسیر رشد می شود را امضا نکرده ایم.در هر حال آنچه باید در امضای یک معاهده یا توافق خارجی اصالت داشته باشد، منافع ملی و ارزیابی راهبردی از تهدیدات و فرصت‌های آتی امضا یا عدم امضا است. محاسبه هزینه و فایده تعهدپذیری باید بر اساس منافع ملی باشد ولا غیر، رهبر معظم انقلاب در دیدار هفته گذشته مجلسی ها در زمینه معاهدات و کنوانسیونهای بین المللی گفتند: این معاهدات ابتدا در اتاقهای فکر قدرتهای بزرگ و برای تأمین منافع و مصالح آنها پخت و پز می‌شود و سپس با پیوستن دولتهای همسو یا دنباله رو یا مرعوب، شکلِ به ظاهر بین‌المللی می‌گیرد به‌گونه‌ای که اگر کشور مستقلی مانند ایران، آنها را قبول نکند او را مورد هجوم شدید قرار می‌دهند که مثلاً ۱۵۰ کشور پذیرفته اند شما چطور آن را رد می کنید؟ رهبر انقلاب همچنین در تبیین راه صحیح برخورد با این گونه کنوانسیونها افزودند: “همانگونه که درباره «برخی کنوانسیونهای بین‌المللیِ اخیراً مطرح شده در مجلس» گفتیم، مجلس شورای اسلامی که رشید و بالغ و عاقل است، باید مستقلاً در موضوعاتی مثل مبارزه با تروریسم یا مبارزه با پولشویی قانونگذاری کند. ایشان افزودند: البته ممکن است برخی مفاد معاهدات بین المللی خوب باشد اما هیچ ضرورتی ندارد با استناد به این مفاد به کنوانسیونهایی بپیوندیم که از عمق اهداف آنها آگاه نیستیم یا می‌دانیم که مشکلاتی دارند.”
به نظر می رسد فرمایشات رهبر معظم انقلاب در این خصوص حجت را بر نمایندگان مجلس تمام کرده و انتظار می رود رئیس و نمایندگان محترم مجلس ، اولویت خود را بر تصویب طرح و لوایح مستقل از کنوانسیون های بین المللی در زمینه مبارزه با پولشویی و یا تامین مالی تروریسم قرار دهند که نگرانی های ملی بر طرف گردد.
