ناگفته‌های فوتبال
دامون رشیدزاده
کتاب «فوتبال علیه دشمن» نوشته سایمون کوپر یکی از کتاب‌های پرفروش سال‌های اخیر بوده است. کتاب «فوتبال علیه دشمن» اولین بار در سال ۹۴ منتشر شد و تنها در مدت کوتاهی به یکی از کتاب‌های پرفروش دنیا تبدیل شد. سایمون کوپر، خبرنگار انگلیسی به ۲۲ کشور سفر می‌کند تا به این نتیجه برسد که «فوتبال هیچ‌وقت فوتبال نیست: این ورزش جنگ به‌وجود می‌آورد، انقلاب می‌کند و مورد توجه مافیاها و دیکتاتورهاست.». کوپر با فوتبالیست‌ها، هوادارانشان، خبرنگارها و حتا سیاستمدارهای زیادی در سراسر جهان صحبت می‌کند؛ در امریکا و اروپا و افریقا و خاورمیانه و کشورهای دور و نزدیک. او می‌خواهد تأثیر فوتبال بر سیاست و فرهنگ کشورها را دریابد. مصاحبه‌های دردسرساز و ممنوعه ترتیب می‌دهد؛ به برنامه‌های گروه‌های تروریستی سرک می‌کشد؛ اطلاعات عجیب و غریب از گروه‌های مافیایی و دست‌های نامرئی فوتبال کشف می‌کند و کتابش را در زمانی حدود یک سال شکل می‌دهد. سایمون کوپر نشان می‌دهد فوتبال برای بازیکنان و هوادارن و حتا سیاست‌مداران تنها یک بازی نیست. فوتبال بازتابی از دل‌بستگی‌های مذهبی و منطقه‌ای است. او درمی‌یابد فوتبال تأثیر پیچیده‌ای در دگرگونی ساختارهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، و نقش عجیب و غیرقابل باوری در به هم‌پیوستگی و از هم‌گسستگی ملیت‌ها و قومیت‌ها دارد. به عنوان مثال باوجود گذشت سال‌ها از جنگ‌های فراگیر جهانی، هنوز هوادران تیم‌های کشورهای متخاصم شعارهای نژادپرستانه و خشم‌آلود را فریاد می‌زنند. این رفتارها اغلب منجر به درگیرهای بیرون از زمین و آشوب‌های دامنه‌دار و فاجعه‌بار می‌شود. تنها هوادران تیم‌ها و بازیکنان آن‌ها نیستند که فوتبال را به عرصه‌ای برای بروز خصومت‌های سیاسی، نژادی، مذهبی و منطقه‌ای تبدیل کرده‌اند. در این میان گروه‌های مافیایی و حکومت‌های دیکتاتوری فوتبال را ابزاری برای پیش‌برد اهداف منفعت‌طلبانه و سرکوب‌گرانه‌ی خود قرار داده‌اند.
ترجمه عادل فردوسی پور
این کتاب اولین بار در سال ۸۸ توسط عادل فردوسی پور با ویراستاری هوشنگ گلمکانی توسط نشر چشمه منتشر شد. این کتاب از آن سال تا کنون بارها و بارها تجدید چاپ شده و طی سال‌ها یکی از کتاب‌های پرفروش بازار کتاب ایران بوده است. هر چند عده‌ای نام عادل فردوسی پور مجری و برنامه ساز سرشناس ورزشی را عامل اصلی این فروش می‌دانند اما خود فردوسی پور بر این باور است که این کتاب با هر ترجمه‌ای به دلیل سوژه نابش قطعاً در ایران پرفروش می‌شد.
البته این کتاب در ایران چندان بی حواشی هم نبود زیرا سایمون کوپر بعد از انتشار این کتاب در ایران اعلام کرد که حق کپی رایت کتاب را به کسی در ایران واگذار نکرده است. او عادل فردوسی پور را متهم به سرقت ادبی کرد اما فردوسی پور هم در واکنش به این ماجرا اعلام کرد که او از جریان کپی رایت کتاب مطلع نبوده و تنها بر اساس خواست نشر چشمه کتاب را ترجمه کرده و نقشی در این ماجرا نداشته است. با این حال موضوع کپی رایت این کتاب همچنان یکی از چالش‌های نشر چشمه است و این انتشارات تا کنون با کوپر به توافقی نرسیده است. با این همه ترجمه روان فردوسی پور که اتفاقاً آشنایی بی نظیری هم با فوتبال دارد باعث شده کتاب خواندنی کوپر به اثری فوق العاده تبدیل شود.
داستان دینامو
یکی از داستان‌های جذاب این کتاب مربوط به بازی فوتبال ارتش نازی مقابل تیم دیناموکیف اوکراین است. در جریان حمله آلمان به کیف، آلمانی‌ها مسابقه‌ای را برابر دینامو ترتیب دادند. هواداران همگی سربازان آلمانی بودند که با مسلسل بازی را تماشا می‌کردند. وقتی اوکراینی‌ها جلو افتادند، سربازان شروع به شلیک به پای بازیکنان حریف کردند. با وجود افتادن چند بازیکن، دینامو توانست پیروز شود. پس از سوت پایان تمام بازیکنان اعدام شدند.
کتاب «فوتبال علیه دشمن» پر است از داستان‌های شور انگیز و گاه تراژیک درباره فوتبال. شاید بهترین تعبیر برای این کتاب گفته سایمون بارنز نویسنده روزنامه تایمز باشد. او می‌گوید: «اگر فوتبال را دوست دارید، این کتاب را بخوانید و اگر فوتبال را دوست ندارید، باز هم این کتاب را بخوانید!.
کتاب «فوتبال علیه دشمن» نوشته سایمون کوپر با ترجمه عادل فردوسی پور توسط نشر چشمه با قیمت ۴۰ هزار تومان عرضه شده است.
