گرانی ارز فرصتی برای فوتبال
هامون رشیدیان
افزایش نرخ ارز در ماه‌های اخیر یکی از مشکلات بزرگ اقتصادی کشور بوده است. افزایش قیمت ارز تقریباً بر تمام اقتصاد ما اثرگذار است و کمتر محصولی یافت می‌شد که از گزند گرانی در امان بماند. با این حال همین قیمت دلار فرصتی مناسب برای صادر کنندگان است. در واقع تنها کسانی که از قیمت بالای دلار سود می‌برند صادرکنندگان هستند.
یکی از مهمترین عواملی که بالا رفتن قیمت ارز در آن تأثیر مستقیم می‌گذارد، بازار نقل و انتقالات است. با رسیدن به پایان فصل و شروع فصل نقل و انتقالات این موضوع می‌توان به راحتی حس کرد.
در همین لیگ هفدهم اکثر تیمهای لیگ برتری از وجود بازیکنان خارجی در ترکیب خود بهره می‌برند و مربیان خارجی مثل برانکو ایوانکوویچ، وینفرد شفر، زلاتکو کرانچار و ساغلام در لیگ برتر فعالیت می‌کنند. همچنین چند مربی هم مثل اسکوچیچ، بگوویچ، درازیچ در لیگ دسته اول کار می‌کنند که قرارداد همه آنها به دلار امضا شده است. به عبارت بهتر با بالا رفتن تدریجی نرخ دلار در ایران، میزان قرارداد آنها نیز افزایش می‌یابد و با توجه به مشکلات اقتصادی که باشگاه‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کند، پرداختی به این مربیان و بازیکنان کار را برای باشگاه‌ها سخت‌تر می‌کند.
فوتبال دولتی
حدود ۹۰ درصد تیمهای ما در فوتبال تیمهای صنایعی و مربوط به صنایع وتحت هدایت این شرکت‌ها هستند. ۱۰ درصد مابقی نیز در دست بخش خصوصی است. ولی با بررسی شرایط تیمهای خصوصی می‌توان دریافت که حدود ۵ درصد آنها نیز دست افراد حقیقی است که خود در صنعت هستند و ازطریق حضور در صنعت برای فوتبال سرمایه گذاری می‌کنند و در مجموع به طور مستقیم و غیر مستقیم عمده تیمهای فوتبالمان صنایعی هستند که با هزینه‌های انجام شده توسط این شرکت‌ها سالانه وارد مسابقات می‌شوند. این عامل شاید در ظاهر بسیار خوب باشد زیرا بالا رفتن قیمت ارز اگر در بیشتر مواقع به ضرر اقتصاد است ولی در این مورد می‌تواند مفید باشد. با در نظر گرفتن دو مدل مهم صادرات و واردات در اقتصاد می‌توان این نتیجه گیری را کرد که افزایش قیمت دلار برای شرکت‌هایی که با واردات سرو کار دارند مضرر و برای صنایعی که با صادرات سرو کار دارند مفید است. تیمهای ایرانی در سال‌های اخیر بیش از اینکه صادر کننده بوده باشند وارد کننده بودند و به هین دلیل هم افزایش قیمت دلار برای تیمهای ما در شرایط فعلی ضرر است.
تیمهای ایرانی در آسیا
از آخرین قهرمانی یک تیم ایرانی در قاره کهن ۲۵ سال می‌گذرد. گرچه از سال ۱۳۷۰ تاکنون تیم‌هایی مثل استقلال، سپاهان و ذوب آهن بارها به فینال جام باشگاه‌های آسیا رسیدند، اما همواره در برابر حریفان خود از غرب و عمدتاً شرق آسیا ناکام ماندند تا حسرت قهرمانی ما در آسیا تا این لحظه ۲۷ ساله شود. تیمهای ایرانی حاضر در لیگ قهرمانان آسیا در ۱۵ سال اخیر تنها موفق به کسب دو مقام نایب قهرمانی این مسابقات شده‌اند که به هیچ وجه عملکرد خوبی به نسبت دیگر تیمهای آسیا به شمار نمی‌رود. فوتبال ایران به طور معمول در سال‌های گذشته کمابیش چهار سهمیه این مسابقات را به دست آورده اما هیچ‌گاه نتوانسته قهرمانی این مسابقات را با شکل و شمایل فعلی به دست بیاورد. تنها سپاهان و ذوب آهن توانستند در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰ به فینال این مسابقات صعود کنند اما هر دو بار مقابل نمایندگان کره جنوبی و ژاپن شکست خوردند. بالا بودن هزینه‌های حضور در لیگ قهرمانان آسیا شرایط نمایندگان کشورمان را در مقابل باشگاه‌های حوزه خلیج فارس و شرق آسیا سخت‌تر کرده است. بالا بودن دستمزد بازیکنان و مربیانی که گاهی رقم پرداختی برخی باشگاه‌های آسیایی برای خرید چند بازیکن به اندازه بودجه کل فصل نماینده ایران در این رقابت‌هاست به همراه بالا بودن هزینه حمل و نقل باشگاه‌ها و اسکان تیم‌ها در کشورهای حاضر در لیگ قهرمانان، شرایط اقتصادی باشگاه‌های داخلی را تحت فشار قرار می‌دهد. باشگاه‌ها که از حق پخش محروم هستند و تنها از طریق استفاده کردن از امتیاز میزبانی و کسب نتیجه پیروزی در دیدارهای لیگ قهرمانان که کنفدراسیون فوتبال آسیا به آنها پرداخت می‌کند، درآمد زایی می‌کنند. ولی نمایند گان کشورمان در چند سال گذشته از این منبع درآمد زایی محروم هستند. محرومیت میزبانی از نمایندگان کشور عربستان و بازی در کشور ثالث خود به جای درآمد زایی، هزینه‌های زیادی را در بر داشته است.
راه حل چیست؟
پس از بررسی موارد بالا می‌توان نتیجه گرفت بالارفتن قیمت ارز هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم درچرخه اقتصاد ورزش و به خصوص فوتبال تأثیر زیادی می‌گذارد. بزرگ‌ترین مشکل اقتصاد صنعت فوتبال ما، وابستگی این صنعت به صنایع و نهادهای مالی کشور است، این ارتباط به گونه‌ای است که می‌توان چرخه صنعت فوتبال را زیر مجموعه، چرخه اقتصاد کشور در نظر گرفت. زیان ده و بالا بودن هزینه‌های انجام شده در این صنعت باعث شده است که هزینه‌های فوتبال از طریق نهادهای مالی کشور تأمین شود که عمدتاً در اقتصاد کشورما نیز تأثیر منفی می‌گذارد. بهترین راه حل برای این چالش جداسازی چرخه صنعت فوتبال از چرخه اقتصادی کشورو وابسته کردن چرخه اقتصاد کشور به چرخه اقتصاد فوتبال می‌باشد. یعنی چرخه اقتصاد فوتبال خود با یک چرخه مجزا تبدیل شود و به یکی از راه‌های درآمد زایی برای کشور تبدیل شود. در سال ۲۰۰۸ پس از بحران ایجاد شده در سراسر جهان کشورهایی همانند یونان، اسپانیا، پرتغال و… دچار بحران اقتصادی شدند. ورشکستگی بانک‌ها بالا رفتن بدهی دولت به کارکنان و تورم ایجاد شده در ساسر کشور باعث شد که این کشورها در آن سال دوران بحرانی داشته باشند. در حالی که انتظار می‌رفت که بحران اقتصادی در این کشورها در صنعت فوتبال نیز تأثیر بگذارد، ولی این گونه نشد. تیمهای رئال مادرید، بارسلونا و آتلتیکو مادرید در آن سال به جای کاهش هزینه‌های خود، هزینه‌های خود را بیشتر کردند و شاید دو سال بعد رئال مادرید توانست بازیکنانی همچون کاکا، رونالدو و …. را جذب کند و دستمزدهای بالایی را بپردازد و با جذب توریست از سراسر جهان خود باعث درآمدزایی برای کشورشان در شرایط بحرانی شدند.
استفاده از گرانی ارز
فوتبال ایران به لحاظ مالی در سراشیبی سقوط قرار دارد و وجود مانعی به نام افزایش ارزخود شیب این سقوط را بیشتر می کندکه باعث ایجاد تهدیدها و فرصت‌ها می‌شود اما همانگونه که در ابتدا هم گفتیم افزایش قیمت ارز روی دیگری هم دارد. اگر باشگاه‌های ایرانی از این پس تصمیم بگیرند تا با بازیکن سازی وارد چرخه صادرات بازیکن شوند هر چه قیمت ارز افزایش پیدا کند این باشگاه‌ها به سود بیشتری دست پیدا خواهند کرد.
اگر هر باشگاه ایرانی بتواند در سال ۵ بازیکن خود را با قیمت یک میلیون دلار راهی تیمهای متوسط اروپایی کند تقریباً می‌توان گفت که بخش بزرگی از هزینه‌های یک فصل خود را تأمین کرده است. شاید در نگاه اول قیمت یک میلیون یورو برای یک بازیکن لیگ ایران زیاد به نظر برسد اما به خاطر داشته باشید ستاره‌هایی مانند سردار آزمون و علی رضا جهانبخش که حالا بالای ۲۰ میلیون دلار قیمت دارند از دل همین باشگاه‌ها بیرون آمده‌اند. پس بایک برنامه ریزی مناسب و ابته سرمایه گذاری در تیمهای پایه به راحتی باشگاه‌های ایرانی می‌توانند از این آب گل آلود ماهی صید کنند.
