گزینه های روی میز ایران در مقابله با تحریم

مظفر حاجیان

آمریکا از برجام خارج شد و نقض عهدی دیگر را رقم زد بعلاوه در روزهای پسا خروج از برجام بر تشدید تحریم های ایران تاکید نمود و بطور عملی نیز افزایش سطح تحریم ها را آغاز کرد از طرفی آقای غراقچی با توجه به عدم ورود جدی اروپایی ها در جبران خسارتهای خروج آمریکا از برجام و نزدیک شدن به روزهای پایانی فرصت آنان در اتخاذ تصمیم و تضمین عملی خبر از خروج ایران از برجام داد آنچه در این ارتباط به احتمال زیاد می توان بیان کرد این است که ایران وارد فاز جدیدی از رویارویی به غرب خواهد شد و غربیها که حربه برنده ای ندارند باز هم به تهدید و ارعاب و تشدید تحریم ها و وضع محدودیت های جدید اقتصادی دست خواهند زد تا ایران را مجبور به پذیرش خاوسته های آنها کنند. با این شرایط آیا ایران گزینه هایی برای تقابل جدی در مقابله با غرب و سر عقل آوردن آنها دارد؟ شکی نیست که دست ایران خالی از گزینه های مناسب نیست منتهی صبر انقلابی ایران حکم می کند در استفاده از هر گزینه زمان مناسب را انتخاب کند و بگونه ای عمل کند که که کمترین خسارت ممکن به خود و سایر کشورهایی که وارد جریان مخالفت با ایران نشده اند داشته باشد چون استفاده از هر یک از گزینه های بازدارنده ممکن است به جز طرف مخالف و مقابل دیگرانی را نیز به زحمت بیندازد که با سیاست ما منطبق نیست.در این راستا قبل از هر چیز باید بر لزوم استفاده از ظرفیت‌های بسیار بالای جوانان بخصوص دانشجویان بسیجی، در مسائل کشور و پیشبرد اهداف انقلاب تاکید داشت و باور داشت که اگر بنابر تحریم باشد، ملت ایران هم می‌تواند تحریم کند و این کار را خواهد کرد این فرموده رهبری فرزانه انقلاب است که در دیدار مردم تبریز بر آن تاکید داشتند و در ادامه افزودند:ملت ایران اراده بسیار قوی دارد و جمهوری اسلامی، در هر مسئله‌ای که وارد شده است، عزم راسخ خود را نشان داده است. نکته حائز اهمیتی که ایشان در این سخنرانی به آن توجه داشتند مسئله پتانسیل ایران برای تاثیر بر رفتار قدرتهای بزرگ عرصه بین المللی از جمله قدرتهای غربی است، مسئله ای که تاکنون کمتر دیده شده و مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به مولفه‌های استراتژیکی که ایران دارد در آینده احتمالی در صورتی که بخواهد نظام بین الملل را متاثر از خود بکند، گزینه های فراوانی دارد که می تواند روی میز قرار دهد. بدیهی است هر کشوری با توجه به مجموعه ای از فاکتورهای مادی و غیرمادی در جهان شناخته می شود که در کنار هم ایجادکننده قدرت و میزان آن به شمار می آید و به سبب همین قدرت، توانایی تاثیرگذاری بر محیط پیرامون خود را می یابد. ایران به واسطه موقعیت جغرافیایی و ویژگی های خاص طبیعی همواره یکی از حساس ترین نقاط استراتژیک در جهان به شمار می آمده است.کشور ما پس از روسیه بزرگترین دارنده ذخایر گاز و چهارمین دارنده ذخایر نفتی در دنیا است. علاوه بر دارا بودن منابع و معادن طبیعی ذی قیمت، به لحاظ نقش مواصلاتی که در ارتباط بین آسیا و اروپا دارد و راههای ارتباطی امن و متعدد همواره محل رفت و آمدهای متعدد بین‌المللی بوده است. در اختیار داشتن تمام قسمت های شمالی خلیج فارس، تنگه هرمز، دریای عمان و حدود ۳۱ جزیره در دهانه تنگه و خلیج فارس و نظارت بر عبور و مرور کشتی ها در داخل تنگه و خلیج از دیگر نقاط تمایز ایران است. توان بالای دفاعی و نظامی، وسعت قلمرو، نیروی انسانی متخصص، دارابودن جمعیت جوان و توان صنعتی از دیگر شاخصه های قدرت ایران هستند که اگر نگاهی متفاوت به آنها داشته باشیم؛ علاوه بر تمتع از آنها می توانیم به عنوان حربه های تحریم در برابر دشمنان از آن استفاده کرد و گزینه ها را یکی پس از دیگری و با توجه به اولویت روی میز بگذاریم دنیا هم به این توانمندیها آگاهی دارد. تحریم صادرات گاز به اروپا، ناامن نمودن و حتی بستن تنگه هرمزکه هم اکنون ۴۰درصد نفت دنیاو۵۰درصدنفت ایلات متحده و ۹۰درصد نفت خلیج فارس از این معبر می گذرد، حذف دلار و یورو از مراوادت اقتصادی، تحریم عرضه خدمات دریایی، تحریم استفاده از کالاهای خارجی و تحریم استفاده از فضای هوایی امن ایران ازعمده ترین حربه هایی که به نظر می رسد، جمهوری اسلامی می تواند از آنها برای اقدام متقابل با تحریم ها از آن استفاده کند.موارد فوق از عمده ترین راه های مقابله با تحریم های کشورهای غربی به شمار می رود اما اگر با دقت بیشتری به توانمندی های ایران بنگریم، بدون شک فرصت های بی شماری در این رابطه وجود خواهد داشت که با داشتن طرح ها و برنامه های راهبردی می توان از آنها استفاده کرد. در نگاه کلان‌تر، نزدیکی روابط ایران با روسیه و چین که شرکای راهبردی در جهت مقابله با سلطه آمریکا در نظام بین الملل محسوب می شوند و ایجاد زمینه های موثرتر برای خنثی سازی اقدامات آمریکا و اتحادیه اروپا در جهت پیش برد منافع خود در منطقه از دیگر راه های ضربه به پیکره نظام بین المللی غربی است.