عوامل انسجام خانواده(۸)

یادداشت سردبیر

 عفو و گذشت

هر زن و شوهرى طبعا در زندگى خود دچار خطاها و لغزش هایى مى شوند چرا که انسان جایزالخطا است و به غیر از معصومان کسى را نمى توان مصون از اشتباه و لغزش دانست. به همین جهت قرآن کریم مى فرماید: «وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا أَلا تُحِبُّونَ أَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ» آنان شایسته است عفو کنند و از لغزش هاى دیگران چشم بپوشند آیا دوست نمى دارید که خداوند نیز شما را عفو کند البته که خدا آمرزنده و مهربان است. یکى از علل مهم اختلافات خانوادگى عدم تحمل و کم صبرى زن و شوهر نسبت به یکدیگر است. این بگومگوها معمولا در اول زندگى بیشتر است و هر قدر که زن و مرد بیشتر همدیگر را مى شناسند و درک مى کنند و عفو و اغماض به خرج مى دهند تدریجا نزاع ها فروکش کرده و جاى خود را به مهر و صفا و گذشت مى دهد. امام صادق فرمود: «من کفّ غضبه عن النّاس کفّ الله عنه عذاب یوم القیامه»؛ یعنی هر کسی که خشمگین شود و با وجود فوران شعله غضب و توانائى بر اعمال آن، خشم خود بر مردم را فرو برد، خداوند در روز قیامت عذاب خود را از او بر خواهد داشت.

آرى بهترین و زیباترین روش در تقویت بنیان خانواده توسل به عفو و گذشت و بردبارى در مقابل خطاهاى اعضاى خانواده، به ویژه زن و شوهر نسبت به همدیگر است. رسول خدا فرمود: «عفو و گذشت را از عادات روزمره خود قرار دهید زیرا که عفو موجب عزت و سربلندى هر بنده اى است پس عفو کنید تا خداوند شما را عزیز و بلند مرتبه گرداند» زنان و مردان مسلمان نه تنها از خطاهاى خود نسبت به همدیگر عفو مى کنند بلکه از ترشروئى و نگاه هاى تند نسبت به همدیگر اجتناب مى ورزند. پیامبر فرمود: «حق زن بر شوهرش این است که او را گرسنه نگذارد، بدنش را بپوشاند و هرگز با او با بدخلقى و ترشروئى و چهره اى گرفته برخورد ننماید»

در زندگی مشترک میان زن و شوهر اگر مصالحه و مدارا حکمفرما نباشد بدون تردید نظام خانواده از هم گسیخته خواهد شد.

هر فردی عادات و رفتارهای ویژه دارد و همچنین سلیقه و افکار و اندیشه های زن و شوهر ممکن است با هم متفاوت باشد. اگر یکی از زوجین بر اساس غرور و خودخواهی بخواهد سلیقه و اندیشه های فردی خود را بر دیگری تحمیل کند مطمئناً راه به جایی نخواهد بود. اختلاف والدین با فرزندان نیز همین گونه است که نمی توان عادات متفاوت و اندیشه های گوناگون را با زور و اجبار و تهدید به جدایی و امثال این شیوه ها از میان برداشت. برای ارتباط بیشتر و تعمیق روابط زن و شوهر بهترین شیوه ای که قرآن پیشنهاد می کند صلح و سازش و مدارا است. قرآن در این زمینه می فرماید: «وَإِنِ امْرَأَهٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلاَ جُنَاْحَ عَلَیْهِمَا أَن یُصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَیْرٌ وَأُحْضِرَتِ الأَنفُسُ الشُّحَّ وَإِن تُحْسِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ اللّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیراً»؛ اگر زنی از ناسازگاری و رویگردانی شوهرش بیم داشته باشد مانعی ندارد که با هم صلح و سازش کنند زن یا مرد با چشم پوشی از پاره ای حقوق خود با همسرش مدارا کند و مصالحه و مدارا بهترین راه زندگی است. نفس های خودخواه طبق غریزه حب ذات دراین گونه موارد از صلح و صرف نظر کردن از حقوق خود، بخل می ورزند و اگر به نیکی و پرهیزگاری روی آورید (و به خاطر خدا صلح و سازش کنید) خداوند به اعمال شما آگاه است و می داند که چه بهره های سودمندی در انتظار شما و خانواده تان می باشد

کوتاه آمدن در مسائل خانوادگی مانند خطای همسر و فرزندان و یا حسّاس نشدن در مقابل عادات و سلیقه های ناموزون اعضای خانواده، سعادت دنیا و آخرت و عزت و سربلندی در پی دارد و بنیان خانواده را از تزلزل و سستی باز می دارد که خداوند در توصیف انسان های مومن می فرمایدآنان خشم خود را فرو می برند و از لغزش های مردم عفو می کنند و خداوند نیکوکاران را دوست دارد

این بود برخی عوامل استحکام و انسجام خانواده، هرچند، عوامل دیگری از قبیل نیاز جنسی،  نیاز های عاطفی و روحی، داشتن فرزند، داشتن جایگاه مناسب در جامعه، عوامل مادی در برخی از جوامع و.. را نیز از جمله «عوامل استحکام خانواده» بر شمرده اند، که به نظر می رسد با «عوامل تشکیل خانواده» خلط گردیده است.

ج: عوامل گسست و فروپاشی خانواده

با توجه به دستورات دینی و عوامل بیان شده برای استحکام خانواده، بی شک رعایت نکردن آن دستورات، هرکدام عاملی است برای فروپاشی و از هم گسستگی نهاد مقدس خانواده. ناگفته نماند میزان ابتلا به این عوامل در جوامع بر اساس میزان پایبندی آنان به دین و آموزه های آن، متفاوت است، امّا به هر حال در صورت وجود، باعث انحلال و فروپاشی کانون مقدس خانواده ها خواهد شد، که ازآنجمله اند:

۱-عدم شناخت و آگاهی از اصول زندگی مشترک ۲- سست شدن باورهای مذهبی ۳- عدم صداقت و فریبکاری

۴- بی توجهی به نیازهای همسروفرزندان  ۵- دخالت های ناروای اطرافیان ۶-مسائل اقتصادی و مالی

۷- بی بندوباری ۸- چشم و هم چشمی ۹-انتقام گیری و بهانه جویی  ۱۰- سلطه گری ۱۱-تجمل گرایی یامد گرایی